BTK VE HAYVANLARDA REME BYME VE GELME HAZIRLAYAN

BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME HAZIRLAYAN ÖZGE OKUMUŞ 1

q. BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME § Canlıların nesillerini devam ettirmesi için kendilerine benzer yapılar oluşturmasına üreme denir. Üreme canlıların ortak özelliğidir. Acaba canlılar yavrularını nasıl meydana getirmektedir? Her canlı aynı şekilde mi üremektedir? 2

q. BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME § Farklı görevleri yerine getiren farklı özellikte hücreler vardır. Bazı hücrelerin görevleri de canlıların üremesini sağlamaktır. Bu hücrelere üreme hücreleri (eşey hücreleri) denir. § Eşey hücreleri dişi ve erkek canlılarda farklı yapıdadır. Erkek üreme hücresine sperm dişi üreme hücresine yumurta denir. 3

q. BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME § Üreme hücreleri ile meydana gelen üremeye eşeyli üreme denir. Üreme hücreleri olmadan gerçekleşen üremeye de eşeysiz üreme denir. § İnsan, kedi, tavşan, yılan, balık, kuş gibi canlılar eşeyli ürer. Mikroorganizmalar, güller, toprak solucanları, hidra gibi canlılar eşeysiz üreyen canlılardır. 4

q. BİTKİLERDE ÜREME EŞEYLİ ÜREME § Yumurtanın çekirdeği ile spermin çekirdeğinin birleşip yeni bir canlı oluşturmasına denir. 5

q. BİTKİLERDE ÜREME EŞEYSİZ ÜREME § Sperm ve yumurtanın birleşmesiyle meydana gelen üremeye denir. Eşeysiz üreme: ü Hızlı bir üreme şeklidir. ü Oluşan bireyler birbirleriyle ve ana canlıyla aynı kalıtsal özellikleri taşırlar. ü Biyolojik çeşitlilik sağlanmaz ve temelinde mitoz bölünme vardır. 6

q EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 1) Bölünerek Üreme: Eşeysiz üremenin en basit şeklidir. Bu bölünme çeşidi bütün ökaryotik tek hücreli canlılarda görülür. Büyüyen hücre ortadan ikiye bölünerek çoğalır. Bölünerek çoğalma en hızlı üreme biçimidir. 7

q EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 2) Tomurcuklanma ile Üreme: Ana canlı üzerinde oluşan küçük bir çıkıntının(tomurcuk) birey haline gelmesiyle oluşur. Bira mayalarında, hidralarda, medüzlerde ve mercanlarda görülmektedir. 8

q EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 3) Sporla Üreme: Ana canlı hücreleri içerisinde özel yöntemlerle çok sayıda spor oluşturulur. § Uygun ortam bulduklarında su, rüzgar ve hayvanlar yardımıyla çevreye yayılarak çimlenip ana canlıyı oluştururlar. 9

q. EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ § Bu üreme şekli; bazı bir hücrelilerde, mantarlarda, eğrelti otlarında, su yosunlarında ve kara yosunlarında görülür. 10

q EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 4) Vejetatif Üreme: Bitkilerin dal, yaprak gibi kısımlarından ana bitki ile aynı yapı ve özellikte yeni bitkiler elde edilmesine denir. Tohum üretme yeteneği olmayan; muz, çekirdeksiz üzüm, kavak gibi bazı bitkiler bu yöntem ile ürer. Vejetatif üreme 4 çeşittir. 11

q. EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ a) Çelikle üreme: Kavak, söğüt, gül, üzüm vb. bitkilerden alınan parçadan kök oluşarak yeni bitkinin oluşması olayıdır. b) Yumru ile Üreme: Patates, yer elması gibi bitkilerde görülen üreme şeklidir. 12

q. EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ c) Sürünücü Gövde ile Üreme: Bu üremeye en belirgin örnek çilek bitkisidir. Gövde görevini üstlenen bu yapılar toprak üstünde veya toprak altında sürünerek yeni bir bitkiyi oluşturur. d) Soğan ile Üreme: Soğan, zambak ve lale gibi bitkilerde görülür. 13

14

q EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 5) Rejenerasyon(Yenilenme): Canlı organizmanın, bazı doku ve hücrelerinin yenilenmesi ve çeşitli nedenlerle yaralanan ya da kopan vücut parçalarının yerine yenilerinin yapılabilmesine denir. § Rejenerasyon sırasında hücre bölünmesi, büyüme ve farklılaşma gibi olaylar görülebilir. 15

q. EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 16

q. ETKİNLİK § Aşağıda eşeysiz üreme ilgili örnekler verilmiştir. Bu örneklerin karşılığı olan üreme şekillerini belirtiniz. ÖRNEK-1 Misafirliğe gittiğimiz bir evde beğendiğimiz çiçekten bir dalı alıp su içerisinde bir süre beklettikten sonra saksıya yerleştirerek büyümesini sağlayabiliriz. Bu şekilde yeni bir bitki üretme hangi üreme şeklidir? 17

q. ETKİNLİK ÖRNEK-2 Çoğumuz marketlerden aldığımız kültür mantarlarının nemli yerlerde özel şartlar altında üretildiğini biliriz. Kültür mantarlarının üreme şekli nedir? 18

q. ETKİNLİK ÖRNEK-3 Ø Eşey hücreleri ile gerçekleşen üremeye…………………denir. Ø Bitkide erkek üreme hücresine……………denir. Ø Canlıların neslinin devamı için kendine benzer canlılar oluşturmasına……………. denir. Ø Canlının vücudundan oluşan çıkıntıların kopmasıyla oluşan üremeye……………denir. 19

q. KAYNAKÇA § http: //www. dersimiz. com § http: //www. fenokulu. net § http: //torpil. com 20