BTK VE HAYVANLARDA REME BYME VE GELME 1

BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME 1

q. BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME § Canlıların nesillerini devam ettirmesi için kendilerine benzer yapılar oluşturmasına üreme denir. Üreme canlıların ortak özelliğidir. Acaba canlılar yavrularını nasıl meydana getirmektedir? Her canlı aynı şekilde mi üremektedir? 2

q. BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME § Farklı görevleri yerine getiren farklı özellikte hücreler vardır. Bazı hücrelerin görevleri de canlıların üremesini sağlamaktır. Bu hücrelere üreme hücreleri (eşey hücreleri) denir. § Eşey hücreleri dişi ve erkek canlılarda farklı yapıdadır. Erkek üreme hücresine sperm dişi üreme hücresine yumurta denir. 3

q. BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME § Üreme hücreleri ile meydana gelen üremeye eşeyli üreme denir. Üreme hücreleri olmadan gerçekleşen üremeye de eşeysiz üreme denir. § İnsan, kedi, tavşan, yılan, balık, kuş gibi canlılar eşeyli ürer. Mikroorganizmalar, güller, toprak solucanları, hidra gibi canlılar eşeysiz üreyen canlılardır. OMURGALI HAYVANLARDA ÇOĞU OMURGASIZ HAYVANDA, BİTKİLERDE, MİKROSKOBİK CANLILARDA 4

q. BİTKİLERDE ÜREME EŞEYLİ ÜREME § Yumurtanın çekirdeği ile spermin çekirdeğinin birleşip yeni bir canlı oluşturmasına denir. 5

6

q EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 2) Tomurcuklanma ile Üreme: Ana canlı üzerinde oluşan küçük bir çıkıntının(tomurcuk) birey haline gelmesiyle oluşur. Bira mayalarında, hidralarda, medüzlerde ve mercanlarda görülmektedir. 7

8

q EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 3) Sporla Üreme: Ana canlı hücreleri içerisinde özel yöntemlerle çok sayıda spor oluşturulur. § Uygun ortam bulduklarında su, rüzgar ve hayvanlar yardımıyla çevreye yayılarak çimlenip ana canlıyı oluştururlar. 9

q EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 4) Vejetatif Üreme: Bitkilerin dal, yaprak gibi kısımlarından ana bitki ile aynı yapı ve özellikte yeni bitkiler elde edilmesine denir. Tohum üretme yeteneği olmayan; muz, çekirdeksiz üzüm, kavak gibi bazı bitkiler bu yöntem ile ürer. Vejetatif üreme 4 çeşittir. H G A UR RD LA AN OAM YV I AL OMURGALI HAYVANLARDA 10

q. EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ a) Çelikle üreme: Kavak, söğüt, gül, üzüm vb. bitkilerden alınan parçadan kök oluşarak yeni bitkinin oluşması olayıdır. b) Yumru ile Üreme: Patates, yer elması gibi bitkilerde görülen üreme şeklidir. 11

12

q. EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ § Bu üreme şekli; bazı bir hücrelilerde, mantarlarda, eğrelti otlarında, su yosunlarında ve kara yosunlarında görülür. 13

q. EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ c) Sürünücü Gövde ile Üreme: Bu üremeye en belirgin örnek çilek bitkisidir. Gövde görevini üstlenen bu yapılar toprak üstünde veya toprak altında sürünerek yeni bir bitkiyi oluşturur. d) Soğan ile Üreme: Soğan, zambak ve lale gibi bitkilerde görülür. 14

q. EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 15

q EŞEYSİZ ÜREME ÇEŞİTLERİ 5) Rejenerasyon(Yenilenme): Canlı organizmanın, bazı doku ve hücrelerinin yenilenmesi ve çeşitli nedenlerle yaralanan ya da kopan vücut parçalarının yerine yenilerinin yapılabilmesine denir. § Rejenerasyon sırasında hücre bölünmesi, büyüme ve farklılaşma gibi olaylar görülebilir. 16

q. ETKİNLİK § Aşağıda eşeysiz üreme ilgili örnekler verilmiştir. Bu örneklerin karşılığı olan üreme şekillerini belirtiniz. ÖRNEK-1 Misafirliğe gittiğimiz bir evde beğendiğimiz çiçekten bir dalı alıp su içerisinde bir süre beklettikten sonra saksıya yerleştirerek büyümesini sağlayabiliriz. Bu şekilde yeni bir bitki üretme hangi üreme şeklidir? 17

q. ETKİNLİK ÖRNEK-2 Çoğumuz marketlerden aldığımız kültür mantarlarının nemli yerlerde özel şartlar altında üretildiğini biliriz. Kültür mantarlarının üreme şekli nedir? 18

19

20

21

22

S. O. S 23

25

26

27

Yumurta dişi vücudunda döllenir ve zigot gelişimi yine dişinin vücudunda gerçekleşir. 28

Yumurta dişi vücudunda döllenir , zigot gelişimi dişi vücudunun dışında gerçekleşir. 29

Yumurta dişi vücudunda döllenir , zigot gelişimi dişi vücudunun dışında gerçekleşir. Yumurta dişi vücudu dışında döllenir , zigot gelişimi dişi vücudunun dışında gerçekleşir. 30

Yumurta dişi vücudunda döllenir , zigot gelişimi dişi vücudunun dışında gerçekleşir. 31

32

Büyüme ve gelişmeye etki eden faktörler BİTKİLERDE HAYVANLARDA • • Su Karbondioksit Işık Sıcaklık • • • İklim Beslenme Hastalıklar Hormonlar Yaşanılan çevre 33

q. ETKİNLİK ÖRNEK-3 Ø Eşey hücreleri ile gerçekleşen üremeye…………………denir. Ø Bitkide erkek üreme hücresine……………denir. Ø Canlıların neslinin devamı için kendine benzer canlılar oluşturmasına……………. denir. Ø Canlının vücudundan oluşan çıkıntıların gelişmesiyle oluşan üremeye……………denir. 35

Aşağıda verilen şekilde çiçeğin kısımlarını yazınız ve görevlerini kısaca açıklayınız. (10 p) � � 36

Aşağıda verilen şekilde çiçeğin kısımlarını yazınız ve görevlerini kısaca açıklayınız. (10 p) � � Dişi organ Erkek organ Taç yaprak Çiçek tablası Çanak yaprak 37

38

vejetatif tomurcuklanma bölünme tomurcuklanma rejenerasyon vejetatif 39

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanı doğru kutucuğuna, yanlış olanı yanlış kutucuğunu işaretleyiniz. (10 p) 1)Bir tohumun çimlenmesi için ışığa ihtiyacı yoktur. ( ) 2)Çanak yaprak parlak ve renkli görüntüsüyle bir çok canlıyı çiçeğe çeker. ( ) 3)zigotun gelişmesi ile embriyo oluşur. ( ) 4) çiçek tablası çiçeği bitki gövdesi ile birleştirir. ( ) 5) deniz yıldızı tomurcuklanma ile ürer. ( ) 6) anne adaylarının alkol ve sigara kullanmaması gerekir. ( ) 7)döllenme yumurtalık kanalında gerçekleşir. ( ) 8)canlılar yaşamlarını devam ettirmek için üremek zorundadır. ( ) 9)vejetatif üreme bazı bitkilerde görülür. ( ) 10)kertenkelenin kuyruğunun kopması rejenerasyonla üremeye örnektir. ( ) 40

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanı doğru kutucuğuna, yanlış olanı yanlış kutucuğunu işaretleyiniz. 1)Bir tohumun çimlenmesi için ışığa ihtiyacı yoktur. ( D) 2)Çanak yaprak parlak ve renkli görüntüsüyle bir çok canlıyı çiçeğe çeker. (D) 3) Zigotun gelişmesi ile embriyo oluşur. (D ) 4) Çiçek tablası çiçeği bitki gövdesi ile birleştirir. (D ) 5) Deniz yıldızı tomurcuklanma ile ürer. (Y ) 6) Anne adaylarının alkol ve sigara kullanmaması gerekir. (D) 7) Döllenme yumurtalık kanalında gerçekleşir. (D) 8) Canlılar yaşamlarını devam ettirmek için üremek zorundadır. (Y ) 9) Vejetatif üreme bazı bitkilerde görülür. (D) 10) Kertenkelenin kuyruğunun kopması rejenerasyonla üremeye örnektir. (Y ) 41

42

q. KAYNAKÇA § http: //www. dersimiz. com § http: //www. fenokulu. net § http: //torpil. com § www. eodev. com § www. fenci. gen. tr § Meral Çelik, Marmara Üniversitesi, 2015, ppt § Tuba Derman, ppt 43

Düzenleyen: Fatma Hoca TEŞEKKÜRLER…. 44