BT ve Deien Hayatmz BT hayatmzn her aamasna
BT ve Değişen Hayatımız • BT hayatımızın her aşamasına girip, önemli değişiklere yol açmıştır • Basit bir yelkencilik bile BT ile dönüşüme uğramıştır • Amaç performansı arttırma ve rekabetçi kalabilmedir • İşletmeler tedarikçileri, müşterileri, rakipleri, sundukları mal ve hizmetler ile ilgili binlerce veriyi depolayıp, kontrol edebilmelidirler 1
İş Süreçleri • İşletmenin değerli bir ürün veya hizmet üretmek için işin örgütlenmesi, koordine edilmesi ve odaklanması işlemidir • Malzemenin, işgücünün ve bilginin akış yönü ve şeklidir • İşletmelerin performansı yaygın olarak iş süreçlerinin etkinlik ve verimliliğine bağlıdır • İş süreçleri rekabetçi avantaj kaynağı olabilirler 2
İş Süreçleri • Eğer rakiplerinden daha yaratıcı ve yenilikçi iş süreçleri tasarlayabilirlerse avantaj sağlanabilir • Her işletme iş süreçlerinin bir bütünü ve toplamı olarak görülebilir • Bazı iş süreçleri birkaç işletme departmanını aşabilir – Müşteri siparişi alınması ve teslimi • İş süreçlerindeki adımları etkin bir şekilde gerçekleştirmek için BİLGİYE ihtiyaç duyulur 3
İş Süreçleri • İş süreçlerinin detaylı analizi işletmeyi daha yakından tanımamıza • Ve işletme performansını arttırmamıza neden olur 4
BT Nasıl İşletme Performansını Arttırır • Daha önce manuel yapılan pek çok işi otomatize eder • Bilginin akış sürecini değiştirir, daha önce bilgiye ulaşamayan çalışanların bilgiye ulaşmasını sağlar • Daha önce sıra ile yapılan işlerin eş zamanlı yapılmasını sağlar 5
İşletmelerde Bilişim Sistemleri • İşletmelerde tüm işleri yapan tek bir bilişim sisteminden bahsetmek zordur • İşletmelerde değişik ihtiyaçlar, ilgi alanları olduğu için değişik BT’ne ihtiyaç vardır 6
İşletmelerde Bilişim Sistemleri Bilişim Sistemi Sınıflandırması • Organizasyonel hiyerarşiye (kullanıcı gruplarına) göre • İşletme fonksiyonlarına yada departmanlara göre • Entegre Sistemler 7
Organizasyonel Bilgi Sistemleri İşletme Birimleri ile ilişkileri Sistem Türü Hizmet Verilen Grup STRATEJİK DÜZEY ÜST YÖNETİM DÜZEYİ ORTA DÜZEY YÖNETİCİLER BİLGİ DÜZEYİ BİLGİ ve VERİ İŞÇİLERİ İŞLETİMSEL YÖNETİCİLER SATIŞ VE PAZARLAMA İŞLETİMSEL DÜZEY ÜRETİM FİNANS MUHASEBE İNSAN KAYNAKLARI 8
Organizasyonel hiyerarşiye (kullanıcı gruplarına) göre • • • Hareket İşleme Sistemi Bilgi Çalışanı Sistemleri Yönetim Bilişim Sistemleri Karar Destek Sistemleri Üst Düzey Yönetici Karar Destek Sistemleri Ofis Otomasyon Sistemleri 9
Karar Türleri • Yapılandırılmış Kararlar Rutin, tekrar eden, sık verilen, kolay olan, az sayıda parametre içeren, etkileri kısa vadeli olan • Yarı Yapılandırılmış Kararlar Yapılandırılmış ve yapılandırılmamış arasında yer alan 1 -3 veya 1 -5 yıl (orta vadeli) • Yapılandırılmamış Kararlar uzun vadeli (stratejik), tecrübe edilmemiş olan, etkileri çok geniş olan, çok fazla parametreye ihtiyaç duyulan, iç ve dış veri ve bilgilere gereksinim olan 10
Yönetim Piramidi İşletme Birimleri Bilişim. Tipleri Karar Sistemi Türleri * Stratejik Yonetici Destek Kararlar Sistemleri (ESS) Yönetim Üst Karar (Yapılandırılmamış) Destek Sistemleri (DSS) Kademe Yonetici Destek Sistemleri (ESS) Karar Destek Sistemleri (DSS) Yonetim Bilisim Sistemleri (MIS) Ofis Otomasyon Sist. (OAS) * Taktiksel Pazarlama – Satış Pazarlama –Kararlar Satış Orta Kademe Uzman (Yarı Yapılandırılmış) Bilgi Is Sistemleri (KWS) Muhasebe – Finans Yonetim Bilisim Sistemleri (MIS) Uzman Bilgi Is Sist. (KWS) Ofis İnsan Otomasyon Sistemleri (OAS)Ofis Otomasyon Sist. (OAS) Kaynakları İnsan Kaynakları * Rutin Kararlar Üretim – İmalat Operasyonel Kademe Üretim–İmalat (Yapılandırılmış) Hareket Isleme Sistemi (TPS) Ofis Otomasyon Sist. (OAS) 11
Organizasyonel Bilgi Sistemleri Ofis Otomasyon Sistemleri (OOS) Yonetici Üst Destek Sistemleri Kademe (ÜDYKDS) Hareket Isleme Sistemi (HIS) Orta Karar Destek Kademe Sistemleri (KDS) Uzman Yonetim Bilgi Bilisim Is Sistemleri Operasyonel Kademe (BÇS) (YBS) 12
Organizasyonel Bilgi Sistemleri Hareket İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS) Organizasyonun işlemsel seviyesine servis veren en basit sistemdir. TPS organizasyonların temel muhasebe ve kayıt saklama sistemleridir Hareket Isleme Sistemi (HIS) Uzman Bilgi Is Sistemleri (BÇS) Yonetim Bilisim Sistemleri (YBS) Karar Destek Sistemleri (KDS) Yonetici Destek Sistemleri (ÜDYKDS) Ofis Otomasyon Sistemleri (OOS) 13
Hareket İşleme Sistemleri (TPS) • Operasyonel yöneticiler satış, alacaklar, bordrolar, malzemenin fabrika içerisinde akışı gibi temel faaliyetlerin ve işlemlerin kaydını tutmak isterler • TPS bu faaliyetler için bilgi üretir • İşletmenin günlük işlerini yaparken gerçekleştirdiği temel faaliyetlerin kaydını tutan sistemlerdir • TPS rutin soruları cevaplamaya yöneliktir – Ahmet Beyin şiparişine ne oldu? • Bilginin kolay erişilmesi, güncel ve doğru olması gereklidir • Yöneticiler iç faaliyetlerin durumunu ve dışsal çevre ilişkileri bilmek için TPS’e ihtiyaç duyarlar • TPS işletme içi diğer bilgi sistemlerine temel bilgi sağlayıcısıdır 14
Hareket İşleme Sistemleri (TPS) • Operasyonel seviyede görevler, kaynaklar ve hedefler önceden planlanmış ve yüksek derecede tanımlanmıştır • İşçilerin Bordrosu gibi • Yöneticiler TPS ile temel işletme faaliyetlerini kontrol ederler • TPS diğer işletme bilgi sistemleri ve işletme fonksiyonları için ANA BİLGİ SAĞLAYICISIDIR 15
Organizasyonel Bilgi Sistemleri Hareket İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS) HİS Sipariş işleme Sistemi SİPARİŞ DOSYASI Malzeme Kaynakları Planlama Sistemi ÜRETİM ANA DOSYASI Defteri Kebir sistemi MUHASEBE DOSYALARI YBS SATIŞ VERİSİ BİRİM ÜRÜN MALİYETİ YBS RAPORLAR ÜRÜN DEĞİŞİM VERİSİ HARCAMA VERİSİ YÖNETİCİLER YBS DOSYALARI 16
Organizasyonel Bilgi Sistemleri Uzman Bilgi İş Sistemleri (Knowledge Work Systems - KWS) Hareket Isleme Sistemi (HİS) Bilgi çalışma sistemleri bilimsel veya mühendislik yeni bilgiler üretmeyi , bu bilginin ve teknik veriyi uygun bir şekilde entegre etmeyi sağlar Uzman Bilgi Is Sistemleri (BÇS) Yonetim Bilisim Sistemleri (YBS) Karar Destek Sistemleri (KDS) Yonetici Destek Sistemleri (ÜDYKDS) Ofis Otomasyon Sistemleri (OOS) 17
Organizasyonel Bilgi Sistemleri Yönetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems - MIS) Uzman Bilgi Is Sistemleri S (KWS) Yapısal ve Yönetim düzeyinde yarı yapısal kararlar Rapor kontrolu merkezli Girdiler ve şimdiye Geçmişe : Yüksek ait veri miktarda veri İşlemler İç merkezli : Basit modeller Çıktılar Uzun tasarım süreçleri : Özet raporlar Kullanıcılar : Orta düzey yöneticiler Örnek : Yıllık Bütçeler Hareket Isleme Sistemi (TPS) Yonetim Bilisim Sistemleri (MIS) Karar Destek Sistemleri (DSS) Yonetici Destek Sistemleri (ESS) Ofis Otomasyon Sistemleri (OAS) 18
Yönetim Bilişim Sistemleri (MIS) • Orta kademe yöneticiler yönetsel faaliyetlerin kontrolü ve karar verme için sistemlere ihtiyaç duyarlar • Orta kademe yöneticilere hitap eden bu sistemlere MIS denir • MIS yöneticileri işletmenin mevcut performansı ile ilgili raporlar sunar • MIS, TPS’den gelen verileri özet raporlar halinde sunar • MIS genellikle rutin sorulara cevap vermek amacındadır • Bir Fast Food Lokantasının geçen 3 aylık dönemde kullandığı toplam yeşil salata miktarı nedir? • MIS genellikle esnek değildir ve az analitik yeteneklere sahiptir 19
Organizasyonel Bilgi Sistemleri Yönetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems - MIS) HİS Sipariş işleme Sistemi SİPARİŞ DOSYASI Malzeme Kaynakları Planlama Sistemi ÜRETİM ANA DOSYASI Defteri Kebir sistemi MUHASEBE DOSYALARI YBS SATIŞ VERİSİ BİRİM ÜRÜN MALİYETİ YBS RAPORLAR ÜRÜN DEĞİŞİM VERİSİ HARCAMA VERİSİ YÖNETİCİLER YBS DOSYALARI 20
Organizasyonel Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri (Decision Support Systems-DSS ) Yonetim Bilisim Sistemleri (MIS) Hareket Isleme Sistemi (TPS) Yönetimuyarlanabilir, Esnek, düzeyi hızlıdır. Kullanıcı girdi ve: çıktıyı Girdiler Düşükkontrol hacimlieder. veri İşlemler : Etkileşimli Çıktılar Profesyonel programlama : Karar analizleri yoktur. Kullanıcılar : Profesyoneller ve kurmay kadro Karar süreçlerini destekler Örnek: Anlaşma Maliyet Analizi Karmaşık modelleme araçları Uzman Bilgi Is Sistemleri (KWS) Karar Destek Sistemleri (DSS) Yonetici Destek Sistemleri (ESS) Ofis Otomasyon Sistemleri (OAS) 21
Karar Destek Sistemleri (DSS) • Daha çok rutin olmayan sorulara cevap vermek amacındadır • Özgün ve hızla değişen problemlere odaklanır – Eğer Aralık ayında satışları 2 katına çıkarırsak üretim planlamasına ne olur • DSS, TPS ve MIS’den içsel veri ve bilgi alsa da, dış kaynaklardan da yoğun olarak veri ve bilgi almaktadır – Hisse senedi fiyatları, rakiplerin ürün fiyatları gibi • DSS önceden tam olarak yapılandırılmamış ve tanımlanmamış sorulara cevap arar 22
Organizasyonel Bilgi Sistemleri Üst Yönetici Destek Sistemleri (Executive Support Systems - ESS) Karar Destek Sistemleri (DSS) Hareket Isleme Sistemi (TPS) Tepe yönetimi Yapılandırılmamış Stratejik düzeyiçin karar vermeyi gelişmiş grafikler için Bireyler ve iletişim tasarlanmış sayesinde belirlemeyi amaçlayan bilgi sistemleridir. Girdi Ceo’yu her yere : bağlar Toplu veri ESS, yüksektutmak İşlemler Gündemde düzeyde : Etkileşimli pahalıdır özetlenmiş datayı sunar. ESS’nin birincil Çıktılar Kapsamlı destekgörevi, çeşitli : personeli Öngörülergereklidir. kaynaklardan datayı elde temek, entegre Kullanıcılar : Tepe etmek yöneticiler ve birleştirmek, kullanım kolaylığı olan , anlaşılabilir bir formatta bilgileri sunmaktır. Örnek: 5 yıllık işletim planı Uzman Bilgi Is Sistemleri (KWS) Yonetim Bilisim Sistemleri (MIS) Yonetici Destek Sistemleri (ESS) Ofis Otomasyon Sistemleri (OAS) 23
Üst Yönetici Destek Sistemleri (ESS) • ESS üst yönetimin karar vermesine yardımcı olan sistemlerdir • Rutin olmayan, sık karşılaşılmayan, içgüdü ve kişisel sezgi içeren kararlar için destek verir • Kolay anlaşılabilen grafikler ve yoğun dış veri kullanarak ESS yöneticilere yardımcı olur • ESS dışsal verileri MIS ve DSS sistemlerinden gelen içsel veriler ile birleştirerek yöneticilerin karar verme süreçlerinde yardımcı olur 24
Organizasyonel Bilgi Sistemleri Ofis Otomasyon Sistemleri (Office Automation Systems – OAS) Yonetici Destek Sistemleri (ESS) Ofis otomasyon sistemleri farklı bilgi çalışanlarını, coğrafik ve fonksiyonel bölgeleri kontrol eder. Kağıtsız ofislere gidişat İş akışlarının yeniden tasarımı Bütünleşik yazılımlar Ergonomik tasarımlar Parlak, neşeli iş ortamları Örnek: Sunum Grafikleri Hareket Isleme Sistemi (TPS) Uzman Bilgi Is Sistemleri (KWS) Yonetim Bilisim Sistemleri (MIS) Karar Destek Sistemleri (DSS) Ofis Otomasyon Sistemleri (OAS) 25
Organizasyonel Bilgi Sistemler Arası İlişkiler ÜDY KDS YBS UBS OOS KDS HİS 26
Örgütleri Birleştiren Uygulamalar • Bütün örgütsel sistemleri işletme amaçları doğrultusunda ortak yönetmek çok güçtür • Örgütler büyüdükçe ve değişik firmaları satın aldıkça, birbiriyle uyumsuz ve ilgisiz sistemlerin sayısı örgüt içerisinde hızla artar • Bir çözüm organizasyon geneli uygulamalar kullanmaktır • Organizasyon geneli uygulamalar fonksiyonlar arası geçiş yapabilen tüm işletmeyi ve yönetim kademelerini içeren yazılımlardır • İşletmenin daha verimli çalışmasını, faaliyetlerin ve sistemlerin entegre olmasını sağlar esneklik ve koordinasyonu arttırırlar • Organizasyonel sistemler, Tedarik zinciri yönetim sistemleri, müşteri ilişkileri yönetim sistemleri ve bilgi yönetim sistemleri olarak dört adettirler 27
Organizayonel Sistemler (Enterprise Sistems) • Örgütsel kaynak planlaması sistemleri (ERP) olarak da bilinirler • Üretim, finans, muhasebe, satış, pazarlama, insan kaynakları yönetimi fonksiyonlarını birleştiren tek bir yazılımdır • Değişik işletme birimlerindeki parçalanmış veri bir tek veri tabanına depolanır • Dünyada en çok tanınan ERP SAP’dir. 28
Tedarik Zinciri Yönetim Sistemleri (Supply Chain Management Systems) • Firmaların tedarikçileri ile ilişkilerini düzenleyen sistemlerdir • Mal ve hizmet alışverişini, stok seviyelerini, ürün ve hizmetlerin teslimatı gibi bilgilerin paylaşımını gerçekleştirir • İstenilen zaman, miktar ve en düşük maliyetle ürünlerin, hammaddenin tedarikçilerden, firmaya, müşterilere ulaştırılmasını sağlamak asıldır 29
Müşteri İlişkileri Yönetimi Sistemi (Customer Relationship Management Systems) • Müşterilerle ilişkilerin yönetimi sağlayan sistemlerdir • Müşteri elde tutma, müşteri tatmini, satış, pazarlama, geliri optimize etme gibi faaliyetlere yardımcı olur 30
Bilgi Yönetimi Sistemleri (Knowledge Management Systems) • Firmalar ürünleri geliştirme, tasarlama, üretme ve teslim etme sürecinde ne kadar fazla ve kaliteli bilgiye sahip olurlarsa, o kadar iyi performans gösterirler • Firma bilgisi stratejik bir araçtır ve kaynaktır • KMS firma içerisindeki bilgiyi toparlar, derler, düzenler ve erişimine ve paylaşımına imkan verir 31
E-İş, E-Ticaret ve E-Devlet • Bahsedilen bu teknolojiler ve sistemler firmaların müşterileri, tedarikçileri ve devletle olan ilişkilerini kökten değiştirmiştir • E-İş işletmedeki ana iş süreçlerini dijital teknoloji ve Internet yardımı ile yapmaktır • E-İş, E-Ticareti de içerir • E-Ticaret malların ve hizmetlerin alım ve satımını Internet üzerinden yapmaktır 32
E-İş, E-Ticaret ve E-Devlet • E-İşte kullanılan teknolojiler kamu sektörüne de önemli değişimler getirmiştir • E-Devlet Internet ve diğer ağ teknolojilerini kullanarak devlet ve diğer kamu kuruluşlarının vatandaşlar, firmalar ve diğer kamu kuruluşları ile ilişkilerini dijital olarak gerçekleştirmesidir • E-Devlet vatandaşla devlet ilişkisini kökten değiştirmiş ve vatandaşı kuvvetlendirmiştir 33
İşbirliği • İşbirliği diğer insanlarla çalışarak paylaşılan ve açık hedeflere ulaşma sürecidir • İşbirliği kısa vadeli veya uzun vadeli olabilir, bir veya birkaç kimse arasında olabilir • İşbirliğinin öneminin artmasının nedenleri – İşin doğasındaki değişmeler – Profesyonel işin artması – İşletmenin değişen örgütlenmesi – İşletmenin kapsamının ve faaliyet alanının değişmesi – Yenilikçilik gereksiniminin artması ve ekip çalışmasına vurgu – İş ve çalışma kültürünün oluşması 34
İşbirlikçiliğin Faydaları • • • Artan üretkenlik Artan kalite Artan yenilikçilik İyileşen müşteri hizmetleri Üstün satış büyümesi ve finansal performans 35
İşbirliği İçin Bilişim Araçları Elektronik posta anında mesajlaşma Sosyal ağlar – My. Space, Facebook, Likedin Wikiler – Wikipedia, Şirket Wiki’leri – Intel Sanal Dünyalar – Avatarlarıyla gerçek kişiler sanal alemlerde temsil ediliyorlar, toplanıp, etkileşime giriyorlar ve paylaşıyorlar • Internet tabanlı işbirliği siteleri – Internet tabanlı ses ve görüntü sistemleri, skype, Google uygulamaları, Lotus Notes • • 36
Zaman Mekan İşbirliği Araçları matrisi 37
Enformasyon Sistemleri Bölümü • Programcılar, sistem analistleri, proje liderleri ve enformasyon sistem yöneticilerinden oluşur • Enformasyon teknolojileri hizmetlerinden sorumlu biçimsel bir örgüt birimidir • CIO: Chief Information officer – Enformasyon Sistemleri üst Yöneticisi • CSO: Chief Security Officer – Güvenlik üst Yöneticisi • CKO: Chief Knowledge Officer – Bilgi Yönetimi üst Yöneticisi • Son Kullanıcılar 38
- Slides: 38