BRNC BASAMAKTA ALIAN HEKMLER N KRONK BBREK HASTALII

BİRİNCİ BASAMAKTA ÇALIŞAN HEKİMLER İÇİN KRONİK BÖBREK HASTALIĞI EĞİTİMİ KRONİK BÖBREK HASTALIĞI İZLEM KILAVUZU

Neler Öğreneceğiz? Bu eğitimde; • KBH açısından risk değerlendirmesi • KBH tanı kriterleri • KBH’de nefrolojiye yönlendirme endikasyonları • Erişkin KBH izlem ve tedavi algoritması hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

Kısaltmalar AHBS: Aile hekimliği bilgi sistemi DKB: Diyastolik kan basıncı GFH: Glomerüler filtrasyon hızı HBYS: Hastane bilgi yönetim sistemi KBH: Kronik böbrek hastalığı SKB: Sistolik kan basıncı

KBH Açısından Risk Değerlendirmesi

Aile Hekimi Tarafından Risk altındaki her birey KBH açısından değerlendirilmeli. Anamnez, önceki kan basıncı ölçümleri, kardiyovasküler risk faktörleri, soy geçmişi, aile hikayesi ve kullandığı ilaçlar, gıda takviyesi, bitkisel destek ürünleri kullanım alışkanlıkları, yaşam tarzı sorgulanmalı. Fizik muayenede kan basıncı, nabız, boy, kilo ve bel çevresi ölçülmeli, renal arterleri dinlenmeli ve sistemik muayene yapılmalıdır.

KBH Açısından Risk Değerlendirmesi-1 Ø Diyabetik ve hipertansif hastalar ve normotansif/prehipertansif özel riski olan bireylerden 50 yaş üstü, kilolu/obez olan, Ø Sigara içen, Ø Ailede kronik böbrek yetmezliği hikayesi, Ø Ailede erken yaş ateroskleroz,

KBH Açısından Risk Değerlendirmesi-2 Ø Üriner sistem hastalığı belirtileri/öyküsü, Ø Taş, prostat hipertrofisi, sık idrar yolu enfeksiyonu, Ø İdrar inkontinansı ve ateroskleroz, dislipidemi, ilaç toksisitesi, düşük doğum ağırlığı vb. öyküsü olanlar riskli grup olarak değerlendirilmelidir.

Laboratuvar Tetkikleri-1 Riskli grup olarak değerlendirilen bireylerde yılda bir kez; Ø Böbrek fonksiyonlarının değerlendirmesi (tahmini glomerüler filtrasyon hızı, kreatinin, BUN, ürik asit), Ø Serum elektrolitleri: Na, K, Ø Tam idrar tetkiki: Spot idrarda albumin/kreatinin oranı, dipstick ile hematüri değerlendirmesi,

Laboratuvar Tetkikleri-2 Ø Proteinüri ve hematüri değerlendirmesi, Ø Açlık kan glukozu, Ø Açlık lipid profili (Total kolesterol, HDL ve LDL- kolesterol) Ø Hemogram tetkikleri istenmelidir.

Proteinüriye Yaklaşım Sağ Mouse tuşuna tıklayarak bağlantıyı (köprüyü) açınız

Hematüriye Yaklaşım Sağ Mouse tuşuna tıklayarak bağlantıyı (köprüyü) açınız

Kronik Böbrek Hastalığı Tanı Kriterleri

KBH Tanı Kriterleri KBH Kriterleri (en az birisi 3 aydan uzun süredir var olmalı) • Albüminüri (idrarla albümin atılımı ≥ 30 mg/24 saat; idrar albümin/kreatinin oranı ≥ 30 mg/gr) Böbrek hasarının belirteçleri GFH azalması • İdrar sediment anormallikleri • Tübüler bozukluklara bağlı anormallikler • Histolojik olarak saptanmış anormallikler • Görüntülemeyle saptanmış yapısal anormallikleri • Böbrek nakli hikayesi • GFR <60 ml/dk/1. 73 m 2

GFH ve Albüminüriye Göre KBH İlerleme Hızı Persistan Albüminüri Kategorileri Yeşil: Düşük risk GFH Kategorileri (ml/dk/1, 73 m 2) Kırmızı: Çok yüksek risk A 2 A 3 Normal / yüksek normal Yüksek Çok yüksek <30 mg/gr >300 mg/gr 30 -300 mg/gr <3 >30 3 -30 mg/mmol Sarı: Orta derecede artmış risk Turuncu: Yüksek Risk A 1 G 1 Normal veya yüksek ≥ 90 G 2 Hafif azalmış 60 -89 G 3 a Hafif - orta derecede azalmış 45 -59 G 3 b Orta - şiddetli derecede azalmış 30 -44 G 4 Şiddetli azalmış 15 -29 G 5 Böbrek yetmezliği <15 KDIGO 2017; Levey AS et al. The definition, classification, and prognosis of chronic kidney disease: a KDIGO Controversies Conference report. Kidney Int. 2011 Jul; 80(1): 17 -28

KBH’da Nefrolojiye Yönlendirme Endikasyonları

KBH’da Nefrolojiye Yönlendirme Endikasyonları-1 Ø Akut böbrek hasarı veya GFH’de beklenmeyen ani azalma Ø GFR <45 ml/dk/1. 73 m 2 (GFR evre 3 B-5) Ø Kalıcı albuminuria (ACR > 300 mg/g veya proteinüri (>500 mg/gün) * Ø Kronik böbrek hastalığının hızlı ilerlemesi** Ø İdrarda nedeni açıklanamayan kalıcı hematüri *Albuminüri: ACR ≥ 300 mg/g (≥ 30 mg/mmol) or AER ≥ 300 mg/24 saat ** Kronik böbrek hastalığı progresyonu: 1) GFR de bazale göre % 25 ya da daha fazla azalma ve/veya 2) GFR’deki azalmanın 5 ml/dk/1. 73 m 2/yıl’dan daha fazla olması

KBH’da Nefrolojiye Yönlendirme Endikasyonları-2 Ø Kronik böbrek hastalığına eşlik eden 3 ve daha fazla anti hipertansif tedaviye dirençli hipertansiyon Ø Tekrarlayan veya yaygın böbrek taşı Ø Ailevi böbrek hastalığı Ø Sebat eden hiperpotasemi Ø Renal arter stenozu şüphesi Ø Diyabetik hastada böbrek hastalığının diyabet dışı bir nedenden kaynaklandığı şüphesi

Erişkin KBH’da İzlem ve Tedavi Algoritması

Erişkin Kronik Böbrek Hastalığı İzlem ve Tedavi Algoritması Sağ Mouse tuşuna tıklayarak bağlantıyı (köprüyü) açınız

Kronik Böbrek Hastalığında Kan Basıncı Hedefi ve Tedavi Önerileri Özel durum Tedavi eşiği Kan basıncı hedefi Öncelikli ilaçlar Kronik böbrek hastalığı (Albüminüri yok) SKB ≥ 140 mm. Hg DKB ≥ 90 mm. Hg SKB <140 mm. Hg DKB <90 mm. Hg ACE inhibitörü, ARB* Kronik böbrek hastalığı (Albüminüri mevcut) SKB ≥ 140 mm. Hg DKB ≥ 90 mm. Hg SKB <130 mm. Hg DKB <80 mm. Hg ACE inhibitörü, ARB*

Statin İle Tedavi Endikasyonları Yaş KBH DM Eşlik Eden Hastalık /Durum 18 yaş Var Yok yaş>50 Var Yok 18 -49 yaş arası Var Yok Eşlik eden dolaşım sistemi hastalık riski (10 yıllık Framingam risk skoru >%10) veya hastalık varlığı Tedavi Tercihen statin

KBH Tanısı Alan Hasta İçin Yıllık Muayene Parametreleri ve Sıklıkları

KBH Tanısı Alan Hasta İçin Yıllık Muayene Parametreleri ve Sıklıkları Fizik Muayene Kan Basıncı Ölçümü Boy Ölçümü Kilo Ölçümü Bel Çevresi Kardiyovasküler Risk Değerlendirme 1. İzlem 2. İzlem İlk İzlem / Yılın İlk İzlemden İlk İzlemi 3 Ay Sonra √ √ √ 3. İzlem İkinci İzlemden 3 Ay Sonra √ 4. İzlem Üçüncü İzlemden 3 Ay Sonra √

GFH ve Albüminüriye Göre Yıllık Takip-1 Persistan albuminüri kategorileri A 1 GFR Kategorileri <30 mg/g < 3 mg/mmol Evre 1 ≥ 90 ml/dk Evre 2 60 -89 ml/dk Kronik böbrek hastalığı YOK. Böbrek hasarını gösteren belirteçlerin olmadığı durumlarda düzenli takip gerekli değildir. Böbrek hasarını gösteren belirteçlerin olduğu durumlarda yılda 1 kez düzenli takip et. A 2 30 -300 mg/g 3 -30 mg/mmol A 3 >300 mg/g >300 mg/mmol Yılda 2 kez takip et ve eş Yılda 1 kez zamanlı olarak nefroloji takip et kontrolü için Yönlendir.

GFH ve Albüminüriye Göre Yıllık Takip-2 Persistan albuminüri kategorileri GFR Kategorileri A 1 A 2 A 3 <30 mg/g < 3 mg/mmol 30 -300 mg/g 3 -30 mg/mmol >300 mg/g >300 mg/mmol Yılda 3 kez takip et ve eş zamanlı olarak nefroloji kontrolü için Yönlendir Evre 3 a 45 -59 ml/dk Yılda 1 kez takip et Yılda 2 kez takip et Evre 3 b Evre 4 30 -44 ml/dk 15 -29 ml/dk Yönlendir Yönlendir Evre 5 < 15 ml/dk Yönlendir

KBH Tanısı Alan Hastalarda Laboratuvar Tetkikleri/Risk Değerlendirmesi Parametreleri ve Sıklıkları-1 Tetkikler 1. İzlemi İlk İzlem / Yılın İlk izlemi* 2. İzlemi İlk izlemden 6 ay sonra Böbrek Fonksiyonlarının Değerlendirmesi (Tahmini Glomerüler Filtrasyon Hızı, Sodyum, Potasyum, Kreatinin, Ürik Asit) √ √ Tam İdrar Tetkiki Açlık Kan Glukozu ** √ √ Lipid Profili (Total Kolesterol, LDL Kolesterol, HDL, Trigliserid )*** √ √ 12 Derivasyonlu Elektrokardiyografi (EKG) Mikroalbuminüri √ √

KBH Tanısı Alan Hastalarda Laboratuvar Tetkikleri/Risk Değerlendirmesi Parametreleri ve Sıklıkları-2 Tetkikler Ca, P Alkalen fosfataz Parathormon e. GFR değeri 1. İzlemi İlk İzlem / Yılın İlk izlemi* GFR > 60 ml/dk olanlarda Klinik endikasyon olduğunda GFR 45 -59 ml/dk olanlarda (Evre 3 a) √ Tüm evrelerde Klinik endikasyon olduğunda GFR > 60 ml/dk olanlarda Klinik endikasyon olduğunda GFR 45 -59 ml/dk olanlarda (Evre 3 a) Klinik endikasyon olduğunda Hemoglobin ölçümü GFR > 60 ml/dk olanlarda Klinik endikasyon olduğunda GFR 45 -59 ml/dk olanlarda (Evre 3 a) √ 2. İzlemi İlk izlemden 6 ay sonra Klinik endikasyon olduğunda √ Klinik endikasyon olduğunda √

Kayıt Ø AHBS/HBYS’ye izlem kriterleri kılavuza uygun içerikle kaydedilmelidir. Ø Hasta kaydı kapatılmadan önce doğru tanı kodu seçimi (N 18 ve/veya alt kırılımları) yapılmalıdır.

Bölüm Sonu «Kronik Böbrek Hastalığı İzlem Kılavuzu» dersini tamamladınız.