BRNC BASAMAKTA ALIAN HEKMLER N HPERTANSYON ETM ERKN

BİRİNCİ BASAMAKTA ÇALIŞAN HEKİMLER İÇİN HİPERTANSİYON EĞİTİMİ ERİŞKİN HİPERTANSİF HASTALARDA TEDAVİ, İZLEM VE ALGORİTMASI

Neler Öğreneceğiz? Bu eğitimde; • Hipertansiyon tanısı alan hastaya yaklaşım ve yaşam tarzı değişiklikleri • Tedavi hedefleri ve bireye uygun tedavi planlama • Hipertansif hastada sevk kriterleri ve izlem sıklığı hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

Kısaltmalar ACE: Angiotensin Converting-Enzyme AV: Atrioventriküler DKB: Diyastolik Kan Basıncı KV: Kardiyovasküler HT: Hipertansiyon KVH: Kardiyovasküler Hastalık OH: Organ Hasarı RF: Risk Faktörü KBH: Kronik Böbrek Hastalığı KOAH: Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı

Hipertansiyon Tanısı Alan Hastaya Yaklaşım ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Hipertansiyon Tanısı Konduğunda-1 • Ölçtüğünüz kan basıncını mutlaka hastaya söyleyin • Hipertansiyonun riski ve etkili tedavinin yararı hakkında bilgi verin • Tedaviyi hastanın yaşam tarzına ve gereksinimlerine uygun şekilde belirleyin • Hastalığı ile ilgili bilgiyi ve tedavi planını hastanın eşi veya ailesi ile paylaşın

Hipertansiyon Tanısı Konduğunda-2 • Günlük ilaç sayısını azaltarak tedaviyi basitleştirin • Yan etkilerle ilgili bilgilendirin ve gerekli durumda ilaç dozu ve tipinin değişebileceğini belirtin • Kan basıncı izlem kartı ve ilaç kartı oluşturun • Evde kan basıncı ölçüm imkanı varsa ölçüm için hatırlatma stratejilerinden yararlanın • Kontrol tarihi belirleyin

Farkındalık ve Takip Şeması • İlk değerlendirmede kan basıncı 140/90 mm. Hg ve üzerinde saptanan hastalar tanının doğrulanması için mutlaka ikinci kez muayeneye çağrılmalıdır. • Hastaya sözlü, hatta gerekirse yazılı bilgiler verilmeli ve böylece hastalığın önemini fark etmesi sağlanmalıdır. İmkan varsa ikinci ölçüme kadar hastaların ev ölçümleri yapması veya ambulatuvar kan basıncı ölçümlerinin yapılması önerilmelidir.

Hipertansif Birey Genç * Williams B. Evolution of hypertensive disease: a revolution in guidelines. Lancet. 2006; 368: 6 -8 Yaşlı

Yaşam Tarzı Değişiklikleri-1 • İdeal vücut ağırlığı • Tuz kısıtlaması • Sağlıklı beslenme • Sigaranın bırakılması • Alkol alımının sınırlanması • Hareketli yaşam • Stres yönetimi

Yaşam Tarzı Değişiklikleri-2 Hipertansif olmayanlarda hipertansiyon gelişimini önlemek, hipertansiflerde kan basıncını düşürmek için 30 ila 60 dakika orta-şiddette dinamik egzersiz haftanın 5 -7 günü önerilmektedir. Bel çevresi ve vücut kütle indeksi tüm hastalarda ölçülmelidir. Tüm kilolu hastalara kilo vermeleri konusunda öneri sunulmalıdır.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri-3 Kilo verme stratejileri; diyet eğitimi, fizik aktivitenin artırılması ve davranışsal yaklaşımı da içerecek şekilde multi-disipliner tarzda olmalıdır. Diyetin uygulanması noktasında ısrarcı olunmalıdır. Sodyum alımı kılavuzların önerdiği limitlere çekilmelidir (~ 2 gr/gün sodyum ~ 5 -6 gr/gün tuz). Stres yönetimi konusunda eğitim verilmelidir. Kalsiyum ve magnezyum alımı önerisi noktasındaki kanıtlar yeterli değildir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri-4 Öneri Sistolik Kan Basıncı Düşmesi Kilo vermek Kilo kontrolü (BMI 18. 5 -24. 9 kg/m 2) 10 kilo vermek 520 mm. Hg DASH yemek planı Meyve, sebzeden zengin, düşük yağlı süt ürünleri, sature ve total yağ oranı düşük diyet 8 -14 mm. Hg Diyette tuz kısıtlaması Günlük 100 m. Eq/gün, 2. 4 sodyum, 6 gram sodyum klorür) 2 -8 mm. Hg Fiziksel aktivite Düzenli aerobik egzersiz 4 -9 mm. Hg Alkol alımının sınırlanması Erkekte 2 kadında 1 adet günden fazla alımın sınırlanması 2 -4 mm. Hg

Kilo Verme-1 Sağlık Bakanlığı verilerine göre ülkemizde erişkin popülasyonun % 64, 9’u normal vücut ağırlığının üzerindedir (%34. 6 fazla kilolu, %30. 3 obez). 5, 1 kg kilo kaybı ile ortalama sistolik ve diyastolik kan basıncında 4, 4 mm. Hg ve 3, 6 mm. Hg düşüş sağlanmıştır. *Judith E. Neter, Biance E. Stam , Frans J. Kok, Diederik E. Grobbee, ve Johanna M. Geleijnse Hypertension 2003; 42: 878– 884

Kilo Verme-2 Hasta fazla kilolu ise uygun kiloya inmesi önerilmeli veya en azından kilo vermesi (ağırlığının en az %5– 10’u kadar kilo kaybı) önerilmeli ve hasta bu açıdan takip edilmelidir. Kontrendike olmadığı sürece, kilonun beden kütle indeksi 25 kg/m²’ye ve bel çevresinin erkeklerde <102 cm ve kadınlarda <88 cm’e düşürülmesi önerilir.

Sağlıklı Beslenme-1 Hipertansiyon hastalarının beslenmesinde ağırlıklı olarak sebze ve meyve, az yağlı besinler, tam tahıl, sebze kaynaklı protein ve haftada en az iki kez balık yer almalıdır. Çabuk tüketilen, işlenmiş ve aşırı yağ, rafine şeker ve tuz içeren yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalıdır.

Sağlıklı Beslenme-2 Akdeniz tipi beslenmenin gelişmiş ülkelere uyarlanmış tarzı DASH diyeti olarak adlandırılır. DASH diyeti: Meyve ve sebzeden zengin, düşük yağ içeren, yağı azaltılmış süt ürünleri, günde tam tahıl bakliyattan zengin beslenme içeren tuzu az; lif, potasyum, kalsiyum ve magnezyumdan zengin beslenme tarzını öneren diyettir. DASH Diyeti

Tuz alımında 6 gram artış ile sistolik kan basıncının 4 -8, diyastolik kan basıncının 2, 5 -5 mm. Hg yükseldiği saptanmıştır (SALTURK 2). *http: //www. turkhipertansiyon. org/tuz_280512. php Mayıs 2014

Tuzu Nereden Alıyoruz? SALTurk 2 çalışmasında günlük tuz tüketimi 14, 8 gram saptanmıştır. Bu çalışmada, günlük alınan tuzun yaklaşık - % 55, 5’inin yemek tuzundan Yemek tuzunun ise büyük bölümünü yemek pişerken eklenen tuz oluşturmaktadır. (tüm tuz tüketiminin yüzde 42. 5’i) - %32’sinin ekmek tuzundan - 12, 5’inin sofra tuzundan oluştuğu görülmektedir. *http: //www. turkhipertansiyon. org/tuz_280512. php Mayıs 2014

Fiziksel Aktivite-1 • Aerobik fiziksel aktivitenin hipertansiyonun önlenmesinde, tedavisinde ve kardiyovasküler risk ve mortalitenin düşürülmesinde yararlı olabildiğini düşündürmektedir. • Hipertansif hastalara, haftada 5 -7 gün en az 30 dakikalık orta düzeyde aerobik egzersiz (yürüme, hafif koşu, bisiklete binme veya yüzme) yapması önerilmektedir.

Fiziksel Aktivite-2 Randomize kontrollü çalışmaların bir metaanalizi aerobik dayanıklılık eğitiminin, dinlenmede sistolik ve diyastolik kan basıncını genel anlamda 3, 0/2, 4 mm. Hg ve hipertansif hastalarda 6, 9/4, 9 mm. Hg azalttığını göstermiştir. *Harald Edvard Molmen-Hansen 1, Tomas Stolen et al. Aerobic interval training reduces blood pressure and improves myocardial function in hypertensive patients. Eur J Prev Cardiol 2012; 19: 151– 160 **Veronique A. Cormrlissen ve Robert H. Fagard. Hypertension 2005; 46: 667– 675

Alkol Tüketimi • Genel olarak, alkol tüketen hipertansif erkeklere alkol tüketimini günde en fazla 20 -30 g etanol, hipertansif kadınlarda ise günde en fazla 10 -20 g etanol düzeyinde sınırlandırılması önerilmelidir. Toplam alkol tüketimi bir haftada erkeklerde 140 g, kadınlarda 80 g düzeyini aşmamalıdır. • PATHS çalışmasında alkol tüketimini azaltmayanlarda azaltanlara göre 6 ayda kan basıncını 1. 2/0. 7 mm. Hg KB daha yüksek seyrettiği gösterilmiştir. *W C Cushman 1, J A Cutler et al. Prevention and Treatment of Hypertension Study (PATHS): effects of an alcohol treatment program on blood pressure Arch Intern Med 1998; 158: 1197– 1207

Sigara • Sigara tüketimi kan basıncı ve kalp hızında bir sigara içtikten sonra 15 dakikadan uzun süre devam eden bir akut artışa neden olur. • Sigara kullanımıyla plazma katekolaminler de artış ve bunun yanı sıra baroreflekste bir bozulma tanımlanmıştır. • Sigara kullanan normotansif kişilerin ve tedavi görmemiş hipertansif hastaların sigara kullanmayanlara kıyasla daha yüksek günlük kan basıncı değerleri sergilediğini göstermiştir. Lia E. Bang, Buttenschon L , Kristensen, KS, Svendsen, TL. , Blood Press Monit 2000; 5: 271– 274

Tedavi Hedefleri ve Bireye Uygun Tedavi Planlama

Hipertansiyon Tedavisi Ne Zaman Hangi İlaç Hangi hedef

Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve İlaç Tedavisinin Başlanması, ESC 2013 Risk faktörleri ve hipertansiyon evresine göre tedavi yaklaşımının bu çerçevede gerçekleştirilmesi önerilir. Sağlıklı bireylerde ve hipertansif bireylerin ilaç tedavisinin yanında yaşam tarzı değişikliklerinin de uygulanması önem arz eder.

Klinik Kan Basıncı Ölçümü

Hafif Orta Hipertansiyonda Tedavi ve KV Sonlanım *Therapy of mild to moderate hypertension and decreased risk of coronary heart disease. Arch Intern Med 1993; 153: 578

Hipertansiyonda Tedavi Başlama Hipertansiyon Evre Tedavi Başlama Yaklaşımı Evre 1 Hipertansiyon Bir-üç aylık takip sonrasında kan basıncı 140/90 mm. Hg üstü devam ediyorsa ilaç tedavisine başlanır. Diyabetes mellitus, kronik böbrek hastalığı ve koroner arter hastalığı varlığında hemen başlanır. Hastanın günlük yaşam kalitesini etkileyen hipertansiyonla ilişkili semptomları varsa antihipertansif ilaç tedavisine daha erken başlanabilir. Evre 2/3 hipertansiyon *Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu, 2015 Hemen başlanmalı

İlaç Tedavisi Evre KV Risk İlaç Tedavisi Evre 3 HT Evre 2 HT Var ya da yok Hemen Evre 1 HT Diyabetes mellitus, Kronik böbrek hastalığı, Koroner arter hastalığı Hemen Evre 1 HT Yok *Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu, 2015 Yaşam tarzı değişiklikleri ile 1 -3 ay izlem

Antihipertansif İlaç Tedavisinin Başlanması-1 • Kardiyovasküler riski hangi düzeyde olursa olsun 2. ve 3. derecede hipertansiyonu olan bireylerde, yaşam tarzı değişikliklerine başlanmasıyla eş zamanlı olarak veya birkaç hafta sonrasında hemen ilaç tedavisine başlanması önerilir. • Organ hasarı, diyabet, kardiyovasküler hastalık veya kronik böbrek hastalığı nedeniyle toplam kardiyovasküler riskin yüksek olduğu durumlarda, hipertansiyon I. derecede olsa bile ilaçlarla kan basıncının düşürülmesi önerilmektedir. *2013 ESH/ESC Arteriyel Hipertansiyon Kılavuzu **Türk Kardiyoloji Dern Arş. 2014, Suppl, 4

Antihipertansif İlaç Tedavisinin Başlanması-2 • Düşük ile orta düzeyde risk altındaki I. derecede hipertansif hastalarda da kan basıncı tekrarlayan çeşitli muayenelerde bu aralıkta ise veya ayaktan kan basıncı kriterlerine göre yüksekse ve makul bir süre yaşam tarzı değişikliklerinin uygulanmasına rağmen bu aralıkta kalmaya devam ederse antihipertansif ilaç tedavisine başlanması düşünülmelidir. • Yaşlı hipertansif hastalarda sistolik kan basıncı ≥ 160 mm. Hg ise ilaç tedavisi önerilir. *2013 ESH/ESC Arteriyel Hipertansiyon Kılavuzu **Türk Kardiyoloji Dern Arş. 2014, Suppl, 4

Antihipertansif İlaç Tedavisinin Başlanması-3 • Yaşlılarda (en azından 80 yaşından gençlerde) sistolik kan basıncı 140 -159 mm. Hg aralığındaysa antihipertansif tedavinin iyi tolere edilmesi koşuluyla antihipertansif ilaç tedavisi düşünülebilir. • Yüksek - normal kan basıncında, gerekli kanıtlar olmadığı sürece, antihipertansif ilaç tedavisi başlanması önerilmemektedir. Kanıt eksikliği nedeniyle izole brakiyal sistolik kan basıncı artışı olan genç bireylerde antihipertansif ilaç tedavisi başlanması önerilmemektedir. Ancak bu bireyler yaşam tarzı değişiklikleri ile birlikte yakından izlenmelidir. *2013 ESH/ESC Arteriyel Hipertansiyon Kılavuzu **Türk Kardiyoloji Dern Arş. 2014, Suppl, 4

Başlangıç Olarak Hangi Antihipertansif İlaç? -1 Hemen hemen tüm kılavuzlarda bu konuda konsensus mevcut. Spesifik comorbid durumlarda benzer antihipertansif ilaç grupları öneriliyor. syon a l u p o p l e n Ge DM 0 y) İleri yaş (≥ 8 Irk i inür KBH ± prote isk r H V K a y e KVH v ingham m g a r f ( i l i f pro risk skor)

Başlangıç Olarak Hangi Antihipertansif İlaç? -2 Genel populasyon; - Tiyazid diüretik, KKB, ACE-i ve ARB’lerden herhangi biri başlangıç tedavi olarak kullanılabilir. • Önerilen 4 grup ilaç; - Kan basıncı düşüşü üzerine benzer etki - Total mortalite, kardiyovasküler, serebrovasküler ve renal sonlanım üzerine benzer etki - Başlangıç tedavi olarak Β-bloker ? • ESH/ESC (<80 y) ve CHEP (<60 y) kılavuzlarında öneriliyor.

Hipertansiyon Tedavi Kılavuzları-1 Kılavuz JNC 8 2014 ESH/ESC 2013 Populasyon Hedef KB, mm. Hg Erişkin <60 y <140/90 Erişkin ≥ 60 y <150/90 Erişkin DM <140/90 Erişkin KBH <140/90 Sağlıklı erişkin <80 y Erişkin ≥ 80 y Erişkin DM Erişkin KBH (proteinüri yok) Erişkin KBH (proteinüri var) Erişkin KVH <140/90 <150/90 <140/85 <140/90 <130/90 <140/90

Hipertansiyon Tedavi Kılavuzları-2 Kılavuz ASH/ISH 2014 CHEP 2014 KDIGO 2012 Populasyon Erişkin <80 y Erişkin ≥ 80 y + DM veya KBH Erişkin <80 y Erişkin ≥ 80 y Erişkin DM Erişkin KBH +idrar alb<30 mg/gün KBH + idrar alb≥ 30 mg/gün Hedef KB, mm. Hg <140/90 <150/90 <140/90 <130/80 <140/90 <150 <130/80 <140/90 <130/80

Özel Durumlarda Tercih Edilecek İlaçlar-1 Durum İlaç Asemptomatik Organ Hasarı Serebrovasküler hastalık ACE inhibitörü, kalsiyum antagonisti, ARB Asemptoomatik ateroskleroz Kalsiyum antagonisti, ACE inhibitörü Mikroalbuminüri ACE inhibitörü, ARB Böbrek işlev bozukluğu *2013 ESH/ESC Arteriyel Hipertansiyon Kılavuzu ACE inhibitörü, ARB

Özel Durumlarda Tercih Edilecek İlaçlar-2 Durum ilaç Klinik Kardiyovasküler Olay İnme öyküsü Kan basıncını etkin şekilde düşüren Miyokart enfarktüsü öyküsü BB, ACE inhibitörü, ARB Anjina pektoris BB, kalsiyum antagonisti Kalp yetersizliği Aort anevrizması *2013 ESH/ESC Arteriyel Hipertansiyon Kılavuzu Diüretik, BB, Ace inhibitörü, ARB mineralokortikoit reseptör antagonistleri BB

Özel Durumlarda Tercih Edilecek İlaçlar-3 Durum ilaç Klinik Kardiyovasküler Olay Atriyal fibrilasyon ARB, ACE inhibitörü, BB veya mineralokortikoit reseptör antagonisti Atriyal fibrilasyon, korunma, ventrikül hızı kontrolü BB, dihidropridin grubu dışı kalsiyum antagonisti SDBH/proteinüri ACE inhibitörü, ARB Periferik arter hastalığı ACE inhibitörü, kalsiyum antagonisti düşünün *2013 ESH/ESC Arteriyel Hipertansiyon Kılavuzu

Özel Durumlarda Tercih Edilecek İlaçlar-4 Diğer İlaç ISH (yaşlılarda) Diüretik, kalsiyum antagonisti Metabolik sendrom ACE inhibitörü, ARB, kalsiyum antagonisti Diabetes mellitus ACE inhibitörü, ARB Gebelik Metildopa, BB, kalsiyum antagonisti Siyahlar *2013 ESH/ESC Arteriyel Hipertansiyon Kılavuzu Diüretik, kalsiyum antagonisti

Antihipertansif Tedavi Kontrendikasyonları İlaç Kesin Kontrendikasyon Göreceli Kontrendikasyon Diüretikler Gut Metabolik sendrom, glukoz intoleransı, gebelik, hiperkalsemi, hipokalemi, Beta blokerler Astma, AV blok (2. veya 3. derece) Metabolik sendrom, glukoz intoleransı, sporcu veya aktif kişiler, KOAH Kalsiyum kanal blokerleri (dihidropiridinler) Taşiaritmi, kalp yetmezliği Kalsiyum kanal blokerleri (verapamil, diltizem) AV blok (2. veya 3. derece, trifasiküler blok), ciddi sol ventrikül disfonksiyonu, kalp yetmezliği ACE inhibitörleri Gebelik, anjionörotik ödem, hiperkalemi, bileteral renal arter stenozu Gebelik planı olan kadınlar Anjiotensin reseptör blokerleri Gebelik, hiperkalemi, bilateral renal arter stenozu Gebelik planı olan kadınlar *Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu, 2015

Tedavi Eşik ve Hedef Değerleri Grup Eşik KB Hedef KB İlaçlar * Genel Populasyon ≥ 140/90 mm. Hg <140/90 mm. Hg ACEI/ARB, KKB, Diüretik, BB** Yaşlılar > 65 yaş ≥ 80 yaş ≥ 140/90 mm. Hg ≥ 160 mm. Hg <140/90 mm. Hg 140 -150 mm. Hg KKB, Diüretik ACEI/ARB Diyabet ≥ 140/90 mm. Hg SKB: 130 -139 mm. Hg DKB: 80 -89 mm. Hg ACEI/ARB Koroner Arter Hastalığı ≥ 140/90 mm. Hg SKB: 130 -139 mm. Hg DKB: 80 -89 mm. Hg BB, ACEI/ARB, KKB Kronik Böbrek Hastalığı Albuminüri (≥ 30 mg/gün) ≥ 140/90 mm. Hg <140/90 mm. Hg ACEI/ARB < 130/80 mm. Hg * Başlangıçta sistolik KB hedeften 20 mm. Hg ve diyastolik KB hedeften 10 mm. Hg yüksek ise (ör. Evre 2 ve üzeri hipertansiyon varlığı) doğrudan kombinasyon tedavisi başlanabilir. ** ≥ 65 yaş veya diyabete yatkınlığı olanlarda başlangıç tedavisinde önerilmez. *Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu, 2015

Tekli mi? Kombinasyon mu? • Başlangıç olarak tek veya kombinasyon tedavisi başlanabilir. • Başlangıçta sistolik KB hedeften 20 mm. Hg ve diyastolik KB hedeften 10 mm. Hg yüksek ise (ör. Evre 2 ve üzeri hipertansiyon varlığı) doğrudan kombinasyon tedavisi başlanabilir. • Birden fazla ilaç kullanılıyorsa, en az birinin akşam saatlerinden sonra verilmesi önerilir.

Kan Basıncına Göre İlaç Seçimi Adımları Hastanın KB değeri ve KVR durumuna göre değerlendirmesi yapılır. Hedef KB’ye ulaşmak için mevcut algoritma doğrultusunda yaklaşım uygulanır. Eğer hastanın yüksek KVR’si varsa direk kombinasyon tedavisi tercih edilmelidir. Tedavi planlanırken ACEI ve ARB’nin birlikte kullanımından kaçınılmalıdır.

Antihipertansiflerde Kombinasyon Seçenekleri • Yeşil sürekli çizgiler; tercih edilen kombinasyonları, • Yeşil kesintili çizgiler; yararlı kombinasyonları, • Siyah kesintili çizgiler; olası ama yeterince sınanmamış kombinasyonları, • Kırmızı sürekli çizgiler; önerilmeyen kombinasyonları ifade etmektedir. *2013 ESH/ESC Arteriyel Hipertansiyon Kılavuzu

Tek İlaçtan Kombinasyona Geçiş *Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu, 2015

Kan Basıncı Kontrol Altında Değilse 1 Hayat tarzı değişikliğine uyup uymadığını kontrol edin. 2 Tedavi miktarını artırın. A İkinci bir ilaç eklemeden ilk ilaçta maksimum doza çıkın. B İlk ilaçta maksimum doza çıkmadan ikinci bir ilaç başlayın. C İki ayrı ilaç sınıfını ayrı ya da birleşik ürün olarak başlayın. Her aşamada yaşam tarzı değişikliğini kontrol edin. *Appropriate use of GI endoscopy. ASGE guideline. Gastrointest Endosc 2012; 75 (6): 1127 -31

Dirençli Hipertansiyon Eğer KB yeterli dozda verilen ve en az biri diüretik olan üç ilaçla kontrol edilemiyorsa, hastada dirençli hipertansiyon var olduğu düşünülmeli ve bu durumda uzmana sevk veya diğer tedaviler gündeme alınmalıdır.

Hipertansif Hastada Sevk Kriterleri ve İzlem Sıklığı

Hipertansif Hastanın Sevk Kriterleri • Maksimum doz üçlü antihipertansif tedavi ve hayat tarzı değişikliği sağlanmasına rağmen kan basıncının 140/90 mm. Hg'den aşağıya inmemesi • Öykü, fizik muayene, laboratuvar bulguları değerlendirildiğinde sekonder hipertansiyondan şüphelenilmesi • Çocukta hipertansiyon • Hedef organ hasarı bulgularının tedavi altında ilerlemesi veya yeni organ hasarı bulgularının ortaya çıkması

Hipertansif Hastada İstenilecek Laboratuvar Tetkikleri ve Sıklıkları-1 Tetkikler Kreatinin, tahmini 1. İzlem 2. İzlem 3. İzlem 4. İzlem İlk İzlemden İkinci Üçüncü 12 Ay Sonra İzlemden 12 Ay Ay Sonra √ √ Tam idrar tetkiki √ √ Açlık kan glukozu √ √ e. GFR, sodyum, potasyum, ürik asit

Hipertansif Hastada İstenilecek Laboratuvar Tetkikleri ve Sıklıkları-2 Tetkikler Lipid Profili (Total Kolesterol, LDL kolesterol, HDL, Trigliserid ) 12 Derivasyonlu elektrokardiyografi (EKG) Mikroalbuminüri 1. İzlem 2. İzlem 3. İzlem İlk İzlemden İkinci 12 Ay Sonra İzlemden 12 Ay Sonra √ √ √ 4. İzlem Üçüncü İzlemden 12 Ay Sonra √ √ √ √ √

Sağ Mouse tuşuna tıklayarak bağlantıyı (köprüyü) açınız

Sağ Mouse tuşuna tıklayarak bağlantıyı (köprüyü) açınız

Bölüm Sonu «Erişkin Hipertansif Hastalarda Tedavi, İzlem ve Algoritması» dersini tamamladınız.