BRLEK MALATTA MALYETLEME Birleik malat retim Birleik Mamul

BİRLEŞİK İMALATTA MALİYETLEME • Birleşik İmalat (Üretim) • Birleşik Mamul (Ürün) Kavramı • Esas Mamul - Yan Mamul Kavramı • Birleşik Maliyet – Ek Maliyet • Birleşik Maliyet Dağıtım Yöntemleri

Birleşik İmalat: (Genellikle bir veya çok az sayıda hammaddeden) Zorunlu olarak birden fazla mamulün birlikte elde edildiği üretim türüne Birleşik İmalat denir.

Esas Mamul - Yan Mamul : Birleşik mamullerden miktar ve/veya değeri göreli olarak yüksek olanlara esas (ana) mamul; miktar ve/veya değeri göreli olarak düşük olanlara yan (tali) mamul denir.

Birleşik imalatta birleşik mamullerin birbirinden ayrılabildiği noktaya Ayrım Noktası denir. Maliyetlerin hesaplanması ve dağıtımı Ayrım Noktası açısından önem arz eder. Birleşik Maliyet - Ek Maliyet : Birleşik imalatta ayrım noktasına kadar katlanılan maliyetlere birleşik maliyet (ortak maliyet); ayrım noktasından sonraki maliyetlere ise ek maliyet denir.

Birleşik maliyetleri birleşik mamullere nasıl dağıtacağız ? Birleşik Maliyet Dağıtım Yöntemleri: 1. MİKTAR YÖNTEMİ: Fiziki miktarlara göre dağıtım 2. DEĞER YÖNTEMİ: Satış tutarlarına göre dağıtım 3. DİĞER YÖNTEMLER: EBS yöntemi, Net Satış. . .

Birleşik Maliyet Dağıtımı ÖRNEK 900 L. Birleşik maliyetin dağıtımı

1. MİKTAR YÖNTEMİ: Bu yöntem mamullerin fiziki (ağırlıklarını) miktarlarını esas alır. Birleşik maliyetler elde edilen birleşik mamullerin fiziki miktarlarına göre dağıtılır. Bunun için toplam birleşik maliyet, toplam birleşik mamul miktarına bölünerek elde edilen birim birleşik maliyet her bir mamul miktarı ile çarpılır. BM Çıkan Mamul Miktarı X 250 kg 900 TL / 900 kg =1 TL/kg 250 TL Y 600 kg 900 TL / 900 kg =1 TL/kg 600 L Z 50 kg 900 TL / 900 kg =1 TL/kg 50 L Top. 900 kg 1 kg başına Birleşik Maliyet Dağıtım 900 TL

2. DEĞER YÖNTEMİ: Bu yöntem mamullerin maliyet taşıma kapasitesini esas alır. Birleşik maliyetler elde edilen birleşik mamullerin pazarda oluşan fiyatlarından hareketle hesaplanan satış tutarları içindeki oranlarına göre dağıtılır. Bunun için öncelikle birleşik mamullerin satış tutarları bulunur. Sonra bu tutarların toplam satış tutarı içindeki oranlarına göre birleşik maliyetler her bir mamule (taşıyabileceği kadar) yüklenmiş olur. BM Çıkan Mamul Miktarı Piyasa Satış Fiyatları X 250 kg 10 TL/kg 2. 500 TL Y 600 kg 1 TL/kg Z 50 kg 2 TL/kg Top. 900 kg Satış Tutarları Satışlar İçindeki Oranı Birleşik Maliyet Dağıtım % 78 900 TL 702 TL 600 TL % 19 900 TL 171 TL 100 TL %3 900 TL 27 TL 3. 200 TL % 100 900 TL

3. EBS (Katsayı) YÖNTEMİ: Bu yöntem mamullerin eşdeğer birimlerini esas alır. Birleşik maliyetler, elde edilen birleşik mamullere hesaplanan eşdeğer birim maliyet temelinde yüklenir. Bunun için öncelikle birleşik mamullerin fiziki birimlerinin katsayılar yardımıyla eşdeğerleri cinsinden ifade edilmesi gerekir. Sonra birleşik maliyet eşdeğer birim sayısına bölünür ve bulunan eşdeğer birim maliyet eşdeğer birim sayıları ile çarpılarak dağıtılır. BM Çıkan Mamul Miktarı Eşdeğer Katsayısı EBS EBM X 250 kg 13 3. 250 900/6000 = 0, 15 TL 487, 50 TL Y 600 kg 4 2. 400 900/6000 = 0, 15 TL 360, 00 TL Z 50 kg 7 350 900/6000 = 0, 15 TL 52, 50 TL Top. 900 kg 6. 000 900/6000 = 0, 15 TL 900, 00 TL Dağıtım

Ayrılan mamullerin maliyeti: (1) BİRLEŞİK MALİYET PAYI + (2) EK MALİYET (1) Birinci Aşama : Ayrılma noktasına kadar oluşan tüm birleşik maliyetler, birleşik mamullere “miktar”, “değer” veya diğer yöntemlerden birine göre dağıtılır. (2) İkinci Aşama : Ayrılma noktasından sonra (ek işlem yapılıyorsa) ortaya çıkan ek maliyetler de ayrılan mamullere doğrudan yüklenir.

Yan Mamuller

1. YAN MAMUL NET SATIŞ DEĞERİNİN ESAS MAMUL ÜRETİM MALİYETİNDEN İNDİRİLMESİ YAKLAŞIMI Bir birleşik imalat sürecinde bir esas bir de yan mamul ortaya çıkmıştır. Esas mamul maliyeti 110 TL; yan mamul net satış değeri 10 TL’dir ve tamamı satılmıştır. Üretilen esas mamul maliyeti Yan mamul net satış değeri Net ÜMM : 110 TL : - 10 TL : 100 TL

1. YAN MAMUL NET SATIŞ DEĞERİNİN ESAS MAMUL ÜRETİM MALİYETİNDEN İNDİRİLMESİ YAKLAŞIMI Bir birleşik imalat sürecinde bir esas bir de yan mamul ortaya çıkmıştır. Esas mamul maliyeti 110 TL; yan mamul net satış değeri 10 TL’dir ve tamamı satılmıştır. Üretilen esas mamul maliyeti Yan mamul net satış değeri Net ÜMM : 110 TL : - 10 TL : 100 TL 152 MAMULLER (Esas Mamuller) 157 DİĞER STOKLAR (Yan Mamuller) 151 YARI MAMULLER - ÜRETİM 100 10 110

2. YAN MAMUL NET SATIŞ TUTARININ ESAS MAMUL SATIŞ MALİYETİNDEN İNDİRİLMESİ YAKLAŞIMI Bir birleşik imalat sürecinde bir esas bir de yan mamul ortaya çıkmıştır. Satılan esas mamul maliyeti 110 TL; yan mamul net satış değeri 10 TL’dir ve tamamı satılmıştır. Satılan esas mamul maliyeti Yan mamul net satış değeri Net SMM : 110 TL : - 10 TL : 100 TL

2. YAN MAMUL NET SATIŞ TUTARININ ESAS MAMUL SATIŞ MALİYETİNDEN İNDİRİLMESİ YAKLAŞIMI Bir birleşik imalat sürecinde bir esas bir de yan mamul ortaya çıkmıştır. Satılan esas mamul maliyeti 110 TL; yan mamul net satış değeri 10 TL’dir ve tamamı satılmıştır. Satılan esas mamul maliyeti Yan mamul net satış değeri Net SMM 100 KASA : 110 TL : - 10 TL : 100 TL 10 620 SMM (Yan Mamuller) 10