BREY TANIMA VE BREY TANIMA TEKNKLER Rehberlik retmeni

BİREYİ TANIMA VE BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ Rehberlik Öğretmeni Yusuf TOSUN

BİREYİ TANIMA VE BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ Dersimizin amacını oluşturan psikolojik danışma ve rehberlik sürecinin amacı “bireyin kendini tanımasına ve kendi özünü gerçekleştirmesine yardım etmeye” dayanır. Nihai amaç öğrencinin kendini gerçekleştirmesidir.

BİREYİ TANIMA AMACI VE GEREĞİ Gelişimsel süreç açısından baktığımızda belli yaş gruplarında yer alan bireyler bazı ortak özellikler gösterirler. v Birtakım benzerlikler olsa da, her birey bu dönemi kendi öznelliği çerçevesinde aşmaya çalışacaktır. v Dolayısıyla yeryüzündeki kişi sayısı kadar kişilik olduğunu söylemek de yanlış olmaz. v Bu durum Bireysel Farklılıklar kavramını gündeme getirmektedir. v

v v v Bireysel Farklılıklar kavramı, öğrenciyi merkez alan eğitim anlayışının temelini oluşturur. Öğrenciyi merkez alan eğitim anlayışında, eğitim ortamları öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve yetenek gibi bir çok özellik açısından gösterdikleri bireysel farklılıklar dikkate alınarak düzenlenmeye çalışılır. Öğrenciyi bir bütün halinde ele alarak, onun akademik potansiyelleri olduğu kadar sosyal, duyuşsal özellikler gibi potansiyellerini de geliştirmeyi hedefler.

BİREYİ TANIMADA İZLENMESİ GEREKEN TEMEL İLKELER ü ü ü Öğrencinin yetenek, ilgi, istek, mesleki değer, başarı gibi bireysel özellikleri ile sosyal, kültürel özellikleri olabildiğince çok boyutlu olarak ele alınmalıdır. Bilgilerin toplanmasında, değerlendirilmesinde ve kullanılmasında bilimsel standartlara uyulmalıdır. Bu çalışmalarda uygulanan ölçme aracı, yöntem ve tekniklerin kullanılması bir amaç değil araçtır.

ü Bireyi tanıma çalışmalarında temel amaç; öğrencinin kendini tanımasıdır ü Bireyi tanıma çalışmaları bir süreç dahilinde yürütülmelidir ü Elde edilen bilgiler bütünleştirilerek değerlendirilmelidir ü Bireyi tanıma çalışmaları tüm öğrencilere yönelik olmalı ü ü Okul ortamında bireyi tanıma hizmetleri öğretmen, uzman ve yöneticileri kapsayacak şekilde bir takım halinde çalışmayı gerektirir. Okullarda öğrenciler hakkında toplanan bilgilerden öğrencilerin yanı sıra öğretmenler, yöneticiler ve veliler de faydalanabilmeli

ÖĞRENCİLERİ HANGİ ÖZELLİKLERİ İLE TANIMAK GEREKİR v v Öğrencinin Kimliğini Tanıtıcı Bilgiler Biyolojik Özellikleri ve Sağlık Durumu v Okul Özgeçmişi v Zihinsel Özellikleri v Sosyal Gelişimi ve Uyumu v Kişilik Özellikleri v Sosyo-kültürel ve Ekonomik Koşulları

BİREYİ TANIMADA TEST DIŞI TEKNİKLER Ø Bana Kendini Anlat(Otobiyografi): Bireyin geçmiş ve şimdiki yaşantısı ile geleceğe yönelik planlarını yazılı olarak anlatmasıdır. Otobiyografi serbest ve sınırlı olmak üzere ikiye ayrılır. Serbest yazımda bireye hiçbir sınırlama ve yönlendirme yapılmaz. Planlı yazımda ise kişiye konu başlıkları verilerek sınırlama ve yönlendirme yapılır.

BİREYİ TANIMADA TEST DIŞI TEKNİKLER Ø Sosyometri: Bir grubu oluşturan bireylerin birbirleriyle sosyal ilişkilerini ve mesafelerini gösteren ve grubun sosyal dokusunu ortaya çıkaran bir tekniktir. Bu teknikte öncelikle gruba belli bir konuda bireylerin sosyal ilişkilerini ifade edebilecekleri bir sosyometrik anket uygulanır. Elde edilen cevaplar daha sonra sosyogram adı verilen bir tabloda gösterilir.

1. TERCİH 3 PUAN, 2. TERCİH 2 PUAN, 3. TERCİH 1 PUAN

Sosyogramla saptanan kişilik tipleri ya da ilişki türleri aşağıdaki gibidir: Liderler: Diğer üyeler tarafından önder olarak seçilen kişi. ü Terkedilmişler: Üyelerin hiçbiri tarafından arkadaş olarak seçilmeyendir. ü Reddedilenler: Gruptaki üyelerin bazıları tarafından sevilemeyen kişi olarak tanımlanan kişiler. ü Karşılıklı Çekenler: Grup içinde karşılıklı olarak birbirini çeken çiftlerdir. ü Klikler: Gruptan soyutlanmış ama kendi aralarında ilişkili yani birbirini çeken küçük grupçuklardır. ü

BİREYİ TANIMADA TEST DIŞI TEKNİKLER Ø Kimdir Bu? : Bireyin kendisi ve içinde bulunduğu grubun üyeleri tarafından nasıl görüldüğünü değerlendiren sosyometrik bir tekniktir. Aşağıda bu tekniği uygularken kullanılabilecek bazı davranış tarzlarına örnekler verilmiştir. Daima neşeli ve canlı olan kimdir? Kolay neşelenmeyen, genellikle durgun olan kimdir? Arkadaşlarıyla kavga etmeyi alışkanlık haline getiren kimdir? Sınıfta en çok konuşan, herkesin sözünü kesen kimdir?

Ø Kime Göre Ben Neyim: “Kimdir Bu? ” tekniğinden farklı olarak başkalarının ve kendisinin gözünde bireyin kendisini nasıl algıladığını ortaya çıkarmak amacıyla kullanılan anket türü bir tekniktir.

Görüşme: Bireyi tanıma teknikleri içinde en yaygın olarak kullanılan tekniklerden biridir. Görüşme genel olarak iki temel amaca hizmet eder. v Bilgi Toplama ya da bilgi verme, v Teşhis, tedavi ve psikolojik yardım sağlama Ø

Veli Görüşmesi: Öğrenciyi çeşitli yöntemlerle tanıma sürecinde başvurulan tekniklerden bir diğeri veli görüşmesidir. Aileler, öğrenciyi tanıma ve sahip olduğu sorunların kaynağını tespit edebilmek açısından vazgeçilmez veri kaynaklarıdır. Ø Anket: Kendini anlatma tekniği olarak ele alabileceğimiz anket, bilimsel araştırmalarda geniş kitlelere uygulanmak üzere belli bir amaca yönelik olarak düzenlenmiş soru listeleri olup, psikolojik danışma ve rehberlik sürecinde de ağırlıklı olarak kullanılan bireyi tanıma tekniklerinden biridir. Ø

Bir anket genel olarak; ¤ Bireyin Kimliği, ¤ Bireyin Davranışı, ¤ Bireyin, tutum, görüş ve beklentileri, ¤ Bireyin belli bir konuya dair bilgi derecesi hakkında sorulardan oluşur. Anketlerde kullanılan sorular “kapalı uçlu”, ”açık uçlu” ve “derecelendirilmeli” olmak üzere üç başlık altında toplanabilir. Kapalı uçlu sorularda verilecek cevaplar seçeneklerle sınırlandırılmıştır. Açık uçlu sorularda seçenek verilmez, birey sorununun cevabını kendisi cevaplar. Derecelendirilmeli de ise ölçülmek istenen özelliğin derecesi azdan çoğa veya çoktan aza doğru derecelendirilir

Anket teknik açıdan düzenlenirken dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bu noktalar şöyle özetlenebilir: * * * * Anketteki sorular ve soru türleri amaca uygun olmalıdır Soru cümleleri fazla uzun olmamalıdır. Bir soruda iki ayrı bilginin sorulmasından kaçınmak gerekir. Bireyin özel yaşamıyla ilgili rahatsız edici nitelikteki sorular cevaplayan kişiyi rahatsız edebilir. Anketteki soruların sayısı ve niteliği, uygulanacak grubun eğitim ve bilişsel düzeyine uygun olarak ayarlanmalıdır. Anketin yönergesi açık olmalı, amacı net bir şekilde belirtilmelidir. Anket, açıklamanın ardından kimlik bilgileri ile başlamalı, sorular genelden özele, basit ifadelerden dolaylı ifadelere göre sıralanmalıdır.

Ø Yaşam Pencerem (Problem Tarama Listesi): Psikolojik danışma ve rehberlikte, öğrencilerin yaşadıkları problemleri ve ihtiyaç alanlarını tespit etmek amacıyla hazırlanmış soru listelerinden oluşur. Problem tanıma listeleri genellikle; Sağlık ve bedensel gelişim, v Okul Yaşamı, v Ev ve Aile Yaşamı, v Başkaları ile ilişki kurma, v Kız-Erkek Arkadaşlığı, v Gelecekteki Öğrenim ve meslek yaşamı v Bireyin İç Dünyası ve Benlik Tasarımı v İle ilgili alanlardaki problemlerini ortaya çıkarmayı hedefler

Ø Anekdot: Olay kaydı ve vak’a kaydı adıyla da anılan gözleme dayalı bu teknik, öğrencinin belli bir ortamdaki özgül bir davranışının ayrıntılı ve objektif olarak betimlenip kaydedilmesine dayanır. Anekdot kayıtları sadece bir öğrenci için tutulur. Olay iki öğrenci arasında geçse bile kayıtlar dosyalarına ayrı ilave edilir. Bir anekdotta aşağıdaki unsurlar yer almalıdır : Gözlenen öğrencinin adı, soyadı, numarası, sınıfı ve şubesi v Olayın geçtiği yer ve zaman v Gözlemcinin adı, soyadı ve ünvanı v Olayın betimlenmesi v Gözlemcinin yorumu v Gözlemcinin önerisi v

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM