BR OK FARKLI DEMOKRAS ANLAYII VARDIR DEMOKRAS Demokrasi

‘’BİR ÇOK FARKLI DEMOKRASİ ANLAYIŞI VARDIR’’

DEMOKRASİ ‘’ Demokrasi, halkın halk tarafından halk için yönetilmesidir’’ Abraham LİNCOLN Ünlü siyasetçinin de tanımladığı gibi demokrasi, halk egemenliğine dayanır. Günümüzde çoğu ülkenin yönetim şekli demokrasidir. Fakat demokrasi modelleri yani anlayışları farklılık gösterir.

DEMOKRASİ MODELLERİ Demokrasi genellikle tek bir modele dayalı, belirsiz bir kavram olarak görülür. Çoğu batı toplumları için demokrasi, evrensel oy hakkına dayalı olarak düzenli ve rekabetçi seçimlerin yapıldığı bir sistemdir. Günümüzde demokrasi ile kastedilen “Liberal demokrasi” olmaktadır. Liberal demokrasi modeli dışında, çeşitli demokrasi modelleri de vardır.

LİBERAL DEMOKRASİ İlk olarak halkın liberal demokrasi de ne anlam ifade ettiğine bakalım. Liberalizm ontolojik olarak bireyi temel alır. İngiltere başbakanlarından Margaret Thatcher “toplum diye bir şey yoktur, birey olarak kadın, erkek ve aileler vardır” şeklindeki sözleriyle bireyin önemini vurgulamıştır. ü Liberal demokrasi de halk, erkek, kadın ve akıl sağlığı yerinde olan tüm yetişkin vatandaşları kapsamaktadır. ü

ü Liberal demokrasi 19. yy da ilk olarak İngiltere ‘de sanayi devriminin yarattığı yeni bir sınıf olan burjuvazinin, feodal toplum düzeninin ayrıcalıklı sınıfları olan aristokrasi ve monarşinin yönetim tekellerine başkaldırması sonucu ortaya çıkmış ve yönetime katılma hakkını bu üç sınıfla sınırlı tutmuştur. ü Bu haliyle liberal demokrasi, toplumun önemli bir kısmını oluşturan kadınlar ve işçilere yönetime katılma hakkını tanımamıştır. ü İngiltere de işçilerin bu hakkı kazanması 19. yy sonlarına doğru gerçekleşmiş; kadınların oy hakkı ise 1928 de teslim edilmiştir.

ü Bu hakkın tanınması farklı ülkelerde farklı hızlarda olmuştur. Örneğin; İsviçre de kadınlara genel oy hakkı 1971 gibi geç bir tarihte tanınmıştır. ABD de siyahilere genel oy hakkının tanınması için ise 1960’lara değin beklenmiştir. Ülkemizde de bu hak kadınlara 1930’lu yıllarda tanınmıştır. ü Günümüz liberal demokrasilerinde halk tarafından yönetim, temsilciler aracılığıyla dolaylı olarak gerçekleşmektedir. ü Bu sistemlerde halk, düzenli aralıklarla yapılan yarışmacı seçimlerle kendi adına önemli kamusal meselelerde kararlar alacak olan temsilcileri seçer.

Temsil Sistemi Temsil sistemi, demokrasinin yeniden canlandırılmasının önündeki en büyük engellerden biri olarak görülen, kalabalık nüfusun doğrudan karar alma sürecine katılmasının pratik imkansızlığına bir çare olarak düşünülmüştür.

Liberal gelişmeler farklı ülkelerde farklı şekillerde ortaya çıkmıştır; İngiltere de görülen liberal gelişme devrimci değişim yerine zahmetli, soğuk kanlı araştırmalar ve dikkatli yasama ve yargı faaliyetleri sayesinde gerçekleşmiştir. Felsefesi de devrimci olmak yerine yararcı olmuştur. Fransa da ise değişim devrimci, ani ve kanlı olmuştur. Almanya da ise liberal canlanma akademik nitelikte olmuş ve halka kök salamamıştır.

Liberal demokraside vatandaşların siyasal katılımı sadece düzenli aralıklarla yapılan seçimlerle sınırlı değildir. Siyasal otorite kimi önemli kamusal meselelerde referandum uygulayarak halkın doğrudan iradesine başvurulabilir. ü Bunun yanı sıra liberal demokrasilerde vatandaşlar sahip oldukları toplanma ve örgütlenme özgürlüğü, düşünce ve ifade özgürlüğü gibi sivil özgürlükler sayesinde sivil toplum örgütleri, medya vb. kurum ve kuruluşlar aracılığıyla kamusal meseleler hakkında belirli bir kamuoyu oluşturarak siyasal iktidara etkide bulunabilir. ü

Liberal demokraside, önemli kamu meselelerine ilişkin kararların oluşturulmasında izlenen prosedürün adı çoğunluk prensibidir. ü Bu prensip, hakkında karar verilecek bir meselede oy birliğinin olmadığı durumlarda çoğunluğun kararının belirleyici olduğu bir karar alma metodudur. ü Halkın temsilcilerinin, halkın çıkarlarını değil de kendi çıkarlarını takip etmelerinin önlenmesini sağlayan mekanizmalardan birisi yöneticilerin hesap vermesini garanti eden hukuk devleti ilkesi diğeri de düzenli aralıklarla yapılan özgür seçimlerdir. ü

ü Liberal demokrasilerde siyasal alan laiklik ilkesi temelinde düzenlenir. ü Laiklik bir taraftan siyasal kuralların herhangi bir dini inanış temelinde oluşturulamayacağına işaret ederken bir yandan da devletin dinleri kontrol altında tutamayacağı anlamına gelir. ü Laiklik aynı zamanda bireylerin din ve vicdan özgürlüğünü de garanti altına almaktadır.

LİBERAL DEMOKRASİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 1 -Bireycilik Liberalizmin temelini rasyonel birey oluşturur. Birey devletin ve kurumların üzerindedir. Devlette kurumlarda insana ve insanın ihtiyaçlarına hizmet için birer araçtır. Birey toplumdan önce vardır ve bireysel haklar toplumsal haklardan önce gelir. Liberal düşünce bu bireycilik anlayışından yola çıkarak ‘kamu yararı’, ‘toplumun iyiliği’ gibi toplumsal bütünlere atfedilen amaçları reddeder. Asıl olan bireyin çıkarıdır der.

2 -Özgürlük ve Eşitlik Düşünce tarihi, bu iki ilkeyi birbiriyle çelişmeyecek şekilde bir arada bulundurmaya, sentezlemeye çalışan teşebbüslerle doludur. ü Liberal demokrasi bu teşebbüsün en yaygın örneğidir. “ Bir kişi bir oy ve her oy eşit değer” prensibi, liberal demokrasinin siyasal eşitlik idealini gösterir. ü Temel çelişki şudur; insanları özgür bıraktığımız zaman, doğal olarak farklı yeteneklere, farklı fırsatlara hatta farklı ahlaki standartalara sahip insanlar eşitsiz bir topluma yol açacaktır. ü Peki sizce aynı anda hem özgür hem de eşit olmak ne kadar mümkündür?

ü İnsanları ister siyasal ister sosyal anlamda eşit tutmaya kalktığınız zaman ise bu eşitliği zadeleyecek özgürlüklere bir sınırlama getirmeniz gerekecektir. ü Siyasal eşitlik ideali ancak 20. yy da gerçekleştirilebilmiştir. Liberal demokrasi, siyasal iktidarın halkı oluşturan tüm bireylerin arasında eşit olarak dağıtılmasını hedefler. ü Bunun için de; tüm yetişkin vatandaşların kamu ofisine seçilebilme hakkına sahip olması, oy verme hakkına sahip olması, tüm vatandaşların sadece bir oy hakkına sahip olması ve oyların eşit değer taşıması gibi kurallar getirilmiştir.

Liberalizmin özgürlük anlayışı negatif özgürlüktür. Negatif özgürlük, bireyin dışardan gelen bir zorlama altında kalmaksızın davranabilmesidir. ü Liberalizme göre bireyin özgürlüğüne yönelebilecek en büyük tehdit devlettir. Devletin bireylerin özgürlüğünü hiçe sayan bir despot olması önlenmelidir. Bunun yolu da devletin birey için var olduğuna inanmak ve onu sınırlamaktır. ü

3 -Serbest Piyasa Ekonomisi Serbest piyasa ekonomisi, devletin ihtiyaçları ve fiyatları belirlememesi demektir. Piyasa ekonomisi bireyin temel ihtiyaçlarına cevap vermek için vardır.

4. Sınırlı Devlet Liberalizm, bireyin ve toplumun üstünde sınırsız ve mutlak güçle donatılmış siyasal iktidar anlayışını reddeder. Liberalizm, devlet anlayışı için bireysel özgürlüklerin ve toplumsal rızanın temel alınması gerektiğine inanır. Bentham ‘devletin topluma yapacağı her müdahalenin toplumsal mutluluğu bozacağını düşünür. Asıl olan bireyin mutluluğunun sağlanmasıdır ki devlet bunun için sadece güvenli bir ortam yaratmakla yükümlüdür’ der. Smith, bunu doğal özgürlük sistemi olarak kurgulamış ve bireylerin kendi çıkarları doğrultusunda hareket etiğinde sanki görünmez bir el varmış gibi toplumsal çıkarların da en üst noktaya çıkacağını savunmuştur.

LİBERAL DEVLET 1 -Liberal devlet bireycidir. Devletin kalkış noktası birey, varış noktası ise bireyin mutluluğudur. 2 -Birey toplumdan ve devletten öncedir. 3 -Özgürlük ve doğal haklar bireyin doğuştan kazandıkları haklardır. Akıl ve iradenin yol göstericiliğinde bireylerin kendini serbestçe geliştirecekleri küçük dünyaları vardır. Liberalizm bu küçük dünyaların birlikte ve barış içerisinde yaşatılmasını savunur.

4 - Devlet barışı sağlamakla görevlidir. 5 -Bireylerin özgürlükleri ve devletin otoritesi arasındaki ikilem liberalizmin temel sorunudur. 6 -Liberalizm iktidar karşısında, kişi özgürlüklerine sahip çıkmaktadır ve devletin bu alanlara müdahalesini engellemeye çalışmaktadır. 7 -Birey hak ve özgürlükleri iktidarın sınırıdır. Sizce bir ülkede devlet otoritesi mi yoksa halkın özgürlükleri mi önem taşımalıdır ? Neden?

‘’ Her iktidar insanları yozlaştırma eğilimindedir. Mutlak iktidar mutlak yozlaştırır. ’’ L. Acton Bu ifadeyi ele alırsak liberal demokrasinin amaçlarından birisinin demokrasinin zorbalar elinde yozlaşmasına engel olmak olduğunu söyleyebiliriz.

‘’Toprağımdan çık !’’ ‘’Niçin? ’’ ‘’O benim. ’’ ‘’Nereden aldın? ’’ ‘’Babamdan kaldı. ’’ ‘’Peki, o nereden aldı? ’’ ‘’O onun için dövüştü. ’’ ‘’O zaman hazırlan, bende onun için dövüşeceğim !’’ B. BARBER (110 -111 halk şiiri) İşte hukuk sistemi ve liberal demokrasi ile bu anlayışa son verilmiştir.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM. . .