Boshlangich sinflarda matematika oqitishning darsdan tashqari shakllari Qosimov

Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitishning darsdan tashqari shakllari Qosimov Fayzullo

• Reja: • 1. Matematika o’qitishning darsdan tashqari shakllari • 2. O’quvchilarning uy ishlari • 3. Darsdan tashqari vaqtlarda o’quvchilar bilan o’tkaziladigan individual va guruh mashg’ulotlari • 4. Matematikadan sinfdan tashqari ishlar: • • • a) sinfdan tashqari mashg’ulotlarning o’ziga xos xususiyatlari b) matematikadan sinfdan tashqari ish shakllari c) matematik o’n minutliklar d) matematik to’garaklar g) matematik olimpiadalar e) matematik matbuot j) matematik burchak k) matematik ekskursiyalar l) qiziqarli matematik soatlar

Foydalanilgan adabiyotlar • 1. L. Sh Levenberg va boshqalar “Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi” Toshkent “O’qituvchi” 1985 -yil • 2. Bikbayeva N va boshqalar 72 -84 -betlar “Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi” Toshkent “O’qituvchi” 1996 -yil 493 -510 -betlar • 3. Bantova M. A va boshqalar “Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi” Toshkent “O’qituvchi” 1983 -yil • 4. Jumayev M. Eva boshqalar 318 -329 -betlar “Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi” Toshkent 2005 -yil 69 -80 -betlar • 5. Trudnev V. P “Внеклассная работа по математике в начальных классах ” М, Просвещение 1975 • 6. N Boltayev, O Qodirov “Boshlang’ich sinflarda matematikadan sinfdan tashqari ishlar” Toshkent “O’qituvchi” 1982 • 7. “Boshlang’ich ta’lim”, “Maktabgacha ta’lim” jurnallari hamda “Ma’rifat” gazetasi maqolalari (mavzuga oid) • 8. Internet saytlari materiallari

O’qitish maqsadi O’qitish mazmuni O’qitish metodlari O’qitishni tashkil etish shakllari O’qitish vositalari

O’qitishni tashkil etish shakllari Darsdan tashqari mashg’ulotlari

Matematikadan o’quv ishlarini tashkil etishni darsdan tashqari mashg’ulotlarning asosiy vazifalari - o’quvchilarni bilimlarini va amaliy malakalarini chuqurlashtirish va kengaytirish; - mantiqiy tafakkurni, topqirlikni, matematik ziyraklikni rivojlantirish; - iqtidorli va qobilyatli bolalarni aniqlash va ularni yanada o’sishiga yordam berish; - matematika faniga qiziqishini shakllantirish; - o’quvchilarni intizomli bo’lishga, mehnatga mehr qo’yishga, jamoa bilan ishlay olish ko’nikmalarini tarkib toptirishga, ularda umuminsoniy fazilatlarini shakllantirishga oid tarbiyaviy ishlarni amalga oshirish.

Mustaqil uy ishlari O’quvchilar bilan ishlab chiqarishga, tabiatga ekskursiyalar O’quv ishlarini tashkil etishda darsdan tashqari shakllari O’quvchilar bilan yakka va guruh mashg’ulotlari Fakultati v mashg’ulotlar

Uy ishlarini tashkil etish natijasida bolalarda quyidagi xislatlar shakllanadi • • • Shaxsni xafsalaligi Mehnatsevarligi Uyushqoqligi Intizomliligi Mas’ulyatliligi O’z o’zini nazorat qilishi

Uy vazifasi o’qituvchi tomonidan tekshirilishi shart Uyga beriladigan vazifalar o’quvchilarning bilimlariga mos kelishi kerak Uy vazifalari va unga sarflaydigan vaqt meyor darajasida bo’lishi kerak Uy ishlarini tashkil qilishda Uy vazifalarini Uy vazifasini bajarish ko’rinishi va quydagi mazmuni bo’yicha turli tuman ko`rsatma talablar bo’lishi zarur bo’lishi kerak asosida Uy Hamma o’quvchi o’z bo’lishi lozim vazifalarini imkoniyatiga qarab har doim topshiriq olishi uy ishlarini individuallashtirishni amalga oshirish maqsadga muvofiqdir O’quvchilar muntazam uy ishlarini bajarishlari shart tizimli ravishda berib borish kerak

Darsdan tashqari vaqtlarda o’quvchilar bilan o’tkaziladigan individual va guruh mashg’ulotlar maqsadi: o’quvchilarni o’zlashtirgan bilimidagi kamchiliklarni bartaraf qilishda ularga yordam berish, o’quvchilarni ilm olishdagi qoloqliklarning oldini olish. Bu mashg’ulotlar odatda individual yoki guruh mashg’ulotlarida o’tkaziladi

• Boshlang’ich sinflarda fakultativ mashg’ulotlarni uyushtirish metodikasi: fakultativ mashg’ulotlar boshlang’ich sinf o’quvchilarini tarbiyalashda, ularga kasb hunar tanlashga oid bilim berishda yuqori natijalar beradi. Ayniqsa iqtidorli o’quvchilarda fanga qiziqishi, dunyoqarashi, zehni namoyon bo’ladi. Boshqa fanlar qatori matematikadan fakultativ mashg’ulotlarda birinchi navbatda matematikaga qiziqishi va iqtidori kuchli o’quvchilar aniqlanadi. Fakultativ mashg’ulotlar darslardagi o’quv materiallarini takrorlamaydigan, lekin mustahkamlashga xizmat qiladigan murakkab ko’rinishdagi o’quv materiallar o’rganiladi. Matematikadan fakultativ mashg’ulotlarda o`quvchilarning matematik tafakkuri, fikrlash qobilyati rivojlanadi.

Sinfdan tashqari ishlarni tashkil qilish va o’tkazish asosida quydagi qoidalar yotadi Sinfdan tashqari mashg’ulotlar o’quvchilarni darsda oladigan bilimlari, malaka va ko’nikmalarini hisobga olgan holda o’tkaziladi Sinfdan tashqari ish ixtiyoriylik, tashabbuskorlik tamoyillari va o’quvchilarni harakatlari asosida tuziladi hamda o’quvchilarni individual talablarini qanoatlantirish maqsadida o’tkaziladi Sinfdan tashqari mashg’ulotlar o’tkazish shakliga ko’ra darslardan farq qiladi va ko’pincha qiziqarli xarakterga ega bo’ladi. Bunda zaruriy shartlardan biri shundaki rejaligi va muntazamliligidir

Matematik o’n minutliklar 1 -sinfda haftasida bir marta butun sinf o’quvchilari ishtirokida o’tkaziladi Sinf chegarasidan tashqarida (kuni uzaytirilgan guruhlarda, tabiatda, ekskursiyalar da) o’tkaziladi Darsda beriladigan topshiriqlarda n farqlanuvchi qiziqarli topshiriqlar berilishi maqsadga muvofiq Topshiriqlar mazmuni bolalar bilim saviyasiga mos bo’lishi kerak Javoblar tez topilishi kerak Hisoblashlar og’zaki bajarilishi kerak

Masalan: 1) 10 ichida sanash ko’nikmalarini shakllantirish (sholg’om ertagi asosida) 2) Sanash ko’nikmalarini rivojlantirish. O’n ichida qo’shish va ayirish (mashg’ulot maktab hovlisida o’tkaziladi)

Darsdan keyin sinfda barcha o’quvchilar bilan o’tkaziladi 1 -sinfda mashg’ulot epizodlik ravishda 2 -4 -sinfda tizimli tarzda, oyida 1 -2 martaga o’tkaziladi Mashg’ulotning davomiyligi I sinfda 20 -25 daqiqa II sinfda 25 -35 daqiqa 3 -4 -sinfda 35 -45 Qiziqarli matematika soati Beriladigan topshiriqlar - Qaziqarli arifmetik va geometrik mazmundagi masalalar - Qiyinroq masalalar - Hazil masalalar - Masala tuzishga doir mashqlar - Qiziqarli kvadratlar - Rebuslar - Topishmoqlar va boshqa materiallar

Matematik to’garaklar Tizimli tarzda o’tkaziladigan sinfdan tashqari mashg’ulotlar Matematika alohida qiziquvchi o’quvchilar bilan bajariladigan chuqurlashtiriladigan ish O’quvchilarning ixtiyorligi asosida 1 -sinfda 2 -yarim yillikdan 2 -4 -sinflarda oyiga 2 -3 marta o’tkaziladi Mashg’ulotlar davomiyligi 30 -45 daqiqa Bir maktab doirasida barcha sinf o’quvchilari uchun, bir necha maktab o’quvchilari uchun (u holda “yosh matematik” kuni deb ataladi) tashkil qilish mumkin Mashg’ulotlar rejasi oldidndan tuziladi Tayyorlanadigan materiallar o’quvchilar dunyoqarashiga ta`sir etishi, matematika faniga qiziqishini uyg’otish. Dastur talabiga mos bo’lishi kerak Mashg’ulotlarni tayyorlashda to’garak a’zolari yaqindan yordam beradilar

1 -mashg’ulot Rebuslarni o’ylab topish Qo’shishga oid qiziqarli masalalar 100 ichida raqamlashga oid topshiriqlar Topqirlikka doir masalalar Topishmoqlar “Quvnoq sonlar” (20 ichida) o’yin

2 -mashg’ulot Rebuslarni o’ylab topish Topshiriqli masalalar Geometrik figuralarga doir mashqlar Hazil masalar “Sonni to’ldir” o’yini

• Matematik olimpiadalar • Maktabni hamma sinflari jalb qilingan holda o’tkaziladi • Yilida bir marta matematikaga ko’proq qobilyati bo’lgan o’quvchilarni aniqlash maqsadida o’tkaziladi • Boshlang’ich sinflarda 3 -4 -sinf o’quvchilari bilan o’tkaziladi • Maktab miqyosida 2 bosqichda o’tkaziladi 1 -bosqichda (1 -yarim yil oxirida) barcha 3 -4 sinf o’quvchilari ishtirok etib, ularga osonroq topshiriqlar beriladi 10 imkonyatda 8 ball olgan o’quvchi 2 -bosqichga yo’llanma oladi. 2 -boschiqda (2 -yarim yil oxirida) nisbatan qiyinroq topshiriqlar beriladi • Talablar -barcha ishtirokchilar uchun bir xil topshiriq berilishi kerak - sharoit hamma uchun bir xil bo’lishi kerak - har bir partada bittadan ishtirokchi o’tirishi maqsadga muvofiq bo’ladi • Olimpiada maxsus komissiya nazoratida o’tkaziladi • 3 -bosqich shahar yoki tuman boshlang’ich sinflari 2 -bosqich g’oliblari ishtirokida o’tkazilishi mumkin

Matematik matbuot Gazetani Matemartik nomi, shiori O’quvchilarni O’qituvchi devoriy gazeta matematikaga rahbarligida 5 - bo’lishi kerak. matematik bo’lgan 7 kishidan Masalan “Yosh to’garak organi qiziqishlarini iborat tahririyat matematiklar”, bo’lib xizmat orttiradi a’zolari tuziladi “So’roqvoy” va qiladi boshqalar

Matematik burchak Bunda matematik devoriy gazeta, matematikadan ko’rsatmali qurollar, yangiliklarni ifodalovchi sonli dalillar keltirilgan yozuvlar, o’quvchilarning namunalai daftarlari, geometrik figuralar naborlari va boshqalar sanaladi O’quvchilar va ota onalar yordamida o’qituvchi boshchiligida tuziladi Burchakni nazorat qilish uchun mas’ul o’quvchilar belgilanadi

Yosh matematik Matematika aql gimnastikasi O’quv Matematika tarixiga doir topshiriqlari uk Bilasizmi

Matematik ekskursiyalar O’quvchilarning aniq hayotiy ma’lumotlarni, turmushda uchraydigan harakatlarni kuzatish, tahlil qilish va dars jarayonida to’plagan ma’lumotlardan foydalanish maqsadida o’tkaziladi O’quvchilardan puxta tayyorlanishni talab etadi Maktabga yaqin joylardan ustaxonalar, ishlab chiqarish tashkilotlari va boshqa joylarga Fanlar aro aloqadorlik uchun yetarli material to’plash imkonyatiga ega