BORLAR HUKUKU GENEL HKMLER II Anlatmac Adnan Hadzimusi

BORÇLAR HUKUKU GENEL HÜKÜMLER II Anlatmacı: Adnan Hadzimusiç Ekim 2017

BORÇ İLİŞKİSİNİN KANAKLARI Borçlar Kanununa göre borç işişkisinin kaynağı olarak üç hal öngörmüş: 1) Sözleşme (akit) 2) Haksız fiil 3) Sebepsiz zenginleşme Borç ilişkisinin kanağı bu üç halden ibaret kalmatıp kanuna göre bazı okaletsiz iş görmelgular da borç ilişkisinin kanağı olur. Örn. Vekaletsiz iş görme

1) SÖZLEŞME TANIM Sözleşme, karşılıklı birbirine irade beyanı ile kurulan hukuki bir işlemdir. Hukuki işlem: bir veya birden fazla kimsenin hukuki bir sonuç doğurmaya yönelmiş irade beyanıdır. Sözleşme türleri: -Tek taraflı sözleşme: hukuki işlem ile tek bir taraf borç altına gırıyor, - İki ttaraflı sözleşme: hukuki işlem ile her iki taraf bori altına giriyor, - Çok taraflı sözleşme: hukuki işlem ile öok taraf borç altına giriyor

SÖZLEŞME KURULMASININ UNSURLARI TBK MADDE 1 - Sözleşme, tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur. İrade açıklaması, açık veya örtülü olabilir. Unsurlar: -Tarafların olması, -İradedelerini karşılıklı ve uygun olarak açıklaması Açık irade beyanı (açıklaması): irade be yanlarında iradenin ne olduğununu herhangi bir yoruma ihtiyaç göstermeksizin doğrudan doğruya irade beyından anlaşılması. Örtülü idare beyanı (açklaması): belli bir yönde , radenin açığa vurulduğunu yorum yolu ile anlaşılabilmesi.

Susmak, örtülü irade beyanı mı? MADDE 6 - Öneren, kanun veya işin özelliği ya da durumun gereği açık bir kabulü beklemek zorunda değilse, öneri uygun bir sürede reddedilmediği takdirde, sözleşme kurulmuş sayılır. Ismarlanmayan şeyin gönderilmesi MADDE 7 - Ismarlanmamış bir şeyin gönderilmesi öneri sayılmaz. Bu şeyi alan kişi, onu geri göndermek veya saklamakla yükümlü değildir.

SÖZLEŞMENİN ESASLI VE İKİNCİ DERECELİ NOKTALARl Esaslı (kurucu( noktalar: sözleşmenin niteliğini birleyen unsurlardır. Örn. satış sözleşmesinde mal ve satış bedel (semen) esaslı noktalar. İkinci dereceli (tamamlatıcı) noktalar: sözleşmenin niteliğine etkilemeyen tardımcı unsurlar. MADDE 2 - Taraflar sözleşmenin esaslı noktalarında uyuşmuşlarsa, ikinci derecedeki noktalar üzerinde durulmamış olsa bile, sözleşme kurulmuş sayılır. İkinci derecedeki noktalarda uyuşulamazsa hâkim, uyuşmazlığı işin özelliğine bakarak karara bağlar. Sözleşmelerin şekline ilişkin hükümler saklıdır.

SOZLEŞMENİN YAPMA USULU ÖNERİ VE KABUL Öneri: sözleşme yapma teklifi a) Süreli öneri MADDE 3 - Kabul için süre belirleyerek bir sözleşme yapılmasını öneren, bu sürenin sona ermesine kadar önerisiyle bağlıdır. Kabul bu süre içinde kendisine ulaşmazsa; öneren, önerisiyle bağlılıktan kurtulur. b) Süresiz öneri a. Hazır olanlar arasında MADDE 4 - Kabul için süre belirlenmeksizin hazır olan bir kişiye yapılan öneri hemen kabul edilmezse; öneren, önerisiyle bağlılıktan kurtulur. Telefon, bilgisayar gibi iletişim sağlayabilen araçlarla doğrudan iletişim sırasında yapılan öneri, hazır olanlar arasında yapılmış sayılır. b. Hazır olmayanlar arasında MADDE 5 - Kabul için süre belirlenmeksizin hazır olmayan bir kişiye yapılan öneri, zamanında ve usulüne uygun olarak gönderilmiş bir yanıtın ulaşmasının beklenebileceği ana kadar, önereni bağlar. Öneren, önerisini zamanında ulaşmış sayabilir. Zamanında gönderilen kabul, önerene geç ulaşır ve öneren onunla bağlı olmak istemezse, durumu hemen kabul edene bildirmek zorundadır

Bağlayıcı olmayan öneri ve herkese açık öneri MADDE 8 - Öneren, önerisi ile bağlı olmama hakkının saklı olduğunu açıkça belirtirse veya işin özelliğinden ya da durumun gereğinden bağlanma niyetinde olmadığı anlaşılırsa, önerisi kendisini bağlamaz. Fiyatını göstererek mal sergilenmesi veya tarife, fiyat listesi ya da benzerlerinin gönderilmesi, aksi açıkça ve kolaylıkla anlaşılmadıkça öneri sayılır. 2) Kabul: sozleşme yapma teklifini kabul etmesi a) Açık, b) Örtülü

Önerinin ve kabulün geri alınması Öneri ve kabulun geri alınması açıklaması ile olur. Bu açıklama karşı tarafa öneriden önce veya sonra ulaşmışsa veya karş taraf öneriden önce geri alındığını öğrenirse, öner, yapılmamış sayılır. MADDE 10 - Geri alma açıklaması, diğer tarafa öneriden önce veya aynı anda ulaşmış ya da daha sonra ulaşmakla birlikte diğer tarafça öneriden önce öğrenilmiş olursa, öneri yapılmamış sayılır. Bu kural, kabulün geri alınmasında da uygulanır.

Kurulan sözleşmenin hüküm anı a) Hazır olanlara arasında: sözleşme kabul beyanı ile birlikte kurulmuş olur ve o an itibari ile hüküm doğuurur. b) Hazır olmayanlar arasında kurulan sözleşmeler, kabulün gönderildiği andan başlayarak hüküm doğurur. Açık bir kabulün gerekli olmadığı durumlarda, sözleşme önerinin ulaşma anından başlayarak hüküm doğurur.

SÖZLEŞMENİN GEÇERLİK ŞARTLARI A) MADDİ ŞARTLAR Bir sözleşmenin geçerli olabilmesi için: - Tarafların fiil ehli. Yetine sahip olması, - Sözleşmenin konusu hukuka laka ve ahakırı olmaması, - Sözleşmenin konusunun baştan itibaren ve objektif olarak imkansız olmaması, - Kanunun emrettiği geşerlik şartı varsa buna uyulmuş olması, - Sözleşmenin muvzaali (gizlenmiş) olmamması, ın - İrade beyanlarının yanılma, aldatma, veya korkutma sebebiyle sakat olmaması, - Aşırı yararlanma (gabin) olmaması B) ŞEKLİ ŞARTLAR Sözleşmelerin geçerliliği, kanunda aksi öngörülmedikçe, hiçbir şekle bağlı değildir. Kanunda sözleşmeler için öngörülen şekil, kural olarak geçerlilik şeklidir. Öngörülen şekle uyulmaksızın kurulan sözleşmeler hüküm doğurmaz.

Geçerlilik koşullarında eksikliğin ekisi A) Butlan (kesin hükümsüzlük), B) Kısmı butlan (kısmı hükümsüzlük), C) İptal edilebilirlilk. A) Butlan (kesin hükümsüzlük): Bir sözleşmenin batıl olması o szleşmenin baştan itibaren hükümsüz olduğunun demektir. Batıl işlem geçersizlik sebebinin ortadan kalkması veya zamann geçmesi veya icazet veya o işleme dayanan borcun ifası ile geçerli hale gelmez. Sözleşme ttekrar apılması gerekior. Butlan sebepleri bunlar: - Tarafların fiil ehliuetine sahip olması, - Sözleşmenin konusu hukuka laka ve ahakırı olmaması, - Sözleşmenin konusunun baştan itibaren ve objektif olarak imkansız olmaması, - Kanunun emrettiği geşerlik şartı varsa buna uyulmuş olması, - Sözleşmenin muvzaali (gizlenmiş) olmamması, ın - İrade beyanlarının yanılma, aldatma, veya korkutma sebebiyle sakat olmaması,

B) Kısmı butlan (kısmı hükümsüzlük): Eğer butlan sebebi sözleşmenin içerdiği hükümlerden sadece bir kısmına ilişkinse (sözleşmenin sadece bir koşulu hukuka aykırı ise) o halde sadece bu kısım geçersiz olur. Ancak, geçersız kısım olmasaydı sözleşmenin hiç yaplmaacağı açıkça anlaşılırsa o takdirde sözleşmesinin tamamı geöersiz olur. ilirlik C) İptal edilebilirlilk: Bazen geiersizlik sebinin varlğı kendiliğinden sözleşmeyi hükümsüz hale getirmez. Bunun terine geçersizlik sebi ile korunan tarafa sözleşmeyi iptal edebilme hakkı tanımışır. Sözleşmeniin akıbei askıdadır.

TEMSİL TANIM Sözleşmeyi yapmakta kısıtlı olan tarafı adına hareket ederek ve bunu karşı tarafa bildirerek , sözleşmede kısıtlı olanın yerine geçerek kısıtlı olan adına ve hesabına yapılması. Yetkili bir temsilci tarafından bir başkası adına ve hesabına yapılan hukuki işlemin sonuçları, doğrudan doğruya temsil olunanı bağlar. Temsilci, hukuki işlemi yaparken bu sıfatını bildirmezse, hukuki işlemin sonuçları kendisine ait olur. Ancak, karşı taraf bir temsil ilişkisinin varlığını durumdan çıkarıyor veya çıkarması gerekiyor ya da hukuki işlemi temsilci veya temsil olunandan biri ile yapması farksız ise, hukuki işlemin sonuçları doğrudan doğruya temsil olunana ait olur. Diğer durumlarda alacağın devri veya borcun üstlenilmesine ilişkin hükümler uygulanır. Temsilin türleri: -Kanuni-iradi temsil, -Dolaylı-dolaysız temsil (Dolaysız temsil: temsilci temsil olunanın adına ve hesabına hareket eder, Dolaylı temsil: temsilci kendi adına fakat temsil olunann hesabın ahareket eder)

TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI Başkası adına ve hesabına temsil kamu hukukundan doğmuşsa, temsil yetkisinin içeriği ve derecesi bu konudaki yasal hükümlere; temsil hukuksal bir işlemden doğmuşsa, temsil yetkisinin içeriği ve derecesi o hukuksal işleme göre belirlenir. TEMSİL YETKİSİNİN SONA ERMESİ Geri alnması ile, Kendiliğinden sona ermesi ile: ölüm, gaiplik kararınn verilmesinde, fiil ehliyeetin kaybetmesinde. Yetki bmlgenin geri verilmesi: Tesilciye yetki belgesi verilmişse, yetkinin sona ermesi durumunda temsilci, bu belgeyi temsil olunana geri vermekle veya hâkimin belirleyeceği yere bırakmakla yükümlüdür.

YETKİSİZ TEMSİL 1. Onama hâlinde Bir kimse yetkisi olmadığı hâlde temsilci olarak bir hukuki işlem yaparsa, bu işlem ancak onadığı takdirde temsil olunanı bağlar. Yetkisiz temsilcinin kendisiyle işlem yaptığı diğer taraf, temsil olunandan, uygun bir süre içinde bu hukuki işlemi onayıp onamayacağını bildirmesini isteyebilir. Bu süre içinde işlemin onanmaması durumunda, diğer taraf bu işlemle bağlı olmaktan kurtulur. 2. Onamama hâlinde Temsil olunanın açık veya örtülü olarak hukuki işlemi onamaması hâlinde, bu işlemin geçersiz olmasından doğan zararın giderilmesi, yetkisiz temsilciden istenebilir. Ancak, yetkisiz temsilci, işlemin yapıldığı sırada karşı tarafın, kendisinin yetkisiz olduğunu bildiğini veya bilmesi gerektiğini ispat ederse, kendisinden zararın giderilmesi istenemez. Hakkaniyet gerektiriyorsa, kusurlu yetkisiz temsilciden diğer zararların giderilmesi de istenebilir.