Bor likilerinin fa Edilmemesi ve Sonular fa Etmeme
Borç İlişkilerinin İfa Edilmemesi ve Sonuçları İfa Etmeme Kusurlu imkansızlık Gereği gibi ifa etmeme Temerrüt
Borç İlişkisinin İfa Edilmemesinin Sonuçları 1. Aynen ifa 2. Tazminat davası 3. Sözleşmeden dönme
TBK m. 112 «Borç hiç veya gereği gibi ifa edilmezse borçlu, kendisine hiçbir kusurun yüklenemeyeceğini ispat etmedikçe, alacaklının bundan doğan zararını gidermekle yükümlüdür. »
TBK m. 113 «- Yapma borcu, borçlu tarafından ifa edilmediği takdirde alacaklı, masrafı borçluya ait olmak üzere edimin kendisi veya başkası tarafından ifasına izin verilmesini isteyebilir; her türlü giderim isteme hakkı saklıdır. Yapmama borcuna aykırı davranan borçlu, bu aykırı davranışının doğurduğu zararı gidermekle yükümlüdür. Alacaklı, ayrıca borca aykırı durumun ortadan kaldırılmasını veya bu konuda masrafı borçluya ait olmak üzere kendisinin yetkili kılınmasını isteyebilir. »
Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerinin İhlali 1 - Kusurlu ifa imkansızlığı 2 - Gereği gibi ifa etmeme 3 - Temerrüt 4 - Bağımsız yapmama yükümlülükleri
Kusurlu ifa imkansızlığı: Sözleşmenin geçerli olarak kurulmasından sonra borçlunun kusurlu bir davranışı yüzünden edimin sürekli ve kesin olarak ifasının mümkün olmaması İmkansızlık, tabi, fiili ve hukuki sebeplerden doğabilir. Başlangıçtaki imkansızlık TBK m. 27 (kesin hükümsüzlük) Borçlu dahil kimse tarafından ifa edilememe Yalnız borçlu tarafından ifa edilememe objektif imkansızlık borçlunun güçsüzlüğü Ekonomik güçsüzlük imkansızlık olarak kabul edilemez.
TBK m. 136 «Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkânsızlaşırsa, borç sona erer. Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde imkânsızlık sebebiyle borçtan kurtulan borçlu, karşı taraftan almış olduğu edimi sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca geri vermekle yükümlü olup, henüz kendisine ifa edilmemiş olan edimi isteme hakkını kaybeder. Kanun veya sözleşmeyle borcun ifasından önce doğan hasarın alacaklıya yükletilmiş olduğu durumlar, bu hükmün dışındadır. Borçlu ifanın imkânsızlaştığını alacaklıya gecikmeksizin bildirmez ve zararın artmaması için gerekli önlemleri almazsa, bundan doğan zararları gidermekle yükümlüdür. »
TBK m. 137 «Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle kısmen imkânsızlaşırsa borçlu, borcunun sadece imkânsızlaşan kısmından kurtulur. Ancak, bu kısmi ifa imkânsızlığı önceden öngörülseydi taraflarca böyle bir sözleşmenin yapılmayacağı açıkça anlaşılırsa, borcun tamamı sona erer. Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde, bir tarafın borcu kısmen imkânsızlaşır ve alacaklı kısmi ifaya razı olursa, karşı edim de o oranda ifa edilir. Alacaklının böyle bir ifaya razı olmaması veya karşı edimin bölünemeyen nitelikte olması durumunda, tam imkânsızlık hükümleri uygulanır. »
Gereği gibi ifa etmeme Kötü ifa Yan yükümlülüklerin ihlali İfaya yardımcı yan yükümlülüklerin ihlali Koruma yükümlülüklerinin ihlali
Sözleşmeden doğan akdi sorumluluğun şartları: 1 - Sözleşmeden doğan borca aykırı bir davranış olmalıdır. 2 - Bir zarar doğmuş olmalıdır. 3 - Sözleşmenin ihlali ile zarar arasında uygun illiyet bağı bulunmalıdır. 4 - Borçlu sözleşmeyi kusurlu olarak ihlal etmelidir.
Maddi zararın unsurları: a) İfa edilmeyen edimin değeri b) Giderler c) Diğer unsurlar d) Müspet zarar-menfi zarar e) Üçüncü kişinin zararı
Kural: Kusur sorumluluğu İstisna: Kusursuz sorumluluk TBK m. 116 «Borçlu, borcun ifasını veya bir borç ilişkisinden doğan hakkın kullanılmasını, birlikte yaşadığı kişiler ya da yanında çalışanlar gibi yardımcılarına kanuna uygun surette bırakmış olsa bile, onların işi yürüttükleri sırada diğer tarafa verdikleri zararı gidermekle yükümlüdür. Yardımcı kişilerin fiilinden doğan sorumluluk, önceden yapılan bir anlaşmayla tamamen veya kısmen kaldırılabilir. Uzmanlığı gerektiren bir hizmet, meslek veya sanat, ancak kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütülebiliyorsa, borçlunun yardımcı kişilerin fiillerinden sorumlu olmayacağına ilişkin anlaşma kesin olarak hükümsüzdür. »
Borçlunun yardımcı kişilerden dolayı sorumluluğunun şartları: 1 - Borçlu ile zarar gören alacaklı arasında bir borç ilişkisi bulunmalıdır. 2 - Borçlu borç ilişkisinden doğan borcun ifasını veya bir hakkın kullanılmasını yardımcı kişiye bırakmış olmalıdır. 3 - Borcun ifasında yardımcı kişi kullanılması mümkün olmalıdır. 4 - Yardımcı kişi alacaklıya kendisine verilen işi yürüttüğü sırada zarar vermiş olmalıdır. 5 - Yardımcı kişinin davranışı borçluya farazi bir kusur olarak yükletilebilmelidir. 6 - Alacaklı yardımcı kişinin davranışı sonucunda bir zarara uğramalıdır. 7 - Yardımcı kişinin davranışı ile gerçekleşen zarar arasında uygun illiyet bağı bulunmalıdır.
Sorumsuzluk Anlaşması TBK m. 115 «Borçlunun ağır kusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin önceden yapılan anlaşma kesin olarak hükümsüzdür. Borçlunun alacaklı ile hizmet sözleşmesinden kaynaklanan herhangi bir borç sebebiyle sorumlu olmayacağına ilişkin olarak önceden yaptığı her türlü anlaşma kesin olarak hükümsüzdür. Uzmanlığı gerektiren bir hizmet, meslek veya sanat, ancak kanun ya da yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütülebiliyorsa, borçlunun hafif kusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin önceden yapılan anlaşma kesin olarak hükümsüzdür. »
Yarg. 15. HD, 07. 05. 2018, E. 2017/2169 , K. 2018/1816 «Dairemizin bozma ilâmında da açıklandığı üzere sorumsuzluk anlaşması, idarenin ağır kusuru ya da hile halinde geçersiz olacaktır. Mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda, iki kez rapor alınmış, her iki raporda da, idare %10 oranında kusurlu bulunmuştur. Bu raporlarda idarenin hile ya da ağır kusurundan bahsedilmediği gibi, kusur oranı dikkate alındığında ağır kusurdan söz etmek mümkün değildir. Mahkemece bozma ilâmına uyularak araştırma yapılmışsa da, bozma ilâmına yanlış anlam verilerek yüklenicinin kusuru oranında hüküm kurulmuştur. Bu nedenlerle mahkemece yapılacak iş, BK'nın 99. maddesi gözetildiğinde sorumsuzluk anlaşması uyarınca ve idarenin ağır kusuru ve hile kanıtlanamadığından, davacı tarafından ödenen miktar olan 24. 064, 85 TL'nin davalıdan tahsiline karar verilmesinden ibarettir. »
- Slides: 15