Boje Mevludin Arnautovi marnaut 92gmail com www nastava

Boje Mevludin Arnautović marnaut 92@gmail. com www. nastava. netlify. com

Sadržaj Percepcija svjetlosti Modeli boja Aditivni model Supstraktivni model Literatura: V. prof. dr. Samir Lemeš, dipl. inž. maš. , RAČUNARSKA GRAFIKA I GEOMETRIJSKO MODELIRANJE,

Percepcija svjetlosti Svjetlost je elektromagnetno zračenje koje se emituje i prenosi u malim paketima energije (fotoni). Osnovne osobine svjetlosti su intenzitet, smjer propagacije, frekvencija (talasna dužina), te polarizacija. Boja svjetlosti nije fizička osobina, nego isključivo psihofizička percepcija vidljive svjetlosti. Dio spektra talasnih dužina od 400 -700 nm ( f = 430 – 770 THz) UV (ultraljubičasta) - Veća frekvencija (manje talasne dužine ) IC (infracrvna) – Manja frekvencija (veće talasne dužine)

Bijela (sunčeva) svjetlost predstavlja mješavinu svih talasnih dužina. Prolaskom bijele svjetlosti kroz pizmu ili kapljicu vode, mješavina talasnih dužina se razlaze na komponente i tako nataje duga Bijela svjetlost osvijetli objekat, selektivno se blokira (apsorbuje) neke boje, neke refklektuje (odbija) Pigment je hemikalija koja apsorbuje jednu ili više boja, odnosno svjetlosti određene talasne dužine

Ljudsko oko i svjetlost Ljudsko oko svjetlost detektuje fotoreceptorima u oku. To su dvije vrste fotoosjetljivih ćelija, ćelije oblika štapića i konusne ćelije. Ćelije oblika štapića registruju intenzitet svjetla (slabu svjetlost) tada razlikuje crno-bijlo ili nijanse sive Konusne ćelije, razlikuju boje, ali ne i slabiji intenzitet svjetlosti. Ljudsko oko ima 3 tipa konusnih ćelija osjetljivih na sljedeće talasne dužine: krakte B Srednje G Duge R

Ljudsko oko i svjetlost 1. rožnica, 7. sklera, 2. šarenica, 8. žuta pjega (fovea), 3. zjenica, 9. glava optičkog živca, 4. leća, 10. optički živac, 5. staklasto tijelo 11. konusne ćelije, 6. mrežnica 12. ćelije oblika štapića

Ljudsko oko i svjetlost Svjetlost određene talasne dužine pada na konusne ćelije Svaki od tri tipa generiše određenu količinu elektriciteta Putem optičkog živca se prenosi u korteks mozga Mozak ih interpretira kao različite boje Iako su tri vrste ćelija, miješanjem talasnih dužina u određenim proporcijama, dobiju se ostale boje vidljivog sprektra U zavisnosti da li se radi o emitovanoj ili reflektovanoj svjetlosti razlikujemo Aditivno miješanje Supstraktivno miješanje

Modeli boja

LED displeji velikog formata za prikaz kolor slike (semafori u sportskim dvoranama) na svakom pikselu imaju po tri LED diode: crvenu, zelenu i plavu. U zavisnosti od svake komponente, njihovih proporcija, zavisi i rezultujuća mješavina boja Na LED displeju, nema žute diode, žuta svjetlost nastane miješanjem crvene i zelene svjetlosti.

Aditivni model boja ima tri komponente Crvenu (Red) Zelenu (Green) Plavu (Blue) Taj model koriste svi uređaji koji emituju svjetlost (monitori, televizori, ekrani mobilnih telefona, projektori, i sl. ). Televizori sa kadodnom cijevi

Aditivni (lijevo) i suptraktivni (desno) model boja Aditivni model se dobija dodavanjem svjetlosti na tamnu (crnu) podlogu. Bijela boja nastaje istovremenim osvjetljavanjem crne podloge svim bojama (RGB) najjačim intenzitetom Žuta nastaje kombinacijom crvene i zelene Y = R+G Aditivni model boja radi samo kod izvora svjetlosti Miješanjem tempera na papiru (crvene i zelene) nećemo dobiti žutu) Za miješanje boja kao što je bojenje tempera ili štampanje pomoću stampača koristi se SUPSTRAKTIVNI MODEL BOJA

Supstraktivni model boja Suptraktivni model se dobija blokiranjem bijele svjetlosti pigmentima na bijeloj podlozi. Suptraktivni model boja također ima tri komponente, ali se one razlikuju od aditivnih Aditivni (lijevo) i suptraktivni (desno) model boja

Može se vidjeti da miješanjem osnovnih aditivnih boja (RGB) nastaju osnovne suptraktivne boje: crvena i zelena daju žutu (Yellow), plava i crvena daju ljubičastu (Magenta), zelena i plava daju svijetlo plavu (Cyan). To su osnovne boje koje čine suptraktivni model boja. Miješanjem te tri boje (CMY) u istoj količini nastaje crna. Aditivni (lijevo) i suptraktivni (desno) model boja

Prikaz slike na monitoru Za prikaz slike na monitoru koristi se aditivni model boja (RGB). Za potrebe digitalizacije, osnovne (primarne) boje mogu se prikazati u pravouglom koordinatnom sistemu. Prostorna dijagonala od crne do bijele boje predstavlja nijanse sive boje. Može se reći da svaka mješavina osnovnih boja sa jednakim procentom sve tri komponente predstavlja neku nijansu sive. slika 5 Osnovne aditivne boje u pravouglom koordinatnom sistemu

Miješanjem osnovnih boja dobiju se sve ostale nijanse. Intenzitet jedne komponente može se brojčano izraziti na različite načine: skalom 0. . . 1 skalom 0. . . 255 (8 bita po boji, pogodno za binarni prikaz) skalom 0%. . . 100% Primjer različitog prikaza iste mješavine boja (narandžasta): 1, 00 R + 0, 50 G + 0, 00 B 255 R + 128 G + 0 B (binarno: 1111 R + 01000000 G + 0000 B) 100% R + 50% G + 0% B Kombinacija 0% R + 0% G + 0% B predstavlja crnu boju, a 100% R + 100% G + 100% B je bijela boja.

Prikaz slike na papiru CMY model boja je suptraktivni model zasnovan na apsorpciji svjetlosti Manji procent komponente boje znači da je ta komponenta svjetlija. U ovom modelu boja, kombinacija 0% C + 0% M + 0% Y predstavlja bijelu boju, a 100% C + 100% M + 100% Y je crna boja U praksi (zbog aditiva koji se dodaju pigmentima) umjesto čiste crne, dobije se tamnosmeđa boja Zato se za štampu ne koristi CMY, nego CMYK model, koji ima još jednu komponentu: crna (blac. K).

Tehnika četverobojne štampe koristi CMYK matrice Vrši se separacija (razdvajanje) slike na komponente, tako da se dobiju četiri crno/bijele matrice, kojima se nanose slojevi boje jedan preko drugog, što kao rezultat daje kolor otisak slika 6 Kolor slika razdvojena na CMYK komponente

Pretvaranje RGB kolor slike u grayscale (crno-bijelu)

Drugi modeli boja Osim RGB i CMYK modela boja, koriste se i drugi modeli, koji se nekad mogu naći u programima za obradu rasterske slike. HSV model se sastoji od: nijanse (Hue), zasićenosti (Saturation) vrijednosti (Value). model razvijen kako bi se komponente što više približile načinu na koji ljudsko oko registruje boje H može imati vrijednosti crvene, žute, zelene, svijetloplave, plave i ljubičaste boje (R, Y, G, C, B, M). S definiše sadržaj bijele svjetlosti u boji Kod HSI modela, komponente H i S su iste kao kod HSV modela, a komponenta I predstavlja intenzitet (Intensity). HSL modela, komponenta L predstavlja osvijetljenost (Luminance).