Bodrogi Bela predsednik Upravnog odbora PU Pijace Srbije

Bodrogi Bela, predsednik Upravnog odbora PU “Pijace Srbije”

Bodrogi Bela, predsednik Upravnog odbora PU “Pijace Srbije”

Savo Duvnjak izvršni direktor Poslovnog udruženja “Pijace Srbije” Beograd, 19. oktobar 2010. godine

Radni sastanak: “Saradnja izmedju veletržnica i tržnica zapadnog Balkana” 18. i 19. oktobar 2010. Beograd, Srbija Working meeting on: “Networking between the green and wholesale markets from the Western Balkan countries” October 18 th & 19 th, 2010 Belgrade, Serbia

PIJAČNA DELATNOST U SRBIJI Na teritoriji Republike Srbije (bez Kosova i Metohije) pijačnom delatnošću se bavi 154 pravna lica. Ova preduzeća upravljaju sa 408 pijaca na kojima se, prema podacima pijačnih uprava, nalazi 52. 212 tezgi. Najveći broj pijaca, čak 88%, funkcioniše u okviru javnih ili javnih komunalnih preduzeća. Od toga su svega 11 pijačnih uprava javna komunalna preduzeća specijalizovana za pijačnu delatnost. Većina ili 81% pijaca (124 pijačne uprave) funkcionišu u okviru javnih ili javnih komunalnih preduzeća koja paralelno obavljaju više delatnosti. Najčešće su to usluge vezane za održavanje čistoće i

PIJAČNA DELATNOST U SRBIJI Prema podacima o broju sklopljenih ugovora sa prodavcima, izveštajima o dnevnoj naplati na slobodnim tezgama i broju lokala, procenjuje se da na pijacama u Srbiji svakodnevno radi oko 70. 000 ljudi

PIJAČNA DELATNOST U SRBIJI Promet roba na pijacama u Srbiji odvija se na pijacama koje po vrsti proizvoda koji se prodaju na njima, pijace delimo na: ü zelene pijace (proizvodi hortikulture, kao što su sveže voće, povrće i cveće); ü mlečne pijace (mleko, sir i mlečni proizvodi, sveže pileće meso); ü mešovite pijace (voće, povrće, mlečni proizvodi, sveže pileće meso, riba, mesni proizvodi, pekarski proizvodi, organski vrednija hrana. . . ); ü robne i zanatske pijace (neprehrambena roba široke potrošnje, pretežno konfekcija proizvodi zanatskih radnji); ü kvantaške pijace (prodaja voća i povrća na veliko iz kamiona na otvorenim prostorima); ü stočne pijace (živa stoka, žitarice i stočna hrana); ü auto pijace (polovni automobili, motorcikli, bicikli i teretna

PIJAČNA DELATNOST U SRBIJI Najveće pravno lice koje se u Srbiji bavi pijačnom delatnošću je Javno komunalno preduzeće “Gradske pijace” iz Beograda koje obavlja delatnost na 33 pijace koje se prostoru na oko 307 hiljada m 2 pijačnog prostora sa 11. 751 tezgi i 382 rashladne vitrine što je 20, 5 % od ukupnog broja tezgi u Srbiji. UDEO NAJVEĆIH GRADOVA Beograd Novi Sad Broj tezgi Niš 10. 669 2. 268 2. 676 Udeo u ukupnom 20. 43% broju tezgi 4. 34% 5. 12% 8 11 Broj pijaca 33 Prosek 29. 90%

PIJAČNA DELATNOST U SRBIJI Više od 90 odsto pijačne delatnosti u zemlji je povereno javnim komunalnim preduzećima kojima su osnivači lokalne samouprave. To je potvrda da komunalna funkcija svrstava pijačnu u red delatnosti od posebnog značaja za normalno i nesmetano funkcionisanje gradova, opština i naselja. Pijace su organizovana mesta za snabdevanje stanovništva svežim životnim namirnicama i drugim prehrambenim i neprehrambenim proizvodima, te kao takva, uz svoju nesumnjivu tržišnu funkciju, predstavljaju i sastavni i neodvojivi deo komunalne infrastrukture.

PROMET ROBA NA PIJACAMA U SRBIJI O tržišnoj funkciji pijaca najviše govore brojke – u prometu i otkupu poljoprivrednih proizvoda na teritoriji Republike Srbije (bez Kosova i Metohije) pijace poslednjih pet godina učestvuju sa od 35 do 38 % tržišnog udela. I pored sve izraženije konkurencije drugih oblika trgovine, interesovanje kupaca za pijace se nije bitno promenilo.

PROMET ROBA NA PIJACAMA U SRBIJI Ukupan promet roba na pijacama u Srbiji već pet godina beleži rast. Čak i u uslovima ekonomske krize, promet roba na pijacama u Srbiji je 2009. godine bio veći za 3% nego godinu dana ranije. Specifični oblici pijačne delatnosti, kao što su na primer, tradicionalni vašari, nisu obuhvaćeni statističkom analizom, a veoma su značajni kako za delatnost tako i za ukupan promet na pijacama u Srbiji.

PROMET ROBA NA PIJACAMA U SRBIJI . U 2009. godini u Republici Srbiji ukupna vrednost prometa poljoprivrednih proizvoda na pijacama, u odnosu na isti period 2008. godine, u tekućim cenama veća je za 3, 0%, dok je u stalnim cenama manja za 6, 0%. /IZVOR: Zavod za statistiku Republike Srbije/

PERSPEKTIVE RAZVOJA PIJAČNE DELATNOSTI U SRBIJI . Pijačna delatnost u Srbiji je u XXI vek ušla sa potrebom da se prilagođava novom talasu promena. Na to su prvenstveno uticali pojava super i megamarketa, ekspanzija bezgotovinskog plaćanja, kreditne kartice i određene promene navika, želja i ukusa kupaca. Međutim, analize poslovanja pijaca u toku poslednjih pet godina ukazuju da pijačna delatnost u Srbiji ima potencijal.

PERSPEKTIVE RAZVOJA PIJAČNE DELATNOSTI U SRBIJI Neposredni pokazatelji koji potvrđuju ovu tvrdnju su: ü ukupan promet roba na pijacama tokom poslednjih pet godina beleži konstantan rast; ü u 63% pijačnih uprava rezultati poslovanja su u odnosu na prošlu godinu bolji, u 32% slučajeva su podjednaki, a u svega 5% nešto gori; ü čak 89% anketiranih kupaca ima pozitivan stav o kupovini na pijacama, većina (66%) nije promenila navike i na pijacu odlazi podjednako često ili češće nego ranijih godina.

PERSPEKTIVE RAZVOJA PIJAČNE DELATNOSTI U SRBIJI Prilagođavanje pijaca novom tržišnom okruženju podrazumeva da pijačna delatnost prati ritam tehnološkog razvoja i prilagođava se novim potrebama potrošača, ali i da pijace istovremeno treba da sačuvaju specifičnosti po kojima se prepoznaju i ostanu to što jesu – mesta na kojima se kupuje sveže voće i povrće i drugi prehambeni proizvodi, od poznatog proizvođača (po mogućstvu istovremeno i prodavca) u ambijentu koji pruža mogućnost susretanja ljudi, komunikaciju i socijalizaciju.

IZAZOVI RAZVOJA PIJAČNE DELATNOSTI U SRBIJI Među najznačajnijma problemima sa kojima se suočava pijačna delatnost u Srbiji su još uvek nedefinisano zakonodavstvo, pogotovo u pogledu budućeg pravnog i vlasničkog statusa preduzeća koja se bave ovom delatnošću; različit stepen razvijenosti pijačnih uprava pa tako i infrastrukture i kvaliteta usluga; neujednačen ali značajan uticaj lokalnih samouprava na sve projekte razvoja i česte promene menadžmenta.

IZAZOVI RAZVOJA PIJAČNE DELATNOSTI U SRBIJI U globalnom smislu, razvoj pijačne delatnosti u Srbiji prepušten je isključivo inicijativi samih pijačnih uprava, što je poseban problem jer značajan deo razvojnih planova na niovu zemlje nije moguće realizovati bez učešća nadležnih državnih organa. Tako, na primer, Srbija još uvek nema sistem nacionalne i regionalnih veletržnica, a Beograd je jedini grad sa više od milion stanovnika u Centralnoj i Istočnoj Evropi koji nema veletržnicu.

RAZVOJNI PROJEKTI Izgradnja Veletržnice je i po značaju i veličini najrespektabilnij projekat Javnog komunalnog preduzeća “Gradske pijace” iz Beograda. Veletržnica Beograd, mesto na kome će biti koncentrisana trgovina voćem, povrćem i cvećem na veliko, biće izgrađena na površini od 18 hektara na mestu sadašnje Kvantaške pijace. Očekivani godišnji promet je 800 hiljada do milion tona robe, a godišnji prihod, u potpunoj iskorišćenosti kapaciteta, mogao bi da bude do deset miliona €. Studiju opravdanosti izgradnje Veletržnice u Beogradu, jedinom gradu sa više od milion stanovnika u Evropi koji nema veletržnicu, izradio je Ekonomski fakultet na čelu sa profesorom dr. Stipom Lovretom. Prema studiji, predviđeno je da Veletržnica snabdeva blizu sedam miliona ljudi. Obzirom da je urbanistička i vlasnička priprema kompleksa u toku, gotovost celog projekta se u oktobru 2010. godine može proceniti na blizu 40%.

BUDUĆNOST Projekciju daljeg razvoja pijačne delatnosti treba tražiti između daljeg sadržajnog obogaćivanja ponude, infrastrukturnog uređenja i opremanja pijaca, na jednoj, i očuvanju njihovih specifičnosti, na drugoj strani. Standardizacija poslovanja i stalna briga o unapređenju sanitarnih uslova prodaje na pijacama, u skladu sa Zakonom o bezbednosti hrane, danas su u fokusu interesovanja članica Poslovnog udruženja “Pijace Srbije”. Tokom poslednjih nekoliko godina je zabeleženo niz primera dobre prakse ovih postulata.

PIJAČNA DELATNOST U SRBIJI HVALA NA PAŽNJI !

Bodrogi Bela, predsednik Upravnog odbora PU “Pijace Srbije”