Bodemkaart Veengebieden provincie Utrecht en kwetsbaarheid voor oxidatie

Bodemkaart Veengebieden provincie Utrecht en kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof Hans van Vugt – provincie Utrecht Esther Stouthamer – Universiteit Utrecht

Aanleiding Streekplan provincie Utrecht 2005 -2015: Beleid m. b. t. tegengaan bodemdaling Concept-streekplan: Verbod om bodem te bewerken (scheuren en ploegen) PS stelt in amendement als voorwaarde: beschikken over adequate bodemkaart Actuele gegevens bodemgesteldheid noodzakelijk c. q. nieuwe bodemkaart

Opdrachtgever Provincie Utrecht Uitvoering Universiteit Utrecht, Dept. Fysische Geografie Tauw bv In nauw overleg met provincie Utrecht Opdracht 1. Actualiseren bodemkaart 2. In kaart brengen kwetsbare gebieden voor bodemdaling

Bodemdaling 1. Isostatische bodemdaling 2. Tektonische bodemdaling 3. Zakking a. g. v. oxidatie inklinking krimp zetting

Oxidatie Afbraak van organisch materiaal door zuurstof. Boven grondwaterspiegel zuurstof in de bodem. Extra • • • zuurstof in de bodem door: verlaging grondwaterstand ploegen en scheuren bioturbatie

Kwetsbaarheid veengronden voor bodemdaling • • • Aanwezigheid en dikte minerale deklaag Diepte en dikte van moerige lagen in bodemprofiel Organisch stofgehalte moerige materiaal Aanwezigheid minerale ondergrond Diepte van bodembewerking Grondwaterstanden

Gemaakte kaarten • Bodemkaart Veengebieden provincie Utrecht, schaal 1: 25. 000 • Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof, schaal 1: 50. 000 • Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof bij bodembewerking, schaal 1: 50. 000 • Grondwatertrappenkaart Veengebieden provincie Utrecht, schaal 1: 25. 000

Gekarteerde gebied ca. 600 km 2

Definities Moerig materiaal: bodemmateriaal dat voor tenminste 15 tot 25 massa% uit organische stof bestaat. Veengronden: binnen zone tot 80 cm diepte, moerig materiaal over aaneengesloten dikte van minimaal 40 cm. Moerige gronden: bodems met moerige bovengrond van maximaal 40 cm dikte of een moerige tussenlaag van 5 -40 cm die binnen 40 cm diepte begint. Veengronden zijn moerige gronden, maar ook drechtvaaggronden zijn moerige gronden. Minerale gronden: binnen zone tot 80 cm diepte mineraal materiaal met dikte van tenminste 40 cm. De Bakker & Schelling (1966)

Karteerproces • Verzamelen bestaande data Oude bodemkaarten Oudere / andere karteringen AHN Bestaande boorgegevens • Verzamelen nieuwe data • Data interpreteren • Kaart tekenen • Kaart digitaliseren Foto: Peeters

Genese Berendsen (1982)

Actueel Hoogtebestand Nederland Rijkswaterstaat. AGI (2005)

Meerwaarde AHN voor kartering Rijkswaterstaat. AGI (2005)

Oude versus nieuwe Bodemkaart • andere schaal • meer detail • landschapsgenese • afname areaal moerige gronden

Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof • • • Aanwezigheid en dikte minerale deklaag Diepte en dikte van moerige lagen in bodemprofiel Organisch stofgehalte moerige materiaal Aanwezigheid minerale ondergrond Diepte van bodembewerking Grondwaterstanden Afgeleide kaarten 1. Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof, schaal 1: 50. 000 2. Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof bij bodembewerking, schaal 1: 50. 000

Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof • • Aanwezigheid en dikte minerale deklaag Diepte en dikte van moerige lagen in bodemprofiel Organisch stofgehalte moerige materiaal Aanwezigheid minerale ondergrond Indexwaarden 1. Profieltype 2. Diepte en dikte minerale en moerige lagen in bodemprofiel 3. Organisch stofgehalte moerig materiaal 4. Indexwaarden gekoppeld aan bodemeenheden 5. Drie kwetsbaarheidsklassen

Geschematiseerde profieltypen

Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof

Kwetsbaarheid bij bodembewerking • • • Aanwezigheid en dikte minerale deklaag Diepte bovenkant moerige laag in bodemprofiel Diepte van bodembewerking Kritische grens 40 cm-mv Drie kwetsbaarheidsklassen

Kwetsbaarheid bij bodembewerking

Implementatie in beleid • 1 juli 2008 nieuwe Wro • Streekplan wordt Structuurplan • 2009 Provinciale Ruimtelijke Verordening: Ploeg- en scheurverbod PRV art. 2. 4. Een bestemmingsplan voor een gebied dat is aangeduid als “Bodembewerkingen veenweidegebied” bevat geen bestemmingen en regels die bodembewerkingen toestaan die tot gevolg hebben dat een veenlaag aan de oppervlakte wordt gebracht”

Meer met Bodemkaart? • Onderlegger van nieuwe beleidsplannen: Waterplan, Voorloper Groene Hart, nieuwe Structuurvisie • Bodem vooraan in besluitvormingsproces • Communicatie intensiveren • Vertaling technisch praktijkinstrumenten • Provincie 2010 ILG-pilot bodemdaling • Geschiktheidskaarten • Signaleringskaarten • Of gebiedsgericht insteken? Tool

Kaarten digitaal beschikbaar op: www. provincie-utrecht. nl