Bodem Bouwplan De basis voor gezonde groei 1

Bodem & Bouwplan De basis voor gezonde groei 1

Inhoud • Duurzaam bodem en nutrientenbeheer • Verruiming vruchtwisseling

Verruiming vruchtwisseling in relatie tot mineralenbenutting, bodemkwaliteit en bedrijfseconomie op akkerbouwbedrijven 3

Onderzoek • Verruiming vruchtwisseling in relatie tot mineralenbenutting, bodemkwaliteit en bedrijfseconomie op akkerbouwbedrijven • Wim van Dijk , Joanneke Spruijt , Willemien Runia, Willem van Geel • Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit AGV PPO nr. 527 December 2012

Probleemstelling bouwplan • Specialisatie op één of enkele gewassen • Hoog salderende gewassen • Nauwere vruchtwisselingen • • Lagere nutriënten efficiëntie Hogere druk van ziekten en plagen Verslechterende bodemkwaliteit Opbrengst en kwaliteit hoog salderende gewassen onder druk

Optimale vruchtwisseling • Slimme rotaties : Goede combinatie van economisch rendement, behoud van bodemkwaliteit en minimale emissies. • Ruimere vruchtwisseling of bij nauwere vruchtwisseling kijken naar: - goede gewascombinaties - een slimme gewas volgorde - groenbemesters in het bouwplan.

Huidige situatie • Noordelijke en zuidwestelijk kleigebied en het lössgebied 40 -50% graan • Zuidoostelijk zandgebied nauwelijks graan • C. aardappelen 1: 5/1: 4, pootaardappelen 1: 3 en zetmeel 1: 2 • Eos aanvoer van 1100 tot 1800 kg per ha/jaar • Stikstofoverschot 35 -80 kg N, P 0 -15 kg per ha

Bouwplan vergelijkingen • Gegevens uit Kwin • Regio’s: - Noordelijk zeekleigebied - Centraal zeekleigebied - Zuidwestelijk zeekleigebied - Noordoostelijk zand- en dalgebied - Zuidoostelijk zandgebied - Lössgebied

Verruiming met meer graan (1) • Pootaardappelen 1: 3 -> 1: 4 / 1: 5 = saldodaling 580 € / 1. 250 € per ha. • Ter compensatie opbrengstverhoging van 12% en 28 % over alle bouwplangewassen • Bij landhuur voor gelijkblijven pootgoedareaal saldodaling van 365 € / 770 € per ha • C. aardappelen 1: 4 ->1: 5 is daling van 320 € Opbrengstverhoging van 7% nodig

Verruiming met meer graan (2) • Bij zetmeelaardappelen 1: 2 -> 1: 3 ten gunste van zomergerst is saldodaling van 100 €/ha • Opbrengstverhoging van 5% ter compensatie • Snijmais in bouwplan met 25% aandeel vervangen door zomergerst is saldodaling van € 85

Stikstofoverschot • Pootgoedbouwplannen door graan weinig verschil, overschot tarwe vergelijkbaar met pootaardappelen • Bij zetmeel vervanging door gerst daling van 15 kg N/ha

Organische stof aanvoer • Graan: verhoging organische stoftoevoer met 100 -350 kg EOS ha. • Meer eos stoppel en betere mogelijkheden inzaai groenbemesters – – – – Gewas: Zaaiuien Snijmaïs Aardappelen Zomergerst (excl. stro) Suikerbieten Wintertarwe (excl. stro) Graszaad 1 e jaar (excl. stro) e. o. s 300 675 875 1310 1275 1640 1650

Verruiming met hoger rende gewassen • Saldoverlies door inkrimping aardappelen compenseren met vollegrondsgroente of verhuur bloembolgewassen • Bloembolgewassen stijging stikstof en fosfaat overschot met 10 -20 kg N en 10 kg P • Verlaging EOS aanvoer 150 -200 kg • Tulp gunstiger dan lelie ivm inzaai groenbemester

Landruil met veehouder • Rotatie verruimen met hoger aandeel hoog rende gewassen • Bij meer ui en aardappelen ipv graan in dit bouwplan stijging saldo akkerbouw € 1250/ha • Extra aardappelen ipv verhuur lelies € 370/ha (zuidoostelijk zandgebied)

Landruil en N&P overschot • Afname stikstof overschot op akkerbouwareaal door nalevering N graszode • Toename fosfaatoverschot op klei door minder tarwe • Op zand daling fosfaatoverschot door meer aardappelen ipv lelies

Landruil en organische stof • Minder eos bij kunstweide ipv graan in kleivoorbeeld • Wintertarwe+groenbemester 2500 kg EOS, bij kunstweide 1300 kg EOS per ha/jaar • Kunstweide levert meer EOS dan snijmais in situatie zuidoostelijk zandgebied • Sterke verbetering EOS bij akkerbouw indien gebruik rundveemest

Rustgewassen • Noordoostelijk zandgebied 1/6 grasgroenbemester ipv aardappelen • Zuidoostelijk zandgebied 1/8 groenbemester ipv stamslaboon • 250 en 50 kg extra EOS / ha • Daling saldo 200 € en 100 € /ha • Daling stikstofoverschot met 10 kg N/ha

Vroege oogst • Vroegere rassen bij aardappelen en snijmais bieden meer mogelijkheden voor N vanggewas • Extra organische stof aanvoer van 250 kg EOS • Stikstofoverschot daalde met ca. 15 kg N /ha • Fosfaatoverschot steeg met 5 kg • Daling bouwplansaldo 20 € door lagere opbrengst en kosten groenbemester

Lange termijn effecten EOS • Bij stijging EOS aanvoer beperkte stijging na 20 jaar van 0, 01 tot 0, 04 % • Verandering mestsoort groter dan bouwplanverandering • Bij vervanging varkensmest door rundveemest stijging EOS aanvoer van 1250 kg/ha • Na 20 jaar absolute stijging van circa 0, 25%

Conclusie (1) • Graan economisch ongunstig Bodemkwaliteit verbeteren door: • Vroege rassen • Hakselen stro • Organische mestkeuze • Juiste gewasvolgorde ivm bodemgezondheid belangrijker dan teeltfrequentie

Conclusie (2) • Verruiming met bloembollen en groentegewassen interressant • Vroegruimende gewassen belangrijk voor mineralenbenutting en bodemkwaliteit • Landruil akkerbouw en melkvee biedt perspectief • Belangrijk afspraken over mest en aandeel gras/mais ipv graan

Bodem & Bouwplan De basis voor gezonde groei

Bedankt voor uw aandacht 29