BOAZLARDAK GEM TRAFNN EVRE ZERNDEK ETKLER 080202204 Umut

BOĞAZLARDAKİ GEMİ TRAFİĞİNİN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 080202204 Umut YÜCEL 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 1

Gerek tarihi süreci içindeki önemleri, gerek coğrafi, jeopolitik yeri, önemi ve nitelikleri açısından Türk Boğazları, diğer boğazlar arasında ayrı ve özel bir öneme sahiptir. İstanbul Boğazı üç bin yıllık tarihe ve yaklaşık 13 milyon nüfusa sahip olan ve UNESCO tarafından dünyanın kültür merkezi ilan edilen bu büyük kentin ortasında ve tarihi mekanları arasında bulunmaktadır. Türk Boğazlarında deniz trafiğinin gün geçtikçe, büyük ölçüde artması deniz kazaları riskini arttırmakta, özellikle İstanbul’un can, mal ve çevre güvenliğine ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 2

Türk Boğazlarından yılda yaklaşık 50. 000 gemi geçiş yapmaktadır. Buda yaklaşık olarak günde 142 gemi, saatte 4 gemi demektir. Bu sayıya İstanbul Boğazında yoğun bir şehir içi deniz trafiği ki yaklaşık (1500 sefer) eklendiğinde bunun günde yaklaşık 1642 deniz aracının seyir halinde olduğu görülecektir. Son yılarda Türk Boğazlarında yılda ortalama 103 milyon ton (ham petrol ve türevleri. LPG, Patlayıcı, Parlayıcı ve kimyasal maddeler, Sıvılılaştırılmış amonyak gazı, nükleer yükler ve atıkları ve benzeri yüklerden oluşan) tehlikeli yük taşınmaktadır. Bu miktarda yaklaşık 7064 adet tanker vasıtasıyla taşınmaktadır. Bugün bile tanker taşımacılığı deniz trafiği bakımından çok zor yapılmaktadır ve her an gemi kazaları çıkma olasılığı vardır. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 3

Deniz trafiğinin yarattığı çevre kirliliği: İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçen gemilerin yarattığı çevre kirliliğini dört ana başlıkta toplayabiliriz. 1. Baca gazlarının yarattığı çevre kirlilikleri, 2. Kirli atık ya da maddelerin denize atılması, basılması, kaçırılmasının yarattığı çevre kirlilikleri, 3. Gemi makinelerinin jeneratörlerinin, egzozlarının, düdüklerinin, pervanelerinin denizde ve havada yarattığı gürültü kirlilikleri, 4. Gemilerin karaya oturma, çatışma gibi kazlar sonucunda yara almasının, batmasının, yüklerinin denize ve havaya yayılmasının, yanmasının, patlamasının, yarattığı çevre kirlilikleri. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 4

Çanakkale Boğazı 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 5

İstanbul Boğazı 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 6

Gemi kazalarının sonuçları: Kuşkusuz gemilerin yarattığı en büyük çevre kirliliği kazalar sonucunda ortaya çıkmaktadır. Eski yıllarda, gerek gemi boyutlarının küçük olması gerekse deniz trafiğinin az olması nedeniyle çok kaza olmazdı. Şimdi ise, hem gemi boyutlarının büyümesi hem de deniz trafiğinin yoğunlaşması kazaları arttırmıştır. Yine eski yıllarda, gemilerin taşıdıkları yükler tehlikeli kimyasal maddelerden oluşmadığından ve tonajları az olduğundan, kazalar, gemilerin ve yüklerinin zarara uğraması dışında pek çevresel bir sorun yaratmazdı. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 7

1989 Martında Kuzey Amerika’nın Alaska kıyıları açıklarında karaya oturarak delinen ham petrol tankeri Exxon Valdez örneğinde olduğu gibi yerleşim yerlerinden millerce uzakta olsa bile, karaya oturan, çatışan, delinen gemilerden yayılan maddelerin, denizde, havada ve kıyılarda yol açabileceği zararların boyutları tek kelimeyle “korkunç” olabilmektedir. Exxon Valdez tankerinin neden olduğu çevre kirliliğinin temizlenebilmesi için 3 milyar Amerikan Dolarına yakın para harcanmasına karşın, kirliliğin ancak çok küçük bir bölümün temizlenebildiği de hatırlardadır. Exxon Valdez’den daha büyük tankerlerin yer aldığı İstanbul ve Çanakkale Boğazlarımızdaki gemi trafiği ise kıyılarımızın ve yerleşim yerlerimizin millerce uzağından değil elle tutulacak kadar yakınından geçmektedir. Üstelik, Boğazlarımızdan geçen gemiler petrol ve türevlerinden çok daha tehlikeli, zararlı, örneğin amonyak gibi, yükler de taşımaktadır. Buna göre, İstanbul Boğazı’nın içinde bir yerde, bir amonyak tankeri kazası olursa, rüzgârla sürüklenecek gazların kıyılardakinin yanında kilometrelerce içerilerde bulunan insanları bile etkileyerek, binlerce kişiyi öldürebileceği bilinmektedir. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 8

Bugüne kadar İstanbul Boğazı’nda yaşadığımız İndependenta ve Nasia tankerleri kazalarını da dikkate alarak özetlersek, İstanbul ve Çanakkale Boğazları’nda ortaya çıkacak gemi kazalarında: v Binlerce insan ölebilir, v Onarılması olanaksız boyutlarda deniz, kıyı ve hava kirliliği ortaya çıkabilir, v Değer biçilemeyen tarihi saraylar, binalar, köprüler yok olabilir, v Gemilerin tayfaları, kendileri ve yükleri zarar görür ya da tümüyle kaybedilir, v Büyük boyutlu bir kaza soncunda, Karadeniz’in dünya denizleriyle olan bağlantısı birkaç ay tümüyle kesilebilir. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 9

Çevreyi kazalardan korumak için neler yapılmalı: İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı’nda oluşabilecek kazalardan çevreyi korumak için iki alanda çalışma yapılması gerekir: v Kazaların oluşmasını önlemeye yönelik önlemler alınmalıdır. v Her türlü önleme karşı yine de oluşabilecek bir kazanın etkilerini en alt düzeyde tutmaya yönelik önlemler alınmalıdır. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 10

KAZALARI ÖNLEMEK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER: Kazaları önlemenin en iyi yolu kazaların nedenlerini belirleyip bu nedenleri ortadan kaldırmaya çalışmaktır. Çünkü bilindiği gibi “Aynı nedenler aynı koşullar altında aynı sonuçları doğurur”. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 11

Boğazlar bölgesinde bugüne kadar olan kazaların beş ana nedenden kaynaklandığını göstermiştir. Bunlar: v Kötü doğa koşullarında seyir (sis, tipi, şiddetli akıntı, v. b. ), v Gemi donanımlarında ki eksiklikler, arızalar, uygunsuzluklar, v Gemilerin uyması gereken kurallardaki eksiklikler, v Trafiği yönlendirecek, gemilere bilgi verecek, kuralların uygulanmasını sağlayacak bir “Gemi Trafik Hizmetleri”nin (Vessel Traffic Services) bulunmayışı, v Kılavuz kaptan almayan gemiler. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 12

Su yüzeyinden (yağ, petrol vb. ) yoğunluğu sudan daha küçük olan kirleticilerin toplanması. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 13

22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 14

Türkiye Boğazlarındaki gemi trafiğinden kaynaklı çevre kirliliği bazı yönetmelik ve yürürlüklerle yasal hale getirilerek düzenlemekte, fakat hala çevre konusunda duyarlılık edinemeyen firmalar ve gemi kaptanları deniz ekosistemini tehlikeye atarak deniz üzerindeki seyirlerini sürdürmektedir. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 15

Sonuç olarak boğazlarımızdaki gemi trafiği hem suda yaşayan canlıları hem insanları hem de zaman geçtikçe daha da kıymetlenen temiz su kaynaklarını doğrudan etkilemektedir. Temiz bir gelecek için, ihtiyacımız olan tek şey bilinçli insanlardır. 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 16

Dinlediğiniz için teşekkürler… 22. 05. 2012 DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ 17