BNA BLGS VE PROJES 1 DERS Mimari Proje

BİNA BİLGİSİ VE PROJESİ 1. DERS

Mimari Proje Nedir? • Mimari proje, inşa edilecek yapının dış görüntüsü, iç dizaynı, kitlelerin birbiriyle oranı, planları gibi tüm ayrıntıların yer aldığı projedir.

• Mimari projelere başlanmadan önce göz önünde bulundurulması gereken çalışmaların tümüne ilk inceleme denir. Bunları maddeler halinde yazacak olursak : • Projeyle ilgili istek ve imkânlar göz önünde bulundurarak ihtiyaç programı yapılır. • Yerinde inceleme yapılarak; Arsanın çapa uygunluğu, arsanın yol şebekesi, kanalizasyon, elektrik ve bunlarla ilgili bağlantıları, arsanın kuzey yönü ve manzara durumu, arsada varsa ağaçlar, kuyu, havuz, sarnıç vb elemanlar ve topoğrafik durumu kontrol edilir. • İmar durumu çıkarılır. • Proje herhangi bir özellik arz ediyorsa (fabrika, üretim çiftliği vb gibi) uzman kişilerden gerekli bilgileri alınır. • İklim şartlarını incelenir. • Bu veriler ışığında, mesleki bilgi ve beceri kullanılarak bir bağlantı şeması ortaya çıkarılır.

Eskiz Çalışması • Mimari projenin en önemli çalışma dönemidir ve bu çizimlere taslak da denir. Eskiz hazırlanırken dikkat edilmesi gereken kurallar aşağıdaki gibi sıralanmıştır : • Taslaklar serbest elle kareli ve eskiz kağıtlarına yaklaşık ölçüde çizilir. • Yapının büyüklüğüne göre plan kesit ve görünüşler 1/100 -1/200, oturuş planları 1/500 -1/1000 ölçeği kullanılarak çizilir. • Duvar kalınlıkları biraz farklı olsa da tek çizgi olarak çizilir. • Bilir kişilerin fikirleri alınır. • Mühendislerle bilgi alıverişi yapılır. • Civardaki mimari göz önünde bulundurulur. • Yapıyı kullanacak olanların yaşantı, örf, adet, gelenek ve görenekleri göz önünde bulundurulur. • Taslak, insan, hayvan, ağaç ve araç gibi sembollerle donatılır. • Gerekli görülmüş ise perspektif çizilir ve maket hazırlanır.

Ön (Avan) Proje • Bu dönemde, eskizlerle yeterince olgunlaşan ve bütün yönleriyle olumlu bulunan projenin, araçlarla çizimine geçilir. Avan proje, belirli bir konunun verilen programa ve arsa durumuna göre uygun bir çözümün bulunarak, ana fikirlerin uygun bir ölçekle (1/500, 1/200, 1/100) vaziyet planı, kat planları yapı görünüş ve kesit halinde kağıda çizilmesiyle hazırlanan ve mal sahibine verilen bir projedir.

Kesin Proje : • Avan proje mal sahibine verildiği zaman mal sahibi bunu beğenmiş olabileceği gibi, beğenmemiş olması veya üzerinde bir takım değişme isteğinde bulunması da mümkündür. Keza mimari proje çalışmalara paralel olarak devam eden statik ve tesisat işlerine ait çalışmalar da ilerledikçe daha kesin durumlara gelindiği için, avan proje üzerinde bu konulardan dolayı da bir takım değişme görülebilir. Problemler bütün ilgilileri tatmin edecek şekilde çözümlere kavuşturulur. Projede kesinlik kazanıp üzerinde esaslı değişiklik yapılmasını gerektirecek bir problem kalmamış olur. Bu hale gelen projeye “kesin proje” denir 1/50 veya bina büyüklüğüne göre 1/100 ölçeğinde çizilir. Kesin projede bulunması gereken planlar şunlardır : • Vaziyet planları • Planlar (kat planları) • Kesitler • Görünüşler • Çatı planları • Asma tavan planı • Detay listesi

Uygulama Projesi • Tatbikat projesi olarak da ifade edilen uygulama projesi bir başka ifade ile, yapının inşa edilebilmesi için, statik projesinin tüm İnşai ölçülerini, tesisat projesinin inşaatı etkileyen bütün elemanlarını, imalat detaylarına uygun ölçü ve karakterde mimari elemanlarını, detaylarla ilgili referanslarını ve tüm detayları çizim teknikleri ile eksiksiz içeren, gerekli bütün ölçülerin ve malzemelerin yazıldığı; büro ve şantiyede her türlü çalışma ve imalat aşamasında kullanılabilecek nitelikte ve kolayca anlaşılabilir çizim tekniği ile hazırlanan projelerdir.

Dökümanlar 1. Çap Arsa çapı veya kadastro haritası şehrin tapu kadastro dairesi tarafından hazırlanan bir belgedir. Bu belgede pafta, ada, parsel no gibi bilgiler belirtilir. Arsanın 1/500, 1/1000 veya 1/2000 ölçeğinde planı çizilmiştir. Planda, arsanın bitişik olduğu yol, komşu parsel no ve kuzey yön gösterilir. Gerekli çalışmalarda kullanmak üzere ruhsat dosyasına konur.

2. Tapu Senedi • Bir gayrimenkulün kime ait olduğunu kanıtlayan bir belgedir. Şehrin tapu dairesi tarafından mal sahibine verilir. Belediyece proje onaylanması ve ruhsat verilmesi için işlemlerde kullanılmak üzere ruhsat dosyasına konur.

3. İmar Durumu Belgesi • İnşaat yapılacak parselin sahibi tarafından belediyeye yapılan yazılı müracaat ile imar müdürlüğü tarafından verilen belgedir. • İmar durumu belgesinde yapılacak inşaatın yoldan, komşu sınırdan mesafesi, ön ve arka bahçe mesafesi, inşaat boyutları, bodrumlu-bodrumsuz olup olmadığı, bina yüksekliği, bina giriş kotu ile çatı katının yapılıp yapılmayacağı belirtilir. Taban alan katsayısı ve kat alan katsayısı belirtilir.

• Taban alanı: Bahçede yapılan eklenti ve müştemilatı dahil yapıların tabii zemin veya tesviye edilmiş zemin üzerinde kalan kısmının parseldeki izdüşümünün kapladığı alandır. • Taban alanına dahil olmayan bölümler • Kanopiler , yangın merdivenleri, temele kadar inen toprağa dayalı asansör boşlukları, ışıklıklar, çöp ve atık ayrıştırma bacaları, tabii zemin veya tesviye edilmiş zemin seviyesindeki veya bu seviyenin altındaki avlular, iç bahçeler, açık havuzlar, pergola, bağlantılı olduğu bağımsız bölümün veya bulunduğu katın brüt alanının %10’unu aşmayan üstü açık veya sökülür-takılır hafif malzeme ile örtülü zemin terasları, bahçe duvarı ve istinat duvarı gibi yapılar, kontrol kulübeleri, açık otoparklar, tamamen toprağın altında kalan; otopark, sığınak ve tesisat hacimleri, yakıt depoları, su sarnıcı ve gri su toplama havuzu taban alanına dahil edilmez. ”

• T. A. K. S ( Taban Alan Kat Sayısı): • Yapının taban alanının üzerinde bulunduğu parselin tüm alanına oranlanmasıyla elde edilen sayıdır. • Uygulama imar planında çekme mesafeleri verilip TAKS verilmemiş ise çekme mesafelerine, bina cephe hatlarına ve ilgili imar yönetmeliklerine göre uygulama yapılır. ” • K. A. K. S. ( Kat Alan Kat Sayısı): • Yapının bütün katlardaki alanlarının toplamının parselin tüm alanına oranlanmasından elde edilen sayıdır.

• Emsal oranları, inşaatın yapılacağı şehir yada semtin fiziki koşulları, alt yapı olanakları, arsanın büyüklüğü ve imar planlarına göre belirlenir. KAKS, 0. 20 – 0. 30 – 0. 40 – 1. 5 – 2. 07 – 2. 5 – 3. 0 arasında değişkenlik gösterir. • Mimari projede emsal hesabı nasıl yapılır: • Kaks değeri ile arsa alanı çarpıldığı takdirde ortaya çıkan sonuç inşaat alanı sınırlarını belirliyor. • KAKS hesaplama örneği; • KAKS oranı: 1. 50 • Arsa alanı: 1. 000 metrekare • KAKS = 1000 x 1. 50 = 1. 500 metrekare.

• 3) Yapı inşaat alanı: Işıklıklar ve avlular hariç olmak üzere, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekânlar, çatı veya kat bahçeleri, çatıda, katta ve zemindeki teraslar, balkonlar, açık çıkmalar ile binadaki ortak alanları dahil yapının inşa edilen bütün katlarının alanıdır. ”

• Kat yüksekliği: Binanın herhangi bir katının döşeme üstünden bir üstteki katının döşeme üstüne kadar olan mesafesidir. Kat yükseklikleri uygulama imar planında daha fazla belirlenmemiş ise genel olarak; ticaret bölgelerinde ve zemin kat ticaret olarak belirlenen yerlerde zemin katlarda 4. 50 m. , asma katlı zemin katlarda 5. 50 m; diğer katlarda 3. 80 m. , konut bölgelerinde ise zemin katlarda 4. 00 m. , asma katlı zemin katlarda 5. 50 m. , diğer katlarda 3. 50 m. kabul edilerek uygulama yapılabilir. • Blok nizam: İmar planı veya bu Yönetmelikte cephe uzunluğu, derinliği ve yüksekliği belirlenmiş tek yapı kitlesinin bir parsel veya dilatasyonla ayrılmak suretiyle birden fazla parsel üzerine oturduğu bahçeli yapı nizamıdır. • Bitişik nizam: Bir veya birden fazla komşu parsellerdeki binalara bitişik olan yapı nizamıdır. Bitişik nizam binalarda ortak alandan arka bahçeye çıkış sağlanır

• Binalarda; 1) Ön bahçe ve yol kenarına rastlayan bahçe mesafeleri en az (5. 00) m. dir. 2) Yan bahçe mesafesi en az 3. 00 m. dir. 3) Arka bahçe mesafesi 28 inci maddedeki istisnalar hariç en az (3, 00) m. dir. 4) Yan ve arka bahçe mesafeleri; tabii veya tesviye edilmiş zeminin üzerinde kalan bodrum katları da dahil, 4’ten fazla katlı binalarda 4 katın üzerindeki her kat için (0. 50) m. artırılır

ERGONOMİ • İnsan ergonomisi: Tasarımında insan ergonomisi ön planda tutulmalı ve kullanım kolaylığına özellikle önem gösterilmelidir. • Günümüzde kullanılan insan ölçüleri netlik kazanmıştır. Normal bir insanın boyutları Şekilde verilmiştir.

• İnsan ölçüsü dikkate alınmadan, mekân ya da mekânı oluşturan bölümlerine ölçü verilemez. • Örneğin, bir kapının boyutları, insanın boyu ve genişliği ile eşyanın ölçüleri dikkate alınarak verilmelidir. Yüksekliği çok düşük olarak yapılmış bir kapıdan kısa ve normal boydaki insanlar geçer. Boyu biraz uzun olan insanlar o kapıdan geçerken sık kapının üst kasasına çarpar. • Örneğin, normal bir insan yürürken 62, 5 cm yer kaplar. Karşılaşan iki insanın geçiş kolaylığı için en az 100 cm’lik bir genişliğe ihtiyaç vardır. Rahat bir koridor ise en az 150 cm olmalı, kullanım yoğunluğu fazla olan koridorların boyutları da, o oranda büyük olmalıdır.

Mekan Ergonomisi:

• Konut projelerinin plan eskizlerinin hazırlanmasında aşağıda belirtilen özelliklere dikkat edilmelidir. 1. Bir dairede bulunması gereken hacimler gece ve gündüz bölümü olarak ikiye ayrılır. Yatak odaları ve banyo gece bölümünde diğerleri gündüz bölümünde bulunur. 2. Tüm hacimlerin kapıları giriş veya hole açılmalı, hacimden hacme geçiş yapılmamalıdır. 3. Misafirlerinizi ağırlayacağınız salon evin en manzaralı yerinde ve daire giriş kapısına yakın olmalıdır. 4. Tuvalet hem ev sakinleri hem de misafirler tarafından kullanılacağı için girişe yakın olmalıdır. 5. Mutfak daire girişine ve yemek yenecek mahalle yakın olmalıdır. Ayrıca bir yemek odası düşünülmüşse mutfağa bitişik, salon veya oturma odasında yemek yenecekse mutfak bu hacimlere yakın olmalıdır.

6. Hacimler yerleştirilirken yön durumunu da dikkate almak gerekir. Doğrudan güneş ışığı alması gereken hacimler tespit edildikten sonra bunlar önem derecesine göre doğu, güneydoğu, güneybatı, batı yönlere gelecek şekilde tanzim edilmelidir. 7. Hacimler arasında bağlantıyı sağlayan geçitler (hol, giriş, koridor) mümkün olduğu kadar küçük tutulur. Böylece diğer kullanım alanlarını büyütmüş oluruz. 8. Hacimlerin boyutları yönetmeliklerdeki asgari ölçüler dikkate alınarak tespit edilir. Ayrıca arsanın durumu ve kullanılacak eşya ölçüleri de dikkate alınır. 9. Bütün proje çalışmalarında kuzey yönü alacak şekilde tanzim yapılmasına dikkat edilmelidir. 10. Hazırlanan eskiz çalışmalarında içten ve dıştan hacim ölçüleri ve binanın oturum alanı hakkında bilgi verecek şekilde ölçü çizgisi çekilmelidir. Ayrıca yapı sahibine daha fazla bilgi verebilmek için gerekirse perspektif de çizilebilir. Gerekirse çevre düzenlemesi de yapılarak proje daha anlaşılır hale getirilebilir.

• Şekil: Eskiz çalışması

Yön ve İklim Durumu • Bina yapılacak parselin yön ve iklim durumuna bakılmalı, yörenin iklim durumu bilinmelidir. İklim sert, karlı ve soğuk mu geçiyor, yoksa nemli ve rutubetli bir iklime mi sahip, sıcak kuru bir ortam mı var, hâkim rüzgar hangi yönden gelmektedir. Bunların iyi bilinmesi ve gerekli önlemler alınıp konutun ona göre projelendirilmesi gerekir. • Manzara Yönü: Proje çalışmalarında mahaller planlanırken iklim faktörü gibi fiziki etkilerin yanı sıra manzara faktörü de etkili olmaktadır. Çünkü bazı yapıların yapıldığı arsa konumu öyle olur ki, projelendirmede manzara ön planda yer alır.

3. Konut Bağlantı Şeması • Konutlarda bulunan bu bölümler ayrı gruplandırılmaya çalışılmalıdır. • Gruplandırmanın esas amacı budur. Bir yatak odasının oturma bölümü içinde olması halinde ve gündüz o odada uyuması gereken biri bulunuyorsa, gündüz yaşamı içerisinde olan diğer aile fertlerinin gürültüsünden uyuması olanaksızdır. • Konutların kat sayısına göre bu bölümler ayrı katlarda oluşturulabilir. Genel olarak apartman daireleri çok katlı olmaktadır. Müstakil evlerde genelde tek kat yapılmasına rağmen iki katlı dubleks ve üç katlı tripleks konutlar şeklinde de yapılabilmektedir. Birden fazla katlı yapılan müstakil konutlarda, alt katlar oturma bölümü üst katlar ise yatma bölümü şeklinde düzenlenmektedir.

1. Girişler ve Rüzgârlıklar • Antre olarak da adlandırılan girişler, konuta ilk giriş kısmıdır. Girişin dışarıdan kolay görülebilmesi şarttır. Ayrıca ilk giren kişiyi olumlu yönde etkilemesi gerekir. Girişin güzel, estetik ve kullanışlı olması gerekir. • Giriş merdiven, WC ve hole yakın olmalıdır. Bu alanda portmanto, gardırop, şemsiyelik, ayna vb olmalıdır.

2. Aralık, Koridor ve Hol • Konut yapılarında mahaller arasında bağlantıyı sağlayan kısımlardır. Holler, WC, servis koridorları, oturma odası, salon, yemek odası, yatma bölümü koridoru, çalışma odası, vb. mahallerin bağlantısını sağlar.

3. (Yaşama Mekanı) Oturma Odası, Yemek Odası Ve Salon ve oturma odaları konutlarda oturma bölümüne giren mahallerin en önemlisidir. Yaşam mekânı konutun girişi ile doğrudan ilişkili olmalıdır. Konuta dışarıdan gelecek misafirlerin konutun özel alanlarına geçmeden yaşama mekânına ulaşmaları sağlanmalıdır. Buraların dekorasyonları çok önemlidir. Bu yüzden mobilya türü eşyalar, koltuk, vitrin, masa, TV ve müzik kabinleri burada düşünülmelidir. Yemek odası; mutfak, salon ve oturma odası ile çok yakın düzenlenmelidir.

4. Mutfak, Kiler ve Ofis • Konutta yemek pişirme işinin yapıldığı yerdir. Ev hanımının günün büyük kısmını geçirdiği mahaldir. Mutfağın ihtiyaçlara cevap verecek boyut ve tefrişlerde olması, sağlık koşullarına uygun biçimde, kuzeybatı, kuzeydoğu yönlerine yerleştirilmesi gereken mekânlardır. • Mutfak duvarları nemden etkilenmemeli, yıkanabilmeli, sıcak ve soğuk su tesisatı bulunmalıdır. Mutfakta eviye ve tezgâh ile buzdolabı, fırın, ocak gibi mutfak gereçlerinin konulduğu dolap ve çekmeceler tefriş edilmelidir. Mutfak boyutlarının uygun olması halinde yemek masası ve sandalyeler de bulunmalıdır. Mutfak; yemek odası, salon ve oturma odasına yakın olmalıdır.

5. Yatak Odası • Yatak odaları, gece yaşam içerisinde olan ve dinlenmek amacıyla kullanılan mahaldir. • Duş, banyo ile yatak odaları bir gece holü ile gruplandırılmalı, gündüz holü ile gece holü bağlantılı olmalıdır. • Yatak odalarında kullanılacak kişi sayısına göre tek ya da çiftli yatak olmalı, giyim eşyalarının korunduğu bir dolap olmalıdır. Çocuk odalarında, çalışma masası, sandalyesi komedin ve kitaplık bulunmalıdır.

6. Banyo ve WC • Banyo, el, ayak temizliği, yıkanma ve vücudun çeşitli yerlerinin temizliği için kullanılan mahallidir. Islak hacim olduğu için tavana kadar ve tabanda nem ve rutubete karşı dayanıklı malzeme ile kaplanmalıdır. • Tefriş malzemesi olarak; küvet, duş teknesi, su ısıtıcısı, alafranga tuvalet ve lavabo bulunur. Banyonun havalandırılması ve aydınlatılmasına dikkat edilmelidir. • WC ler ıslak hacimler olup tabanı ile duvarları neme ve rutubete dayanıklı malzemelerle kaplanmalı, alaturka tuvalet, klozet ile lavabo tefriş elemanı olarak bulundurulmalıdır.