Blok 4 Rozwj przedsibiorczoci midzynarodowej w Polsce Dr

Blok 4. Rozwój przedsiębiorczości międzynarodowej w Polsce Dr hab. Jerzy Cieślik

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Zagadnienia n Przedsiębiorczość międzynarodowa a transformacja ustrojowa w Polsce po 1988 r. n Prezentacja tendencji i zjawisk w ujęciu ilościowym i jakościowym n Wnioski na przyszłość J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Wyjściowe tezy n Rewolucja przedsiębiorcza, jaka dokonała się w Polsce po 1988 r. dotyczyła w znacznie większym stopniu obrotu międzynarodowego niż innych dziedzin aktywności gospodarczej n Zmiany ilościowe i jakościowe dotyczyły jak dotąd tylko eksportu. Dopiero ostatnio polskie firmy podejmują inwestycje za granicą J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Baza porównania 1988 r. n 1988 r. – ostatni rok systemu komunistycznego n Dwa kluczowe akty prawne uchwalone w grudniu 1988 r. z mocą od 1. 01. 1989 r n Ustawa o działalności gospodarczej • n Co nie jest zabronione jest dozwolone Ustawa o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych • Praktycznie pełna swoboda w prowadzeniu operacji międzynarodowej J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Przedsiębiorczość w Polsce w okresie komunistycznym n Polska nie była pustynią przedsiębiorczości przed 1989 r. n Akceptacja „prywaciarzy” ale pod kontrolą n Rolnictwo w rękach prywatnych n Poza rolnictwem w 1988 r. funkcjonowało 572 tys. drobnych prywatnych podmiotów • Rzemieślnicy - 388 tys. • Taksówkarze, transport prywatny – 123 tys. • Handel i gastronomia - 53 tys. • Placówki usługowe – 7 tys. J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Polska na tle innych krajów postkomunistycznych n Jedynie Węgry dorównywały Polsce poziomem prywatnej aktywności (ponad 300 tys. podmiotów) w końcu lat 1980 tych. n Czechy (10 tys. ), Słowacja (2 tys. ) n NRD „prywatne” firmy włączone w system centralnej gospodarki planowej n W byłych republikach Związku Radzieckiego - faktyczny brak sformalizowanej aktywności prywatnej – zawsze istniała „szara strefa” J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Polska przedsiębiorczość 1988 – 2004 porównanie 1988 r. 2004 r. n Liczba podmiotów gospodarczych - Aktywnych - Zarejestrowanych n W obydwu latach w zbiorowości podmiotów dominują „firmy” jednoosobowe n W 2004 r. liczna grupa firm dynamicznych (małych, średnich i dużych), których nie było w 1988 r. – ok. 100 tys. podmiotów o zatrudnieniu powyżej 9 osób J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie 572 tys. b. d. 1 750 tys. 3 500 tys.

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Handel zagraniczny w okresie komunistycznym n Brak swobody i ścisła kontrola operacji zagranicznych przedsiębiorstw n Doktryna monopolu handlu zagranicznego • n Nie tylko firmy prywatne ale także państwowe musiały realizować transakcje z zagranicą przez pośredników – tzw. centrale handlu zagranicznego Pewna liberalizacja doktryny w latach 1980 -tych J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Handel zagraniczny w Polsce 1988 - 2003 r. 1988 r. Sektor monopolu hz (89% obrotu) Centrale HZ - 62 Sektor zliberalizowany (11% obrotu) Koncesjonowane Osoby prawne - 854 Osoby fizyczne - 815 Bez koncesji Aktywni eksporterzy RAZEM - 1 090 767 - 2 821 J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie Aktywni: Importerzy Eksporterzy RAZEM - 81 800 51 100 - 103 600

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Porównanie c. d. n 1988 – 2003 liczba podmiotów wzrosła 3 -krotnie a liczba eksporterów 66 -krotnie! n Operacje międzynarodowe prowadzą zarówno firmy większe jak i bardzo małe • n Z ogólnej liczby 51 tys. eksporterów ok. 38 tys. to firmy zatrudniające poniżej 10 osób ( w tym także firmy jednoosobowe) Jak taka liczba firm radzi sobie z operacjami zagranicznymi”? • Brak długoletniej tradycji • Brak zakumulowanej wiedzy i doświadczenia • Tylko nieliczni eksporterzy (także pośredni) z 1988 r. przetrwali do chwili obecnej (z 7245 tylko 588) J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Próba wyjaśnienia n Szok transformacji • n Skok na głęboką wodę niwelował różnice w percepcji dystansu psychicznego między rynkiem krajowym i międzynarodowym Pozytywne skojarzenia z zagranicą • Wyjazdy zarobkowe i emigracja do USA • Wyjazdy na saksy przez studentów • Prywatny „biznes międzynarodowy” J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Inwestycje zagraniczne w Polsce n Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne w systemie gospodarki komunistycznej n Od 1976 r. flirt z Polonią zagraniczną - otwarcie możliwości dla tzw. firm polonijnych n Od 1986 r. możliwość tworzenia spółek z udziałem zagranicznym na ograniczoną skalę n Zasadnicza liberalizacja od 1. 01. 1989 r. J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Skala zmian 1998 - 2003 1988 r. 2003 r. Firmy polonijne • Zarejestrowane 799 • Aktywne 733 Spółki z udziałem zagranicznym • Zarejestrowane 54 48 973 • Aktywne 32 15 371 RAZEM • Zarejestrowane 853 48 973 • Aktywne 765 15 371 J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Rola ZIB w gospodarce polskiej 2003 – próba pomiaru IKC HZ Wskaźnik % Liczba podmiotów (spółek) 10, 1 Zatrudnienie 22, 5 Przychody 38, 1 Inwestycje 40, 0 Aktywa trwałe 34, 7 Eksport 56, 1 Import 60, 7 Wskaźnik syntetyczny 40, 0 J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Inwestycje zagraniczne w Polsce – generalne tendencje n Znaczący udział sektora zagranicznego w gospodarce Polski – ok. 40% w 2003 r. przy marginesowym znaczeniu tego sektora w 1988 r. (poniżej 1%) n W niektórych sektorach – przemysł samochodowy, banki ale także w wielu innych gałęziach i branżach (n. p. gazy techniczne) – udział dominujący n Inwestują firmy duże ale także małe i średnie n Zróżnicowana wielkość filii firm zagranicznych (60% z 15, 4 tys. zatrudnia poniżej 10 osób) n Zróżnicowana struktura gałęziowa (przemysł - 30%, handel 30%, pozostałe (usługi) - 40%) J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Inwestycje zagraniczne – generalne tendencje c. d. n Spośród 51 tys. eksporterów 7 tys. to spółki zagraniczne n Spółki zagraniczne generują 57% polskiego eksportu i 61% importu (2003) n Ich udział w eksporcie przemysłu przetwórczego wynosi 72% n Spółkami zagranicznymi na początku działalności często kierują obcokrajoowcy. Jednak potem firmy te chętnie zatrudniaja polskich menedżerów J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Struktura podmiotowa polskiego eksportu w 2003 r (firmy powyżej 9 osób) J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Bilans inwestycyjny Polski 2003 r. Napływ do Polski* Spółki Oddziały RAZEM Odpływ z Polski* 15 350 745 21 57 15 371 802 Kapitał podstawowy (mld PLN) *Dane GUS 4, 3 120, 9 *Tylko podmioty o kapitale powyżej 10 tys. euro. Dane NBP J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Coś się zmienia - Polskie firmy idą w świat n MASPEX szturmem zdobył Czechy, Węgry i Słowację n ŚNIEŻKA ma na Ukrainie 40% rynku farb emulsyjnych n ATLAS - klej tylko dla druzjej w Rosji n PLAST-BOX odkrywa Ukrainę jako raj ze skazą biurokracji n HOOP do Moskwy po klientów na colę i inne napoje n GROCLIN kontynuuje budowę swej fabryki w Użgorodzie n Sanplast wykupuje Hoescha – lidera na rynku armatury sanitarnej w Niemczech (w upadłości) J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Wnioski n Rewolucja przedsiębiorcza w działalności międzynarodowej polskich firm po 1988 r. n Przetarty szlak i szansa eksportowa dla: n n • Firm bez doświadczenia eksportowego • Nowych firm rozpoczynających działalność Atrakcyjne możliwości biznesowe w imporcie • Wzrost zamożności społeczeństwa • Zainteresowanie zróżnicowaną ofertą, jakością • Większa tolerancja dla wyższych cen Najbardziej aktualny problem to budowanie własnej sieci handlowej i produkcyjno-handlowej przez polskie firmy na rynkach międzynarodowych J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Następne zajęcia – 27 03. 2006 n Formuła Guest Speaker – zaproszony gość n Pani Marta Śliwka – absolwentka WSPi. Z im. L. Koźmińskiego n Kierownik Działu Eksportu JOKO Cosmetics J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Przebieg zajęć 8. XI. 2005 r. n n Prezentacja p. Marty Śliwki • JOKO Cosmetics – operacje międzynarodowe tej firmy • Doświadczenia i specyfika pracy w dziale eksportu polskiej firmy • Potrzebne predyspozycje i umiejętności • Blaski i cienie tego zawodu Pytania studentów, dyskusja • Warto skorzystać z możliwości kontaktu z praktykiem • Do tego trzeba się przygotować • Materiały będą dostępne na wortalu już od soboty poprzedzającej wykład J. Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie