BLN NCES SOSYAL MESAJLARIN HAREKETE GERLMES RETM ELEMANLARI
BİLİNÇ ÖNCESİ SOSYAL MESAJLARIN HAREKETE GEÇİRİLMESİ: ÖĞRETİM ELEMANLARI ÜZERİNE KARMA ARAŞTIRMA Yrd. Doç. Dr. Süreyya KARSU Arş. Gör. Meftune ÖZBAKIR UMUT Yrd. Doç. Dr. Sertaç ÇİFCİ Yrd. Doç. Dr. Yusuf Volkan TOPUZ Yrd. Doç. Dr. Dilşad ÇOKNAZ
BİLİNÇ ÖNCESİ Bazı kokular fark edilemeyecek kadar, bazı sesler duyulamayacak kadar, bazı ışıklar görülemeyecek kadar zayıftır. Fakat kokunun/ ışığın yoğunluğu EŞİK , DÜZEYİ uyarım duyulacak/ fark edilecek noktaya gelir. ulaşamayan uyarım, bilinç öncesi uyarımdır (Klass, 1958). Bu noktaya
Bilinç öncesi, bilinç eşiğini aşamayan eksik algıların biriktirildiği bilinç dışı bir bölgedir (Hançerlioğlu, 1980) ve (Jung, 2009). Bilinç öncesi mesajlar, bilinçli farkındalık düzeyinin altında sunulan uyarımdır (Pratkanis ve Greenwald, 1988).
BİLİNÇ ÖNCESİ MESAJLAR 1800’LÜ YILLARIN ORTALARI, Bilinç öncesi mesajlar psikologlar tarafından, bireylerin bilinç öncesi mesajlara cevap verme 1900’LERİN BAŞLARI, eşiklerini Psikologlar tahmin edebilme uyarıcıların, amacıyla bireylerin araştırılmayabilişsel başlandı. tepkileri üzerindeki etkisine odaklandı. 1930’LAR Bilinç öncesi mesajların davranış üzerindeki etkisi üzerine yoğunlaşıldı 1950’LERİN SONLARI, Pazarlama ve reklamcılık uygulamalar ına konu oldu. 2005… Bilinç öncesi mesajların uygulanması düşünülen katılımcıların ilgili konuya ihtiyaç “ ” duymalarına bağlı olduğu artık bilinmektedir.
(Wilson , Bryan , Key , 1972, 1976 ve 1980) ve (Broyles , 2006).
Bu eleştirilerin sonucunda, bilinç öncesi mesajların, reklamlarda kullanılması pek çok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de yürürlükte olan 3984 sayılı RTÜK kanununla kesin olarak yasaklanmıştır (Sungur, 2007). ü ÜRÜN YERLEŞTİRME 1 Nisan 2011 ü
Sosyal pazarlamada bilinç öncesi mesajlar gibi yaratıcı stratejilerin kullanılarak iletilmesi konusu 2000’li yıllar itibariyle önem kazanmıştır. mesaj geliştirmede, hedef kitlenin tanımlanması, verilecek mesaj ile mesajın hangi kanaldan, hangi içerikte nasıl iletileceğinin (hangi sözcüklerin, grafik ve görüntülerin kullanılacağı) belirlenmesi önemli bir aşamayı oluşturmaktadır (Kolodinsky ve Reynoldsi, 2009; Kotler ve Lee, 2010).
Özellikle psikoloji alanında yapılmış pek çok çalışmada ise bilinç öncesi mesajların başarısı VAR. gibi pek çok konudaki faydaları üzerinde durulmuştur. (Silverman ve diğ. 1978), (Thornton, 1987), (Silverman ve diğ. 1978), (Ariam ve Siler, 1982), (Weinberger ve diğ. 1997)
Bilinç öncesi mesajlar, algısal cevap ve tutum özel kelime ya da resimleri içermektedir (Aylesworth vd. 1999). kişilerin tercihlerini değiştirmede etkili olduğu görülmüştür (Greenwald vd. , 1996). iletilen bilinç öncesi mesajların, Bu amaçla geliştirilecek uygulamalara bilinç öncesi mesajların eklenmesi ile kaynak ve hedef kitle arasında bağ kurulması sağlanmaktadır (Dijksterhuis vd. , 2005).
Sanayileşme ve teknolojik gelişmişlik, fiziksel aktiviteyi kısıtlamış, enerji harcanmasının azalmasına yol açmıştır (Baysal, 1988, s. 56; Çolakoğlu, 2003, s. 276). insan her dakika daha az aktif olmaktadır. (Karacan ve Günay, 2003, s. 259). hareket azlığı hastalıkları (Hypokinetic Disease ) (Thommpson, 2014, s. 7; Kaplan, Akkaya, 2014, s. 95).
Araştırma Problemi: Bilinç öncesi sosyal mesajların kullanılmasıyla, bireylerin fiziksel aktivite alışkanlıkları üzerinde değişim yaratılabilir mi? Araştırmanın Amacı: Bilinç öncesi sosyal mesajların kullanılmasıyla, bireylerin fiziksel aktivite alışkanlıkları üzerinde değişim yaratıp yaratmadığının belirlenerek bu yönde gerekli sosyal pazarlama stratejilerinin geliştirilmesi için önerilerde bulunmaktır.
ARAŞTIRMA YÖNTEMİ KARMA YÖNTEM • Çalışma keşfedici niteliklidir. • Çeşitleme modelinden yararlanılmıştır. NİCEL ARAŞTIRMA NİTEL ARAŞTIRMA
ARAŞTIRMA YÖNTEMİ/ANA KÜTLE Araştırma, AİBÜ Gölköy Yerleşkesi’nde görevli öğretim elemanları 15 Ocak 2015– 25 Mayıs 2015 İki farklı veri toplama yöntemi altı araştırmacı tarafından yürütülmüştür.
ARAŞTIRMA YÖNTEMİ/ANA KÜTLE VE ÇALıŞMA GRUBU Ana kütle, AİBÜ Gölköy Yerleşkesi’nde görevli öğretim elemanlarıdır. 15 -30 Ocak 2015 arasında ÇALIŞMA GRUBU TESPİTİ Craig vd. (2003) tarafından geliştirilen, Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması Öztürk (2005) tarafından yapılan Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi (UFFA) kullanılarak 160 öğretim üyesiyle yüze anket. Frekans Yüzde Düşük Düzeyde Aktif 44 27, 50 Orta Düzeyde Aktif 62 38, 75 Yüksek Düzeyde Aktif 54 33, 75 Toplam 160 100 Aktivite Düzeyi
BILINÇ ÖNCESI MESAJLARı GELIŞTIRME ÇALIŞMA GRUBU TESPİTİ aşamasında uygulanan UFFA sonucunda, 160 katılımcıdan elde edilen yanıtlara göre fiziksel aktivite çağrışımlarında ilk üç: (%13, 1) (%11, 9) (%7, 7)
UFFA sonuçlarına göre belirlenen MET* katsayılarına göre seçilen ve 6’şar kişiden oluşan deney ve kontrol grupları oluşturulmuştur. * Metabolic Energy Ratio: Dinlenme anında 1 dk. İçinde kişinin vücut ağırlığının kg. başına değeri.
TUTUM ÖLÇEĞİ İlgili deney ve kontrol grupları katılımcılarına « orijinali Çoknaz'a (2004) ait olan “Düzenli Spora Yönelik Tutum Ölçeği” fiziksel aktivite konusuna ve öğretim elemanları hedef grubuna uyarlanarak, fiziksel aktivite tutum ölçeği biçiminde 22 sorudan oluşan bir nicel anket biçiminde kullanılmıştır.
BİLİNÇ ÖNCESİ MESAJ / UFFA’DA ELDE EDİLEN “YÜRÜMEK, KOŞMAK, SPOR” FİZİKSEL AKTİVİTE ÇAĞRıŞıMLARı
2015 yılı takvimi
1. FİLM GÖSTERİMİ/ filmin altından saniyenin 1/25 hızıyla geçen “yürümek, spor ve koşmak” yazılı mesajlar
L O TR KO N G U R BU
KAHVE İÇTİK/ SERVİS KAĞıDıNA BİLİNÇ ÖNCESİ MSJ
2. FİLM İZLEDİK/ film içine bilinç öncesine yönelik “yürüyen, koşan ve spor yapan insanlar” De görseller olarak n 25. kareye eklenerek verilmiştir. gr ey ub SALONDA YİNE bilinç öncesi MESAJLI afişler vardı. 22 soruluk FA- TUTUM ÖLÇEĞİ ve ODAK Grup görüşmesi tekrarlandı. un a
ARAŞTıRMA BULGULARı/ NİCEL Deney ve kontrol grupları arasında başlangıçta fiziksel aktivite tutumuna yönelik herhangi bir farklılık beklenmemektedir. Mann-Whitney U testi analiz sonucunda: z değeri -0, 323 ve p, anlamlılık değeri ise 0, 747 İki bağımsız grubun fiziksel aktivite tutum ortalamaları arasında istatistiksel açıdan herhangi bir farklılık yoktur.
ARAŞTıRMA BULGULARı/NİCEL Deney ve kontrol gruplarında uygulama öncesi ile uygulama sonrası farklılıkların olup olmadığının tespitinde Wilcoxon testi kullanılmıştır. Kontrol grubunda UÖ ve US fiziksel aktivite toplam puanları arasında herhangi bir farklılık bulunmamaktadır (z değeri=-0, 405 ve anlamlılık=0, 686). İki ortalama arasında herhangi bir farklılık yoktur. Kontrol Grubu Fiziksel Aktivite Tanımlayıcı İstatistikleri FAO Ortalama Standart En Az En Çok Sapma UÖ Kontrol Grubu 3, 8800 0, 4933 3, 27 4, 72 US Kontrol Grubu 3, 8367 0, 3633 3, 41 4, 27 N=6
ARAŞTıRMA BULGULARı Deney grubu için de Wilcoxon testi tekrarlanmıştır. UÖ ve US fiziksel aktivite ortalamaları arasında istatistiksel açıdan bir farklılık vardır. (z değeri=-1, 992 ve anlamlılık=0, 046). Bilinç öncesi mesajlar verildikten sonra deney grubunun fiziksel aktivite tutum puanlarında bir azalma saptanmıştır. Deney Grubu Fiziksel Aktivite Tanımlayıcı İstatistikleri FAO Ortalama Standart Sapma En Az En Çok UÖ Deney Grubu 3, 7833 0, 60212 3, 04 4, 59 US Deney Grubu 3, 1683 1, 04744 1, 63 4, 36 N=6
ARAŞTıRMA BULGULARı/NİTEL ARAŞTıRMA Fiziksel aktivite sizin için ne anlam ifade ediyor? Bilinç öncesi mesaj verilmeden önce Bilinç öncesi mesaj verildikten sonra Deney grubu Kontrol grubu -Ekstra -Düzenli -Sadece -Düzenli ayrılması gereken zaman -Eziyet -Keyif yapılan faaliyet yapılan zihinsel faaliyet anlamda aktifleşme -Düzenli olmanın yarattığı stres
ARAŞTıRMA BULGULARı/NİTEL ARAŞTıRMA Fiziksel aktiviteyi hayatınızın içine yerleştirdiğinizd e size ne gibi katkılar sağlayacağını düşünüyorsunu z? Bilinç öncesi mesaj verilmeden önce Bilinç öncesi mesaj verildikten sonra Deney grubu Kontrol grubu -Mutlu olma -İş ve ev - -Keyif -Enerjik -Eziyet hissetme -Rahatsızlık ortamında üretkenlik Hastalıkları n azalması -Kilo kaybı
ARAŞTıRMA BULGULARı/NİTEL ARAŞTıRMA Fiziksel anlamda ne kadar aktif olduğunuzu düşünüyorsunu z? Bilinç öncesi mesaj verilmeden önce Bilinç öncesi mesaj verildikten sonra Deney grubu Kontrol grubu -Aktif -Az aktif -Aktif olmama -Eğlenceli faaliyet olmama olma -Tembel olma -Rahatsızlık duymama
ARAŞTıRMA BULGULARı/NİTEL ARAŞTıRMA Fiziksel aktivitenizi artırma yönünde bir çabanız var mı? Bilinç öncesi mesaj verilmeden önce Bilinç öncesi mesaj verildikten sonra Deney grubu Kontrol grubu -Ders -Çaba yok -Zaman saatlerinin yoğunluğu kısıtını azaltma Mevsimsel değişim
ARAŞTıRMA BULGULARı/NİTEL ARAŞTıRMA Bilinç öncesi mesaj verilmeden önce Bilinç öncesi mesaj verildikten sonra Deney grubu Kontrol grubu -Çaba yok -Zaman- Kontrol grubu FA yapmak -Ekonomik -İş isteseniz nasıl yetersizlik yükünün çaba -Türk ağırlığı göstermeniz gerekir? kültür -Bahane yapısı -Rol model eksikliği üretme durumu maliyet ilişkini değerlendi rme
ARAŞTıRMA BULGULARı/NİTEL ARAŞTıRMA Bilinç öncesi mesaj verilmeden önce Bilinç öncesi mesaj verildikten sonra Deney grubu FA -Tembellik yapamıyorsan ız yapmak için isteği nelerden vazgeçmek zorunda kalırsınız ya da yapmak istediğinizde nelerden vazgeçmek zorunda kalırdınız/kalıy orsunuz? Kontrol grubu -Tembellik -Uykudan isteği fedakarlık etmeme -FA’ya ulaşma zorluğu -Alışkanlığın olmaması
SONUÇ VE ÖNERİLER Bilinç öncesi mesajlarla, sedanter yaşamı önlemeye yönelik örnek Özellikle çalışan kalitesini ve verimliliğini merkeze alan kurum yöneticilerine ve bireylere örnek sosyal pazarlama programları geliştirmede öncülük sağlayacağı düşünülmektedir.
SONUÇ VE ÖNERİLER FA düzeyi en düşük grubun bilinç öncesi sosyal mesajlara karşı negatif etkisinin ilgili konu ve grup ile sınırlı olduğu göz önüne alınarak, ileride yapılacak çalışmalar için benzer örneklem grubu ile aynı konunun araştırılarak olası bir gömülü teorinin oluşumuna ışık tutulması beklenmektedir. Bu çalışmanın “homojen bir grup” üzerinde çalışılmış olması sosyal mesajların sunulacağı hedef pazar özelliğinde önem taşımaktadır.
Gerçekleştirilen çalışmanın kendisi de FA alışkanlıklarını düşünmede/ değerlendirmede İh tiya etki ve farkındalık yaratmıştır. d ç uyu mu yor ? Ama bilinç öncesi mesajların FA alışkanlığını etkileme boyutunda negatif etki yaratmıştır. Bilinç öncesi mesaj verilen FA alışkanlığı en düşük düzeyde olan katılımcılarda “direnç” yaratması durumu nedeniyle verilen mesajların zihnen reddedilmesi sonucunu yaratmıştır. Yoğun iş temposu- düzenli yapılan faaliyet algısı Kilolu- tembellik hakkı vb…
FA alışkanlığının çocuk yaşlarda kazandırılması ve hayatın bir parçası haline getirilmesi YAŞAM KÜLTÜRÜ olmalı Geliştirilmesi planlanan bilinç öncesi sosyal mesajların FA’nin gerçek anlamı olan “hareketli yaşamı” vurgulaması esas alınmalıdır. “düzenli yapılma zorunluluğu” algısı düzeltilmeli
Katılımcılar aşama aktif hale getirilmeli öncelikle oturarak da yapabilecekleri aktivitelerle (Nintendo, Xbox, PS 4 vb. ) buluşturmalıdır. Bununla birlikte grup etkisi yaratmak adına doğada piknik/ keyif amaçlı yürüyüş pazarlama stratejilerinin bir parçası olarak değerlendirilebilir. Zihnini de bedenini de ZORLAYICI OLMAYAN AKTİVİTE
UFFA anketi, 15 Ocak -30 Ocak 2015 tarihleri arasında yani kış mevsiminde gerçekleştirilmesi bir kısıt mı? Bolu ilinde gerçekleştirilen bu çalışma için bu kısıt çok geçerli olmamaktadır. Yoğun kar yağışı alan Bolu ilinde araçların kardan temizlenmesi, bahçeli evlerde yolların açılması, apartmanların giriş merdivenlerinin temizlenmesi zorunluluğu, ebeveynlerin çocukları ile karda oynamaları hareketli yaşamlarını azaltıcı etkiyi ortadan kaldıran unsurlar olarak görülmektedir.
Bizi dinlediğiniz için TEŞEKKÜR EDERİZ. EMEKLERİNİZE SAĞLIK, TEŞEKKÜRLER HOCAM
- Slides: 40