BLMSEL ARATIRMA YNTEMLER VER TOPLAMA TEKNKLER VERLERN TOPLANMASI

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ

VERİLERİN TOPLANMASI Bilim, kuramsal yapı ve gözlem yoluyla üretilen veriler olmak üzere iki temel sisteme dayanır. Bilimde olaylar arasındaki ilişkiye dair kurulan hipotezlerin, kuramların doğruluklarının test edilmesi gözleme dayalı uygulamalı araştırmaları gerektirir.

ÖLÇEK TÜRLERİ Sınıflandırma Ölçeği Sıralama Ölçeği Aralık Ölçeği Oran Ölçeği

Araştırmalarda Kullanılan Başlıca Veri Toplama Teknikleri Verilerin toplanmasında kullanılan başlıca veri toplama teknikleri anket, görüşme (mülakat), gözlem ve dokümanlardır. Bu teknikler ayrıca veri toplama araçları olarak da kullanılmaktadırlar. Araştırmanın nicel veya nitel yaklaşım içersinde yapılmasına göre veri toplama teknikleri de farklılaşır. 5

Anket Grup Görüşmesi Yapılandırılmış Mülakat Veri Toplama Araçları Mülakat Yapılandırılmamış Mülakat Yarı Yapılandırılmış Mülakat Gözlem Katılımlı Gözlem Katılımsız Gözlem

ANKET İnsanların yaşama koşullarını, davranışlarını, inançlarını veya tutumlarını betimlemeye yönelik bir dizi sorulardan oluşan bir araştırma materyalidir.

ANKET’İN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI Avantajları • Farklı bölgelerden, çok daha büyük gruplara hızlı uygulama olanağı olması • maliyetinin düşük olması Dezavantajları • Cevaplayıcıyı güdülemede sorunlar olması • Hazırlanan sorularının cevaplanmasının gerekliliği • Duyarlı konularda bilgi toplanmasının güç olması

ANKETLERDE KULLANILAN SORU GRUPLARI v. Olgusal Sorular v. Bilgi Soruları v. Davranış Soruları vİnanç ve Kanı Soruları

GÖZLEM • Gözlem: Araştırmada ihtiyaç duyulan verilerin insan, toplum ya da doğa gibi hedeflere odaklanılarak çıplak gözle ya da bir araç kullanılarak izlenmesi suretiyle, toplanması sürecini tanımlar. 10

Yapılandırılmış Gözlem Yapılandırılmamış Gözlem 11

Gözlem durumundaki gözlemcinin bir rol üstlenmesi ve bu rolde katılımın ne kadar olacağın belli olmasını içeren bir yöntemdir. • • • Katılımcı Gözlem Tam katılımcı Gözlemci olarak katılımcı Katılımcı olunmayan gözlem Katılımcı olarak gözlemci Etkisiz gözlemci 12

Gözlemin Aşamaları Bir gözlem aşağıdaki aşamalarda yapılır (Bailey 1987; Judd ve diğerleri 1991; akt. Balcı, 2005, s. 171): 1) Araştırmanın amaçlarının kararlaştırılması 2) Gözlenecek kaynak kişilerin-deneklerin kararlaştırılması 3) İstenen yapı ya da yapıların gözlenebilir ölçülerini bulunması 4) Gruba giriş (laboratuvar durumunda deneklerin laboratuvara girişlerinin düzenlenmesi). 5) Gözlenen kaynak kişilerle ilişkiye girme. 6) Alanın-ortamın ve gözlem biçiminin seçilmesi, 7) Bir örnekleme stratejisinin seçimi. 8) Gözlemin yapılması ve alan notlarının kaydedilmesi (hafta, ay, hatta yıl olarak). 9) Gözlem araştırmasından çıkış 10) Verilerin analizi. 11) Bulguların raporlaştırılması

Gözlem yönteminin avantajları ve dezavantajları 14

GÖRÜŞME • Görüşme, en az iki kişi arasında sözlü olarak sürdürülen bir iletişim sürecidir. • Görüşme, oldukça esnek bir araştırma aracıdır. Bu araç, araştırma sürecinin her basamağında kullanılabilir. 15

Görüşme yönteminin avantajları ve dezavantajları 16

Görüşmenin Sınıflandırılması • • • Yapılandırılmış görüşmeler, Yapılandırılmamış görüşmeler, Yan yapılandırılmış görüşmeler, Etnografik görüşmeler Odak grup görüşmesinde 17

Görüşme öncesi Hazırlık Aşamaları 1 - Genel ve Özel amaçlı araştırma sorularına karar vermek 2 - Görüşme sorularını tasarlamak a. İlgili olma b. Uygun katılımcıların seçimi c. Cevaplama kolaylığı 3 - Soruları sıralamak 18

Görüşme öncesi Hazırlık Aşamaları 4 - Süreç ihtiyaçlarım düşünmek; • Görüşülen kişi hiç kendi ile çelişti mi? • Görüşülen kişinin beden dili nasıldı? Ne zaman değişti? • Görüşülen kişinin konuşması nasıldı? Yavaş/hızlı, yumuşak/sert, Net/karışık, basit/karmaşık. . . 5 - Giriş ve kapanışları hazırlamak 6 - Görüşülen kişilerin kayıtlan için hazırlanmak 7 - Görüşme formu için pilot test yapmak 19

Görüşme Süreci Brewerton ve Millward’ a görüşme süreci: • Görüşmeyi önceden hazırlayıp deneyin • Tutarlılık için tasarım • Görüşme yapılan kişiyi rahatlatın • Dostça ilişki kurun • Gizliliği temin edin ve görüşmeyi kesmeleri önleyin • Mümkün olduğunca geçmiş bilgileri edinin • Kontrolü elinizde bulundurun • Her soru İçin maksimum cevabı alın • Kişisel yönlendirmelerden kaçının • Yansız olun • Duyarlı olun • Kendinize bir şans verin 20

Görüşmenin Güvenilirliğini Kısıtlayabilecek Görüşmeci Özellikleri • • • Hazırlıksız görüşmeci, Çok konuşan görüşmeci Tartışmacı görüşmeci Yönlendirici soru soran görüşmeci Kısıtlı soru soran görüşmeci Karmaşık dil kullanan görüşmeci Arkadaş canlısı görüşmeci Mahkum-çekingen görüşmeci Yönetici görüşmeci Görüşmeyi sonlandırma Not tutma 21