BLM TARH CARL LINNE HAYATI VE BLME KATKISI

BİLİM TARİHİ CARL LINNE HAYATI VE BİLİME KATKISI DERS SORUMLUSU HAZIRLAYAN : İLHAN AHMET ŞEN : 21077088 ERTAN YASAN 21077069 K. NEHİR DAĞLI HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 1

CAROLUS LINNAEUS (CARL LINNE) (1707 - 1778) Carl Linne 23 Mayıs 1707'de İsveç’te doğdu. Babası papazdı. İleriki yıllarda botanik dalında önemli ilkeler ortaya koyacağını bilirmişçesine, daha çocukken bitkilerle ilgilenmeye başlamıştı. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 2

Ø Botanik dalında çalışmaları Olof Celsius’un teşvikiyle olmuştu. Ø 1732 yılında bitki örtüsünü incelemek için, Uppsala Bilim Akademisi tarafından Laponya’ya gönderildi. Bu geziden sağladığı bilgileri ‘Laponya’nın Bitki Örtüsü’ adıyla yayınladı. Linne daha o yıllarda kendine bir sistem icat etmiş, dünyadaki bitki ve hayvan türlerini kapsayan kataloglar oluşturmuştu. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 3

1735 yılında ‘Doğa Sistemi’ (Systema natuare), Ø 1737 yılında ‘Bitki Cinsleri’ adlı eserleri ile botanik dünyasında adını duyurdu. Ø HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 4

Ø Ø Doğa Sistemi geniş kapsamlı bir çalışmadır. Eşey organlar temel alınarak sınıflandırma sistemine yer verilmiştir. 1736 yılında çıktığı gezi ile İngiltere ve Fransa’da çeşitli botanikçilerle tanışıp bilgi alış verişinde bulundu. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 5

Ø Ø 1738 yılında ülkesine döndü. Kısa bir süre sonra evlendi. 1741 yılında Uppsala Üniversite’sinin Botanik Kürsü’sünde göreve başladı. ‘İsveç’in Bitki Örtüsü’, ’İsveç’in Hayvan Varlığı’ ve ‘Botanik Felsefesi’ gibi yapıtlara imza attı. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 6

Ø 1753 yılında ‘Bitki Türleri’ (Species plantarum) adlı yapıtı ile büyük bir üne ulaştı. Bu eserinde botaniğe olduğu kadar bütün doğa bilimlerine de önemli katkı sağladı. 8. 000 kadar bitki türüne ‘ikili adlandırma’ sistemini uyguladı HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 7

u Pratikte büyük kolaylıklar sağlayan bu sistem, bütün canlıların iki tane adlandırılmasına dayanıyordu: Birincisi canlının cinsini, ikincisi ise türünü belirtiyordu. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 8

Hayvanlar dünyasını 6 kategoriye ayırmıştı: 1 -Memeliler, Ø 2 -Sürüngenler, Ø 3 -Kuşlar, Ø 4 -Balıklar, Ø 5 -Böcekler, Ø 6 -bu beş sınıf dışında kalan her şey için, solucanlar. Ø HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 9

u 1761 yılında kendisine İsveç soyluluk unvanı verildi. Bundan sonra Carl von Linne adını kullanmaya başladı. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 10

Ø Linnaeus, kendisini aşırı derecede üstün gören bir kişiliğe sahipti. Övünmeyi o kadar ileri götürmüştü ki, dünyaya o güne dek kendisinden daha büyük botanikçinin gelmediğini ileri sürmüştü. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 11

u Bulduğu sınıflandırma sisteminin, bilim dünyasının en büyük başarısı olduğunu sık açıklıyordu. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 12

Ø Onun bu gibi övünmelerine şüpheyle bakan kişileri affetmez, adlarını zararlı otlara vereceğini söylerdi. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 13

Ø Linnaeus’un sistemi düzenleme açısından son derece uygundur. Bunun yerine ikame edilecek başka bir sistem bugüne dek bulunamamıştır. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 14

Ø Bitki ve hayvanlar dışında minerallerin ve hastalıkların sınıflandırılması ile de uğraştı. Linnaeus botanik bilgini, araştırmacı ve öğretmendi. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 15

Ø Ama her insan gibi elbette onun da hataları vardı. O günlerde denizciler ve hayali geniş diğer gezginler, gördüklerini abartılı olarak anlatırlardı. Linnaeus bu öykülere inanır, sisteminde efsanevi hayvanlara ve canavar tipi insanlara da yer verirdi. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 16

u Örneğin dört ayak üstünde Homo caudatus yürüyen ve konuşamayan vahşi Homo caudatus insana ‘Homo ferus’ adını vermişti. Gene sisteminde kuyruklu insan anlamında ‘Homo caudatus’ yer alıyordu. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 17

Ø Buna rağmen balinalar ile inekler, fareler ve karada yaşayan diğer bazı hayvanlar arasındaki ilgiyi görmüştü. Böylece onların Dörtayaklılar takımına ait olduğunu ilk saptayan kişi olmuştu. Daha sonraki yıllarda bu ilişki Memeliler olarak değiştirildi. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ - BÖTE 2010 -2011 GÜZ DÖNEMİ 18