Blm 7 Maliyet ve Arz David Begg Stanley

Bölüm 7 Maliyet ve Arz David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 8 th Edition, Mc. Graw-Hill, 2005 Power. Point presentation by Alex Tackie and Damian Ward

Üretim düzeyi nasıl seçilir? Gelirler Maliyetler Talep eğrisi Teknoloji & üretim faktörleri için ödenen miktar Toplam Maliyet (TC) eğrisi (kısa & uzun dönem) Ortalama Maliyet (kısa & uzun dönem) Ortalama Gelir KONTROL: kısa dönemde üretim karlı mı? Uzun dönemde kapatmak mı lazım? Marjinal Maliyet Uygun üretim düzeyini seç Marjinal Gelir 2

Üretim fonksiyonu • Üretilen ürün miktarı üretim faaliyeti sırasında kullanılan girdilere bağlıdır. • Üretim faktörü (“girdi”) üretim için kullanılan herhangi bir mal veya hizmet olabilir. • Üretim fonksiyonu eldeki girdi ve teknikle en çok ne kadar üretilebileceğini gösterir. 3

Üretim Teknikleri • Sermaye-yoğun üretim • Emek-yoğun üretim – Firma, emek ve sermaye için ödeyeceği bedelleri karşılaştırarak, minimum maliyeti (dolayısıyla maksimum kârı) veren tekniği seçer. • Üretimde kullanacağı emek-sermaye bileşimini de, bu maliyetlere dayanarak bulur. 4

Emeğin Marjinal Ürünü • Emeğin marjinal ürünü, diğer girdilerin miktarları sabitken emek miktarındaki birimlik artışın toplam ürün miktarında ortaya çıkardığı artıştır. • Emeğin marjinal ürününün parasal değeri, kârın maksimize olduğu noktada emeğe ödenen ücrete eşittir. Aynı durum sermaye için de geçerlidir. 5

Azalan Getiriler Kanunu ya da Azalan Marjinal Ürün • Diğer üretim faktörleri sabit tutulurken bir üretim faktörünün üretimde artarak kullanılmasının üretime katkısı giderek azalır ve bir noktada sıfıra düşer. – Örneğin: Makine sayısı sabit tutuluyorken belirli boyutta bir atölyede işçi sayısının giderek artırırılması sonucu üretim artar ancak azalarak artar ve bir noktadan sonra 1 işçi daha fazla çalıştırmak toplam üretimi arttırmaz. Bu durum azalan getiriler kanunuyla açıklanır. 6

Kısa dönem, Uzun dönem • Kısa dönem firmanın ancak girdiler üzerinde kısmi değişiklikler yapabildiği zaman dilimini gösterir. • Örneğin firma kısa dönemde çalıştırdığı emek miktarını değiştirebilirken, makine, bina gibi fiziksel sermaye miktarını değiştiremez. • Uzun dönem ise firmanın değişen koşullara göre üretimde kullandığı tüm faktörleri değiştirebildiği zaman dilimini gösterir. • Uzun dönem toplam maliyet eğrisi firmanın tüm girdileri değiştirebildiği koşullardaki minimum üretim maliyetlerini gösterir. – Her türlü girdi değiştirilebildiği için 0 üretim düzeyinde toplam maliyet de sıfırdır. 7

Ortalama Maliyet Ortalama maliyet toplam maliyetin üretim miktarına bölünmesiyle bulunur. Ortalama maliyet Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin (LAC) U-biçiminde olduğu varsayılır: LAC çıktı 8

Ölçek Ekonomileri Ortalama maliyet Çıktı düzeyi artıyorken uzun-dönem ortalama maliyet düşüyorsa, ölçek ekonomileri ya da ölçeğe göre artan getiriden bahsedilir: LAC çıktı 9

Ölçeğe göre azalan getiri Ortalama maliyet Çıktı düzeyi artıyorken ortalama maliyetin arttığı durumu ifade eder: LAC çıktı 10

Ölçeğe göre sabit getiri Ortalama maliyet Çıktı düzeyi artıyorken uzun dönem ortalama maliyetin sabit kaldığı durumu ifade eder: LAC çıktı 11

Kısa Dönem • Sabit Üretim Faktörü – Miktarı değiştirilemeyen faktörler (bina, ekipman) • Sabit Maliyetler – Üretim miktarından bağımsız maliyetler • Değişken Maliyetler – Çıktı miktarına bağlı olarak değişen maliyetler • STC = SFC + SVC – STC : Kısa dönem toplam maliyet – SFC ve SVC : Kısa dönem sabit ve değişken maliyetler 12

Firmanın kısa dönemdeki üretim kararını belirleyen etkenler nelerdir? • £ SMC SATC 1 SAVC 1 SMC = MR MR Q 1 • Firma, kısa dönemli marjinal maliyeti SMC’nin, marjinal gelir MR’ye eşit olduğu nokta olan Q 1 düzeyinde üretim yapar. Ancak bu karar aşağıdaki şartlara bağlıdır: – Fiyat SATC 1 nin üzerinde oluşmuşsa firma Q 1 düzeyinde üreterek kâra geçer. – Fiyat SATC 1 ve SAVC 1 arasında ise firma Q 1 düzeyinde üreterek kısa dönemde zarar eder ancak üretime de devam eder. – Fiyat SAVC 1 nin altındaysa firma üretim yapmaz. çıktı 13

Firmanın uzun dönemdeki çıktı miktarını ne belirler? £ • LMC LAC 1 LMC = MR • MR Q 1 çıktı (hafta başına üretim) Karar: – Uzun dönemde firma üretim düzeyini, LMC=MR olduğu noktada seçer. – Ancak, piyasada oluşan fiyat düzeyi önemlidir. – Fiyat LAC 1 ve üzerinde ise firma Q 1 birim üretir. – Fiyat LAC 1 altında ise firma uzun dönemde zarar edeceğinden piyasadan çekilir. NB: LMC (uzun dönem marjinal maliyet eğrisi) LAC’ın (uzun dönem ortalama maliyet eğrisi) minimum olduğu noktasından geçer. 14

Ortalama maliyet Uzun dönem ortalama maliyet eğrisi LAC SATC 2 SATC 1 SATC 4 SATC 3 LAC Her çıktı düzeyi için minimum maliyet koşulunu sağlayacak bir yöntem vardır. Dolayısıyla her optimal çıktı düzeyi için farklı SATC eğrileri vardır. çıktı Uzun dönemde fabrika büyüklüğü değişkendir ve uzun-dönem ortalama maliyet eğrisi, SATC eğrilerini bir zarf gibi çevreler. 15

Firmanın üretim düzeyi kararı ÖZET 16