Blm 5 Kiilik cem tanovaemu edu tr KSEL

Bölüm 5 Kişilik cem. tanova@emu. edu. tr

KİŞİSEL FARKLILIKLAR Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr

Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr

Kişilik Boyutları 1 - Dışadönüklük (Extraversion) 2 - Yumuşak Başlılık (Agreeableness) 3 - Sorumluluk (Conscientiousness) 4 - Duygusal Denge (Emotional Stability) 5 - Deneyime Açıklık (Openness to experience) Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr

Bilişsel Tarz 1) 2) 3) 4) Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr Bilişsel Tarz bilgiyi işleme yöntemi ile ilgilidir. Tek bir boyut üzerinde incelenebilir. Çabuk değişen bir özellik değildir. Daha iyi veya daha kötü değil farklı düşünme süreçlerini açıklar.

Sol Beyin Analitik Mantık Sağ el Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr Sağ Beyin Sezgisel Yaratıcılık Sol el

Bilişsel Tarz : Analitik - Sezgisel Mantığa dayalı yargılar Duyguları dikkate alan yargılar Detaylara odaklanma Bütünsel yaklaşım Sol beyin dominant Sağ beyin dominant Daha uyumlu Göreceli olarak daha sorgulayıcı Sorun çözmeye düzenli yaklaşım Sorun çözmede açık yaklaşım Sistemli inceleme Çok yönlü araştırma Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr

MBTI - Myers Briggs Kişisel Tip Göstergesi • • MBTI dört ölçekte tercihlerinizi belirtmektedir. Her ölçeğin iki birine zıt yönü bulunmaktadır. • • Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr Dört boyut dikkatinizi ve enerjinizi yönlendirdiğiniz (Dışa dönük-İçe dönük), bilgiyi ne şekilde işlediğiniz (Duyumsal. Sezgisel), kararlarınızı nasıl aldığınız (Düşünce odaklıHis odaklı), ve Carl(YargılayıcıJung hayatınızı nasıl düzenlediğiniz Algısal) ile ilgilidir.

Kişilik Boyutları DIŞA DÖNÜK Daha fazla dış dünyadaki kişiler ve nesnelere odaklı İÇE DÖNÜK Daha fazla iç dünyasındaki fikir ve düşüncelere odaklı DUYUMSAL Bugüne ve duyulardan gelen bilgiye odaklı SEZGİSEL Geleceğe ve desenlerle olasılıklara odaklı DÜŞÜNCE ODAKLI Kararlarını mantık, objektif analiz ve sebep sonuç ilişkilerine dayandıran HİS ODAKLI Kararlarını kşisel değerleri ve kişileri nasıl etkileyeceğine göre veren YARGILAYICI Hayata yaklaşımı düzenli ve planlı olan ALGISAL Hayata yaklaşımı esnek ve değişime açık cem. tanova@emu. edu. tr Prof. Dr. Cem Tanova

Diğer Kişilik ile ilgili Özellikler • • cem. tanova@emu. edu. tr Çekirdek özdeğerlendirme Makyavelizm Narsisizm Öz denetim Risk alma A tipi kişilik Proaktif kişilik

Değerler • cem. tanova@emu. edu. tr Belirli bir davranış biçimi veya bir duruşu kişisel veya sosyal olarak karşı veya zıt bir davranış biçimine veya duruşa tercih edilmesine sebep olan temel inançlar

Rokeach Değer Anketi cem. tanova@emu. edu. tr

cem. tanova@emu. edu. tr

ÇALIŞKUR, A. , DEMİRHAN, A. , BOZKURT, S. (2012) DEĞERLERİN BELİRLİ MESLEK ALANLARI VE DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(1), s. 219 -236. cem. tanova@emu. edu. tr

Kültür ve değerler cem. tanova@emu. edu. tr

KURUM KÜLTÜRÜ Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr

Örgüt kültürü “Grubun paylaştığı, sorgulamadan kabul ettiği varsayımlardır. Bu varsayımlar grubun cevresini nasıl gördüğünü ve nasıl tepki verdiğini etkiler. ” - Edgar Schein Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr

Örgüt kültürünün kademeleri Görülebi len belirtiler Örtülü değerler Temel varsayıml ar Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr E H Schein, Organizational Culture and Leadership, 2 nd ed (San Francisco: Jossey-Bass, 1992), p 17.

Örgüt kültürü ne işe yarar Kurum kimliği Anlam kazandırma aracı Örgüt kültürü Sosyal düzen Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr Ortak bağlılık

Örgütsel kültürün oluşumu • • • Kurum felsefesi, misyonu, vizyonu ile ilgili yazılı deklerasyonlar. Çalışma düzeni, binalar, ofisler Kullanılan dil, hitap şekilleri Eğitim programları, tecrübeli kişilerin tavsiyeleri Ödüller, statü sembolleri, yükseltmeler için kullanılan kriterler Kişiler ve olaylarla ilgili anlatılan hikayeler Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr

Örgüte uyum Nasıl bir modeli görev, statü, değer, vs. Beklentiler Karşılaşma Uyum cem. tanova@emu. edu. tr Prof. Dr. Cem Tanova Gerçek ortam, iş aile çatışması, rol çatışması, beklentiler, vs Grup kurallarının anlaşılması, rollerin belli olması

Hofstede’nin Kültürel Değer Kuramı • cem. tanova@emu. edu. tr «Kültür toplumun işletim sistemidir»

cem. tanova@emu. edu. tr

Hofstede’nin Kültürel Değer Kuramı • • • Yaptığı çalışmaların sonucunda geliştirdiği “kültürel değer” kuramı, toplumlar arasında kültürel değerlerin farklılığını ortaya koymaktadır. Bu kurama göre, kültürleri birbirinden ayırt eden başlıca beş değer boyutu bulunmaktadır. Hofstede (1994), ileri sürdüğü bu beş kültürel değer boyutunun, ülkeler arasında karşılaştırmalar yapılmasına olanak sağlamasına karşın, bireysel düzeyde bir anlam taşımadığının altını çizmiştir cem. tanova@emu. edu. tr

Hofstede’in Değer Boyutları 1. Bireycilik-toplulukçuluk (individualism-collectivism), 2. Güç aralığı (power distance), 3. Erkeksilik-kadınsılık (mascunality-femininity), 4. Belirsizlikten kaçınma (uncertainty avoidance), 5. Uzun dönem odaklılık (longterm orientation). cem. tanova@emu. edu. tr

1. Bireycilik-toplulukçuluk boyutu, Bireylerin kendi gereksinimlerini veya bağlı oldukları toplum ve/veya grubun gereksinimlerini ön planda tutmalarına göre oluşmaktadır. Bireycilik değerinin baskın olduğu toplumlarda kişiler, kendilerini bağlı oldukları gruptan / toplumdan daha önemli olarak görmektedirler. Toplulukçuluk değerinin baskın olduğu toplumlarda ise, bireyler kendilerinden önce bağlı oldukları grubun ya da toplumun çıkarlarını gözetmektedirler. Ayrıca, bireycilik değeri baskın olan toplumlarda; bireysel kararlar, grup kararlarına göre daha yüksek değere sahiptir cem. tanova@emu. edu. tr

• • • Hofstede, ülke zenginliği ile bireyciliğin baskınlığı arasında istatistiksel bir ilişki olduğunu dile getirmiştir. Bu bulguya göre, sosyo-ekonomik düzeyi yüksek ülkelerin yurttaşlarında bireycilik değerinin baskın olduğu, Sosyo-ekonomik düzeyi düşük ülkelerin yurttaşlarında ise toplulukçuluk değerinin baskın olduğu bulunmuştur cem. tanova@emu. edu. tr

2. Güç aralığı, • • • Toplumlarda güce ve hiyerarşiye dayalı eşitsizliğin ne derece kabul edilebilir olduğunu ifade etmektedir. Güç aralığı geniş olan toplumlarda, güç dağılımında ve buna bağlı olarak fırsat eşitsizliğindeki dengesizlik kabullenmektedir. Güç aralığı dar olan toplumlarda ise, güç sahibi kişilere yakınlaşmak daha kolaydır. cem. tanova@emu. edu. tr

3. Erkeksilik-kadınsılık değer boyutu, • • • Kültürün toplumdaki cinsiyetlere yüklediği rolleri ifade etmektedir. Erkeksilik değeri, “kendini öne çıkarmak, başarımı sergilemek, herkes tarafından görülebilir başarı sağlamak ve para kazanmak” üzerinde odaklanırken; Kadınsılık değerleri, “kendini öne çıkarmamak, insan ilişkilerine maddi kazançlardan daha fazla önem vermek, yaşam kalitesini arttırıcı eylemler üzerinde çalışmak, çevreyi korumak, insanlara yardımcı olmak ve güç gösterisinde bulunmamak” gibi eylemlere yansımaktadır. cem. tanova@emu. edu. tr

4. Belirsizlikten kaçınma, • Bir topluluğun; bilginin yetersiz • olduğu veya açık olmadığı, karmaşıklığın yaşandığı, değişimlerin hızlı ve kestirilemez bir biçimde geliştiği ortamlardan duyduğu tedirginliğin düzeyi ile ilgilidir. Belirsizlikten kaçınma oranının yüksek olduğu kimi toplumlarda, herhangi bir durumda ortaya çıkan risk veya belirsizlik, stres ve kaygıya yol açabilmektedir. cem. tanova@emu. edu. tr

5. Uzun dönem odaklılık; • Gelecekteki ödüllere, kararlılığa ve • • tutumluluğa yönelimi açıklamaktadır. Bu bağlamda; uzun döneme yönelik kültür, dinamik ve geleceğe yönelik olarak daha geniş bir görüş açısına sahipken; Kısa döneme odaklı bir kültür, durağan bir özelliğe sahip, geçmiş ya da şimdiki zamana odaklı daha dar bir görüş açısına sahiptir cem. tanova@emu. edu. tr

cem. tanova@emu. edu. tr

GLOBE kültür boyutları • • cem. tanova@emu. edu. tr Güç mesafesi: Bir toplumun veya kurumun üyelerinin, otorite ve gücün ne kadar eşit bir biçimde dağıtılmasını bekledikleri veya eşitsizliğin kabul görme boyutu. Belirsizlikten kaçınma: Bir toplum veya kurumun üyelerinin belirsizliği azaltmak amacıyla ne ölçüde gelenekler, töreler veya bürokratik uygulamalara dayandıkları ile ilgili boyut İnsani yaklaşım: Bir toplumun veya kurumun, bireyleri arasında ne ölçüde yardımlaşma, dostluk, cömertlik gibi kavramları desteklediğini ve teşvik ettiğini belirten boyut Toplumsal toplulukçuluk: Toplumsal alanda ve kurumsal uygulamalarda takım çalışmasının ne kadar yaygın olduğunu ve ödüllerin toplu olarak dağıtımının ne kadar kabul gördüğünü belirten boyut

• • • cem. tanova@emu. edu. tr Grup içi toplulukçuluk: Aile üyeleri veya yakın çalışma arkadaşları arasında bağlılık, aidiyet ve gururun ne ölçüde bulunduğunu gösteren boyut Atılganlık: Bir toplumda veya kurumdaki bireylerin kendi bakıĢ açılarını ön plana çıkarmada ne ölçüde ısrarcı, çatışmacı veya saldırgan davrandıklarını gösteren boyut Cinsiyetler arası eşitlik: Bir toplum veya kurumun cinsiyetler arası rol farklılaĢmasını ve ayrımcılığını ne derece azalttığını belirten boyut. Geleceğe yönelik olma: Bir toplumun veya kurumun üyelerinin planlama ve geleceğe yatırım yapma gibi uzun vadeli bakış açısına ne derecede sahip olduklarını gösteren boyut Performansa yönelik olma: Bir toplumun veya kurumun, bireylerinin performanslarını arttırmayı ve mükemmelliğe yaklaĢmayı ne derece teşvik ettiğini belirleyen boyut