BLM 20 Koyunlarn Beslenmesi BESN MADDES GEREKSNMLER Koyun

BÖLÜM 20 Koyunların Beslenmesi

BESİN MADDESİ GEREKSİNİMLERİ Koyun beslemede önemli olan besin maddeleri su; toplam sindirilebilir besin maddeleri (TSBM), metabolize olabilir enerji (ME) veya net enerji (NE) olarak ölçülen, enerji; ham protein (HP), metabolize olabilir protein veya rumende yıkımlanabilen (RDP) ya da yıkımlanamayan (RUP) protein tüketimi olarak ölçülen, protein; en kritik önemde olan tuz, kalsiyum ve fosforla birlikte, mineraller ve öncelikli bir öneme sahip olan, A vitamini başta olmak üzere vitaminlerdir.

Su Su, her ne kadar gözden kaçırılsa da, yaşam için gerekli en önemli besin maddelerinden birisidir. Temiz ve taze suyun yeterli miktarda verilmesi etkili bir koyun üretimi için çok önemlidir. Yetersiz su tüketimi yem ve kaba yem tüketimini düşürür ve performansı olumsuz yönde etkiler.

Enerji Yetersiz enerji, büyük olasılıkla, koyunların performansını başka herhangi bir beslenme yetersizliğinden daha fazla sınırlar. Bu durum, yetersiz yem tüketimi veya yemin niteliğinin kötü olmasından kaynaklanabilir. Koyun yetiştiriciliği, besin maddesi gereksinimlerinin büyük kısmı genel olarak merada otlatma ile karşılanmaya çalışıldığı ve çoğunlukla çorak bölgelerde yapıldığı için koyunlar, çoğunlukla, sınırlı besin maddesi kaynaklarıyla daha uzun süre karşıya kalmaktadırlar.

Protein Birçok durumda rasyona katılan proteinin miktarı, niteliğinden daha önemlidir. Ruminantlar, bakteriyel etki ile düşük kaliteli proteini yüksek kaliteli proteine çevirme yeteneğine sahiptirler. Rumen mikroorganizmaları proteinden elde ettikleri azotu, daha sonra bağırsaklarda sindirilecek olan bakteriyel ve protozoal proteine çevirirler.

Mineraller Yetiştiriciler, koyunculukta mineral beslenmesinin üretimdeki rolüne her geçen gün daha fazla dikkat etmektedirler. Birçok durumda, bir eksiklik ya da zehirliliğin etkileri oldukça iyi saptanmaktadır. Bununla birlikte, son araştırmalar, sınır düzeydeki eksikliklerin üretime etkisinin göze çarpmayabileceğini ancak karlılığı önemli düzeyde etkileyebileceğini ileri sürmektedir.

Vitaminler Erişkin koyunlar yağda eriyen tüm vitaminlere gereksinim duyarlar: A, D, E ve K. Normalde, vitaminler vücutta sentezlendiği veya kaba yem ve yemlerde yeterli düzeyde bulunduğu için ek vitamin gerekli değildir. Yalnızca A ve E vitaminleri bazı özel durumlarda ek olarak verilebilir. Koyunlar kuru veya kışlık merada uzun bir süre otlatılmışsa A vitamini yetersizliği oluşabilir.

DAMIZLIK KOYUNLARIN BESLENMESİ Koyunculuk endüstrisinde en uygun yemleme sistemleri; koyunların başından sonuna kadar hasat edilmiş yemlerle kapalı alanda yoğun beslenmesinden, ağırlıklı olarak merada otlatılan sürülere ek besleme yapılmasına kadar değişiklik gösterebilir. En uygun bir yemleme sistemi, biyolojik ve ekonomik bir yanıtla sonuçlanması beklenen planlı bir beslenme rejiminden oluşmaktadır.

Gebelik sırasında kötü beslenme, çok sayıda karmaşık etkileşime bağlı olarak kuzulama öncesinde, sırasında ve sonrasında kuzu ölümlerine yol açabilir. Doğumdan kısa süre sonra görülen kuzu ölümleri, plasenta gelişimini, fötal gelişimi ve koyun meme bezi gelişimini etkileyen gebelik sırasındaki beslenme ilgili faktörlere bağlanabilir.

Doğum koyun için oldukça travmatik bir durumdur. Birçok hormon düzeyi anormal bir şekilde yüksektir. Koyunlar, kuzulama stresinden kurtulmak için biraz zamana gereksinim duyarlar ve en yüksek süt verimine ulaşmaları ve kuzularının yüksek miktarda süt tüketmeleri normal olarak birkaç günü alır.

Laktasyon Kuzulamadan sonra, koyunun yem tüketimi gereksinimlerine göre artırılmalıdır. Bir koyun genelde maksimum süt verimine doğumdan 2 -3 hafta sonra ulaşır. Bu dönemden sonra süt verimi genel olarak hızlı bir şekilde düşüşe geçer.

Yeni Doğan Kuzular, çoğunlukla süt ve süt ikame yemlerinden sağlanan besin maddelerine gereksinim duyan, fonksiyonel olmayan bir rumenle doğarlar. Yaşamın ilk haftaları için uygun büyüme ve gelişme büyük ölçüde süt tüketimine bağlıdır. Kuzuların doğumdan hemen sonra kuru yeme ulaşmaları sağlanırsa, yaklaşık 2 haftalık yaşta rumenin işlevselliği az çok belirginleşir.

KUZULARIN BÜYÜME VE BİTİRME DÖNEMLERİ Kuzu besisi, çok sayıda bakım ve besleme stratejilerini içeren genel bir terimdir. Bu stratejilerin tümünün ortak amacı, sütten kesilen kuzuları alıp, istenen ağırlığa getirmek ve pazar için uygun kesim kuzuları üretmektir. Kaba yemin çok iyi olduğu koşullarda, kuzular annelerini emerek kesim ağırlığı ve koşullarına erişebilirler. Bu, yüksek dağlık araziler (yaylalar) için karakteristiktir.

OLASI BESLENME SORUNLARI Bitirme dönemi kuzularının beslenme sorunlarının görülme sıklığı stresin ciddiyeti, kuzunun bu strese karşı doğuştan gelen dayanma yeteneği ve yetiştirici tarafından uygulanan yönetime bağlıdır. Beslenme ilişkili en sık karşılan sorun enteretoksemi tip D’dir. Stres ve ani rasyon değişiklikleri bu sorunun oluşmasına yol açar

SÜRÜYE YENİ KATILAN KOYUNLARIN BESLENME YÖNETİMİ Koyun üretim ekonomisinde, hayvan başı maliyetin korunması önemlidir. Sürüye yeni katılan dişi kuzuların sütten kesimden sonraki besin maddesi gereksinimleri, kuzunun ilk tohumlama yaşına bağlı olarak değişir. Koyun yetiştiricileri sürüye yeni katılan koyunlarını üremede kullanma ile ilgili iki seçeneğe sahiptir: ya kuzuları 1 yaşına geldiklerinde tohumlarlar, ya da 1 yaşlı damızlık dişi kuzuların daha geleneksel bir yöntemini izleyerek, ilk kuzulamasını 2 yaşında iken yapmalarını sağlarlar.

MERADA KOYUN BESLEME Güney batı ve batıda koyun yetiştiren birçok işletmeler için meralar ana yem kaynağını oluşturmaktadır. Batının dağlar arasında kalan meraları, genellikle yalnız yazın otlatmak için kullanılabilir ve sürü gütme şeklinde yapılan koyunculuk için uygundur. Tam tersine, diğer batı ve güney batı meraları, genellikle bütün yıl boyunca otlatılır.

BESLENME VE YAPAĞI ÜRETİMİ Bir koyunun yapağı üretim kapasitesi genetik yapısı tarafından belirlenmekle birlikte, çevresel faktörlerden de büyük ölçüde etkilenmektedir. Avustralya’da yapılan bir çalışmada, benzer genetik yapıda olan koyunların yapağı büyüme hızının günde 1. 6 -20. 2 g arasında değiştiği gösterilmiştir.