Blm 1 rgtsel Davran Nedir Prof Dr Cem

Bölüm 1 Örgütsel Davranış Nedir? Prof. Dr. Cem Tanova cem. tanova@emu. edu. tr

Öğrenme Hedefleri • İşyerinde insan ilişkileri becerilerinin önemini gösterebilmeli • Bir yöneticinin görevlerini, rollerini, ve becerilerini tanımlayabilmeli • Örgütsel davranış kavramını tanımlayabilmeli • Sistematik yaklaşımın ÖD için önemini gösterebilmeli • ÖD ile bağlantılı alanları tanıyabilmeli • Mutlak doğruların neden sosyal bilimlerde çok az bulunduğunu anlatabilmeli

Örgütsel Davranış ( ÖD ) Bireyler Gruplar • Örgütsel Davranış ( ÖD ) • örgütün verimliliğini geliştirmek üzere • bireylerin, • grupların • ve yapıların Örgüt içerisinde Davranışlar • örgüt içerisindeki davranışlara olan etkisini araştıran bir daldır. Örgüt Verimliliği Yapılar

Bireyler arası ilişkilerin önemi ÖD neden yönetici etkinliğini bu kadar etkiliyor? • Teknik beceriler önemli • Ancak liderlik ve iletişim de yönetici için çok önemli Başarılı bir yöneticinin etkisi • Kaliteli çalışanların ayrılma oranının az olması • Daha kaliteli adayların iş için başvurması • Daha iyi mali performans

Yönetici ne yapar? • İşlerin diğer insanlar aracılığıyla yürütülmesini sağlar. • Yönetim Faaliyetleri • Karar verme • Kaynak dağıtımı • Diğer çalışanların faaliyetlerini yönlendirme • Örgüt / Kurum • Bilinçli bir şekilde koordine edilen, iki veya daha fazla kişiden oluşan, bir hedefe veya hedefler bütününe ulaşmak için belirli bir yapı içerisinde işleyen sosyal birim.

Yönetim Süreci Planlama Örgütleme Liderlik Prof. Dr. Cem TANOVA Kontrol 6

Prof. Dr. Cem TANOVA 7

Prof. Dr. Cem TANOVA 8

Misyon: Var oluş sebebimiz. Planlama Vizyon: Hepimizin aynı yöne bakmasını sağlayan bir hayal. Hedefler: Ölçülebilir, Zorlayıcı, Mümkün, Sınırlı Stratejiler: İç ve Dış çevrenin analizine göre en uygun yöntemin belirlenmesi. Prof. Dr. Cem TANOVA 9

Görev dağılımı Örgütleme • Görev tanımları Görevlendirme • Yetkilendirme • Birimler oluşturma Motive eden görev • Otonom • Sonuçu görebilmek • Çeşitlilik ve önemli olmak Prof. Dr. Cem TANOVA 10

Liderlik Yön verme Motivasyon sağlama Hedefler doğrultusunda gücün birleşmesini sağlama Prof. Dr. Cem Tanova Bütünlük, beraberlik oluşturma

Lider özellikleri Liderlik Lider davranışları Doğru zamanda doğru yerde olmak Prof. Dr. Cem TANOVA Bir arada tutan Hedefe götüren Durumsallık 12

Ölçebilmek Kontrol Neredeyiz, nerede olmalıydık Değerlendirme Prof. Dr. Cem TANOVA 13

Strateji Üretme Prof. Dr. Cem TANOVA 14

Strateji Üretme “Evrensel Yaklaşım” “tek yöntem arayışı” tüm dünyada, tüm okullar için bir doğru vardır. Standardlar veya tek beden anlayışı. “Durumsal yaklaşım” “uygunluk” çevresel faktörler çok önemli. Klasik strateji yaklaşımı. Strateji çevre fakötrlerine uygun olmalı. Dış odaklı “Kaynak Temelli Yaklaşım” Yeni bir paradigma. İç kaynaklar arasında “benzersizlik” arayışı. İç odaklı Prof. Dr. Cem TANOVA 15

Benchmarking / En başarılılar ile karşılaştırma Evrensel yaklaşım Standardlar Sıralama sistemleri Kurumsal teori Prof. Dr. Cem TANOVA Zorunlu faktörler Benzeşme (taklit) faktörleri Mesleki Normlar 16

SWOT PESTLE – Siyasi, Ekonomik, Sosyal, Teknolojik, Hukuki, Ekolojik “Durumsal yaklaşım” Çevrenin iyi anlaşılması Rekabetin incelenmesi Tercih yapılması mecburiyeti Maliyet ve fiyat düşürme Kalite ve Üründe Farklılık Süreç içinde değişiklik en büyük tehlikeyi oluşturur Prof. Dr. Cem TANOVA 17

“Kaynak Temelli Yaklaşım” Kurbağa öyküsü İçİMİZDEKİ HAZİNE Prof. Dr. Cem TANOVA 18

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK SÜRDÜRÜLEBİLİR AVANTAJ Kaynaklar MADDİ OLAN MADDİ OLMAYAN Oluşturacağımız kültür, sistem, normlar çok etkili kaynaklar olabilir Prof. Dr. Cem TANOVA 19

Kıymetli Ender Taklit edilemez Sistematik KETS Prof. Dr. Cem TANOVA 20

Taklit etmeyiniz Kurumunuza özel değerleri tespit ediniz İstikrar ve herkesin stratejiyi doğru anlaması Uzun vade Nasıl Bir Strateji? Prof. Dr. Cem TANOVA 21

Stratejiyi Paylaşma: Hepimizin Stratejisi! Motivasyon Prof. Dr. Cem TANOVA 22

Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kendini gerçekleştirme Saygınlık(psikolojik) Sosyalihtiyaçlar Güvenlikihtiyaçları Fizyolojikihtiyaçlar Prof. Dr. Cem TANOVA 23

Beklenti Kuramı • ÇEKİCİLİK • Kişinin ödüle verdiği değer. • BEKLENTİ • Gayretlerin performansı ileriye götürdüğüne olan inanç. • ARAÇSALLIK • Belli bir sonuç elde edildiğinde bunun fark edilip ödüllendirileceğine olan inanç. • ÇEKİCİLİK x BEKLENTİ x ARAÇSALLIK Prof. Dr. Cem TANOVA 24

Adalet Adil durum Başkası Kendim 20 TL = 20 TL / saat 1 saat Prof. Dr. Cem TANOVA 40 TL 2 saat = 20 TL saat 25

• Dağıtımsal Adalet: • Kaynak ve ödüllerin dağıtımı ile ilgili algılar. Örgütsel Adalet • Süreç Adaleti: • Dağıtım kararları verilirken kullanılan kural ve prosedür ile ilgili algılar. • İlişki Adaleti: • Karar vericinin davranışları ile ilgili algılar. Prof. Dr. Cem TANOVA 26

Hedefler Dikkatin yoğunlaşması Gayretin düzenlenmesi Hedefler sayesinde Başarı Kararlılığın artması Uygun strateji ve taktik geliştirme Prof. Dr. Cem TANOVA 27

Sürücü: Rasyonel/An alitik ve kontrol eden. Fil: Duygularla /Sezgilerle hareket eden. Motivasyon Johnathan Haidt Prof. Dr. Cem TANOVA 28

Bilişsel Değerlendirme Kuramı • Önceleri içsel ödüller kazandıran davranışlar için dışsal ödüller verilmesi motivasyonu azaltabilir! Prof. Dr. Cem TANOVA 29

Bilişsel Değerlendirme Kuramı • Önceleri içsel ödüller kazandıran davranışlar için dışsal ödüller verilmesi motivasyonu azaltabilir. Prof. Dr. Cem TANOVA 30

Akış ve İçsel Motivasyon Kuramı • “Akış” çalışırken bazen “kendini kaptırmak” olarak ifade edilen deneyimdir. Amaçlardan daha fazla yapılan işe yoğunlaşma ile ilgilidir. Fotoğraftaki şef yoğun bir tempoda kendini yaptığı işe vermiştir. Prof. Dr. Cem TANOVA 31

Ödüllere eleştiriler Maddi ödüllere fazla önem verilmesi Maddi ödüllerin “takdir etkisinin” düşük oluşu. Bazı ödüllerin hak olarak görülmesi Yanlış davranışın ödüllendirilmesi Performans ve ödül arasında geçen sürenin uzun olması • Motivasyonu azaltacak bazı uygulamaların devamı örn. İşten çıkarmalar, herkese uygulanan maaş ayarlamaları • • • Prof. Dr. Cem TANOVA 32

Psikolojik Sözleşme ALIŞ VERIŞ İLIŞKISEL Prof. Dr. Cem TANOVA 33

Örgütün de kültürü olur mu? Sosyalleşme Kabul edilme Arzumuz Prof. Dr. Cem TANOVA Davranışlarımız İnsan Nasıl kontrol edilebilir 34

Yönetici Rolleri Henry Mintzberg • Bireyler Arası • Sembolik: Yasal ve sosyal zorunluklardan dolayı temsili görevlerin yerine getirilmesi • Liderlik: Motivasyon ve yönlendirme • İrtibat: Örgüt dışı ile bağlar oluşturmak ve bağlantıları canlı tutmak • Bilgi Sağlama • Dağıtıcılık: Bilginin gereken kesimlere ulaştırılması • Derleme: Bilginin kaynaklarından derlenmesi ve ilgili kişilere ulaştırılması • Konuşmacı: Örgüt hedef ve planları konusunda ve eylemlerin sonuçları konusunda açıklamalar yapmak

Yönetici Rolleri (Devamı) • Karar verme • Girişimcilik: yeni ürün ve hizmet alanları araştırma • Sorun çözümleyici: Beklenmedik sorunların çözümü • Kaynak dağıtıcı: Bütçeleme, gereken kaynağın gereken proje ve birimlere ayrılması • Müzakereci: Örgüt adına pazarlık yapmak

Yönetim Becerileri Teknik Beceriler • Uzmanlık bilgilerini ve uzmanlığı uygulayabilme Beşeri Beceriler • Hem bireysel hem de grup içerisinde diğer bireylerle çalışabilme, onları anlayabilme, motive edebilme becerisi Kavramsal Beceriler • Karmaşık durumları teşhis ve analiz edebilecek zihinsel yetenek

Tepe Orta Alt Teknik Beşeri Kavramsal

Gerçekte Başarılı Yöneticilerin Yaptıkları

Sezgiler ve sistematik çalışma Sezgi • İç güdüler • Bireysel gözlem • Sağduyu • İlişkileri inceler Sistematik • Bilimsel kanıt Çalışma • Davranış öngörüsü

Genel Hatalar Daniel Kahneman • Kendine Aşırı Güven Duyma • Karar verme konusunda gerçekten daha fazla beceri ve imkanımız olduğuna olan inanç. • Çapa Hatası • Belirli bilgilerin daha sonraki kararlarımızı etkilemesi. (Her müşteri 12 tane alabilir, odanız 30 dakika sonra hazır…) • Teyit Hatası • Sadece kendi görüş veya kararımızı destekleyen olguları görmek. Prof. Dr. Cem Tanova

Genel Hatalar • Bağlılığın tırmanması • Bir karar hatalı da olsa, kişilerin tutarlı olmak adına kararda ısrar etmesi. “Dönüş için çok geç!” • Rastsallık Hatası • Rastlantılara bir anlam verme desen arama. • Geriye Dönük Yorumlama • Olayları gerçekleştikten sonra yorumlayarak sebep sonuç ilişkisi oluşturmak ve geleceği tahmin edebileceğimize inanmak. Prof. Dr. Cem Tanova

Sistematik Yaklaşımın Devamı… Kanıta Dayalı Yönetim Yönetsel kararları mevcut en iyi kanıtlara dayandırma Bilimsel yaklaşım Mevcut kanıtlar incelenir Bir yönetsel sorun tanımlanır Mevcut duruma uygulanır

Yöneticiler 3 yaklaşımı da kullanmalı Püf noktası, hangi noktada sezgilerinizle hareket edeceğinizi bilmektir. – Jack Welsh • Sezgi genellikle doğru olmayan bilgi üzerine kurulabilir • Yönetimde modalar ve taklitçilik de yaygındır • Sistematik yaklaşım zaman kaybına yol açabilir Mümkün olduğunca kanıtlara dayalı bir yaklaşımla sezgi ve deneyimlerimizi geliştirmeliyiz.

Katkısı olan alanlar Örgütsel davranış çok sayıda alanın katkısı ile gelişmektedir Psikoloji Sosyal psikoloji Sosyoloji Antropoloji

ÖD alanında neden mutlak kurallar yok? Durumsal Değişken(Z) Bağımsız değişken (X) Bağımlı değişken (Y) Amerika Patron «bana ilk ismim ile hitap edin» diyor Çalışanlar için daha ulaşılabilir oluyor KKTC Patron «bana ilk ismim ile hitap edin» diyor Çalışanlar için bir huzursuzluk kaynağı yaratıyor

ÖD’yı bekleyen zorluklar • • • Ekonomik baskılar Küreselleşme İşgücü çeşitliliği Müşteri hizmetleri Çalışan becerilerinin geliştirilmesi İnnovasyon ve değişim «Geçicilik» sorunu Ağ tipi örgütlenme İş yaşam dengesi Pozitif çalışma ortamı Etik davranışları teşvik etme

İncelenen Değişken Bağımsız (X) • Bu değişkenin bağımlı değişkeni (Y) etkileyen faktör olduğu düşünülür. • Bu değişkenin farklı düzeylerinde Y’nin değişimi gözlemlenir. X Y Bağımlı (Y) • Bağımsız değişken (X) tarafından yönlendirilir. • ÖD araştırmacılarının anlamak istediği değişkendir. • İlgilendiğimiz değişken! Ne kadar kestirebiliriz?

Üretkenlik İlginç Bağımlı Değişkenler • En düşük maliyetle girdileri çıktılara dönüştürmek. Etkinik ve verimlilik kavramlarını ihtiva eder. İş devamsızlığı • İşe gelmeme İşgücü devir oranı • Kurumdan ayrılan kişilerin oranı. Sapkın davranışlar • Kurum normlarına uygun olmayan davranışlar.

Daha ilginç bağımlı değişkenler • Örgütsel Vatandaşlık Davranışları • Çalışanın resmi iş tanımına dahil olmayan, ancak kuruluşun işlevlerini etkin biçimde yerine getirmesine yardımcı olan isteğe bağlı davranış. • İş tatmini • İş özellikleri ile ilgili yaptığı değerlendirme sonucu çalışanın işi ile ilgili olumlu duyguya sahip olması.

Bağımsız değişkenler • Bağımsız değişkenler (X) üç düzeyde incelenebilir. • Birey düzeyi • Biyografik özellikler, kişilik, duygular, değerler ve tutumlar, beceriler, algı, motivasyon, bireysel öğrenme, bireysel karar verme • Grup • İletişim, grup halinde karar verme, liderlik ve güven, çatışma, grup yapısı, güç ve siyaset • Kurum kültürü, kurumsal politikalar, kurum yapısı

Adalet Algısı: İyi Yönetim ve Sürdürülebilirlik için Önkoşul Bağlılık Tatmin ve Bağlılık İlişkisi 12. 00 10. 00 8. 00 6. 00 4. 00 2. 00 0. 00 2. 00 4. 00 6. 00 8. 00 Tatmin Prof. Dr. Cem TANOVA 10. 00 12. 00 52

Adalet Algısı: İyi Yönetişim ve Reform için Önkoşul Bağlılık Tatmin ve Bağlılık İlişkisi 12. 00 10. 00 8. 00 6. 00 4. 00 2. 00 0. 00 2. 00 4. 00 6. 00 8. 00 Tatmin Prof. Dr. Cem TANOVA 10. 00 12. 00 53

Adalet Algısı: İyi Yönetişim ve Reform için Önkoşul Bağlılık Tatmin ve Bağlılık İlişkisi 12. 00 10. 00 8. 00 6. 00 4. 00 2. 00 0. 00 2. 00 4. 00 6. 00 8. 00 Tatmin Prof. Dr. Cem TANOVA 10. 00 12. 00 54

Örgütsel Davranış Yüksek Lisans Programı Ödev Değerlendirme 1 - Öğrenci referansları doğru kullandı mı? 2 - Öğrenci akademik/bilimsel kaynaklar kullandı mı? 3 - Öğrenci ders materyali ötesinde bir araştırma yaparak yeni bilgiler kullandı mı? 4 - Öğrenci görüşlerini bilgiler, bulgular ile destekliyor mu ? 5 - Her soru için 2 sayfayı geçmeyecek şekilde konular özetlenmiş mi? 6 - Kopyala/yapıştır’dan arınmış mı? 7 - Bir yapı var mı? (Başlıklar, alt başlıklar, mantık zinciri – sebep sonuç ilişkileri) 8 - Yazım hatalarından arındırılmış ve uygun bir dil kullanılmış mı? 9 - Hazırlanan çalışma öğrenci tarafından hazırlanmış bir bütünlük taşıyor mu (yoksa farklı kaynaklardan toplanmış malzemelerin bir araya getirilmesine mi benziyor). • 10 - Fikir ve savları destekleyen yeterli örnekler kullanılmış mı? • 11 - Zamanında teslim edilmiş mi? • • • •