BLGSAYAR DESTEKL NTEL VER ANALZ DO DR ENGN
BİLGİSAYAR DESTEKLİ NİTEL VERİ ANALİZİ DOÇ. DR. ENGİN KURŞUN HAZIRLAYAN CUMHUR DEMİRALP
Creswell’in Beş Nitel Geleneği Anlatı Araştırması
Beş Nitel Gelenek/Yöntem JOHN W. CRESWELL �Anlatı Araştırması (Biyografi / Yaşam öyküsü) �Fenomenoloji �Kuram Oluşturma (Temellendirilmiş Kuram / Grounded Theory) �Etnografi �Örnek Olay İncelemesi / Case Study)
Beş Nitel Araştırma Türünün Karşılaştırılması Kaynak: Creswell
Amaç / odak Anlatı Araştırması Bir bireyin hayatı, bir yerin/şeyin tarihini ortaya koyma Fenomenoloji Deneyimin özünü ortaya çıkarma Kuram Oluşturma Verilerde gömülü kuramı ortaya çıkarma Etnografi Aynı kültürü paylaşan bir grubu betimleme ve yorumlama Durum Analizi Bir durum, biricik vakaya dair derinlemesine betimleme ve yorumlama
Veri toplama biçimleri Anlatı Araştırması Öncelikle mülakatlar ve dokümanlar. Fenomenoloji Doküman, gözlem, sanat eseri göz önünde bulundurulabilir ancak öncelikli veri kaynağı mülakatlardır. Kuram Oluşturma Öncelikle ve genellikle 20 -60 kişi ile yapılan mülakatlar. Etnografi Öncelikle gözlem ve mülakatlar. Bu sırada çevrede geçirilen uzun süre içinde farklı kaynaklar da toplanır. Durum Analizi Öncelikli olarak mülakat, gözlem, doküman ve insan ürünü diğer eserler.
Veri analiz biçimleri Anlatı Araştırması Öykülerin analizi. Yeniden hikayeleme. Temalar geliştirme. Kronoloji kullanma Fenomenoloji Önemli ifadeler. Anlamlı birimler. İçerikteki öz Kuram Oluşturma Açık, eksenel ve seçici kodlama. Kavram geliştirme Etnografi Grubun ve kültürün betimlenmesi ve yorumlanması. Çapraz ilişkiler ve temalar ile analiz. Örnek Olay İncelemesi Durumun betimlenmesi ve yorumlanması. Çapraz ilişkiler ve temalar ile analiz.
AYRINTILARI İLE NİTEL ARAŞTIRMA TÜRLERİ Biyografi(ANLATI ARAŞTIRMASI) 25. 2. 2021 8
Anlatı çalışmaları; olayların açıklamasının yapıldığı ya da bir dizi olayın kronolojik olarak birbiriyle ilişkilendirilip sunulduğu yazılar ya da konuşmalardır. Anlatı çalışmaları, bireylerin kişisel deneyimlerini kayıt altına almadır. Bu nedenle bireylerle geçmiş sosyal olaylar arasında bağlantı kurarak sosyal yapılarla ilgili daha fazla araştırma ve yorumlama gerektirir. Örnek Soru: Göreve yeni başlayan öğretmenlerin öğretmenliklerinin ilk zamanlarında yaşadıkları deneyimler nelerdir? (Kuş, 2012).
Anlatı yöntemi; biyografi, yaşam hikâyesi, öyküleme gibi farklı isimlerle bilinmektedir. �bir veya birden fazla bireyin deneyimlerini araştırmayı, �bu bireylerin yaşam öykülerini bir araya getirerek veri toplamayı, �kişisel deneyimleri rapor etmeyi �ve bu deneyimlerin içerdiği anlamları kronolojik olarak sıralamayı içermektedir.
Biyografi-1 �Arşiv ya da belgelerine ya da kişi tarafından araştırmacıya anlatılan bireysel bir deneyim çalışmasıdır. �Bu çalışmalar aracılığı ile önemli yaşamlar, daha önemsiz yaşamlar, engelli yaşamlar, kısa kesilen yaşamlar ya da olağanüstü yaşamlar keşfedilir. Yaşamın türlerine önem vermeden, Creswell, sözlü tarih, yaşam tarihi, otobiyografi ve bireysel biyografileri içeren biyografik yazıların önemli türlerinin tümünü tanımlama amacı ile “biyografi” terimini kullanmıştır.
Biyografi-3 �Yaşam tarihi (life history), antropoloji ve sosyal bilimlerde bulunan bir yaklaşımdır. Araştırmacı, bireyin yaşamını rapor ederek, bunun sosyal tarih ve kurumsal konular, kişisel konular ve toplumun kültürel konularını nasıl yansıttığını gösterir (Cole, 1994). Araştırmacı birey ile konuşmalar ve görüşmeler aracılığıyla veri toplamaktadır. Sosyolojik bir tanımlamayı ise Plummer yapar: “Yaşam tarihi, bir kişinin kendi kelimeleriyle yaşamının tam boy bir muhasebe defteridir. ” Yaşam tarihi verileri, sosyal bilimlerin hoşgörülü bir rehberi ile belirli bir süre/zaman dilimi için toplanmış olur. Özne, ya yaşam vakalarını not eder ya da kayıt cihazına kaydeder. Yaşam tarihi çalışmasına, fotoğraflar ve mektupların okunması, arkadaşlar ile görüşmeler ve öznenin yaşamının yoğun gözlemi de katkıda bulunur. 25. 2. 2021 12
Biyografi-2 �Biyografik çalışma türleri: �Biyografi: bireyin yaşam hikayesi, arşivsel dokümanlar ve kayıtlar kullanılarak, çalışılmış olan bireyden başka bir kimse tarafından yazılır (Denzin, 1989). Biyografilerin özneleri, ölmüş veya yaşıyor olabilir. Bu kitap boyunca yazar, biyografik çalışma üzerinde odaklandığını belirtmektedir. �Otobiyografi, yazarın kendi yaşam hikayesini yazmasıdır (Angrosino, 1989 a). 25. 2. 2021 13
Biyografi-4 �Sözlü tarih (oral history) birey ya da farklı bireylerden araştırmacının topladığı olaylarla ilgili kişisel anıları, onların nedenleri ve etkilerini içeren bir yaklaşımdır. Bu bilgi, ölen ya da hala yaşayan bireylerin yazılmış çalışmaları aracılığıyla ya da teyp kayıtları aracılığıyla toplanmış olabilir. 25. 2. 2021 14
Biyografi Çalışmalarında farklı anlayışlar �Klasik bir biyografide araştırmacı, hipotezler formüle ederek materyaller ve dokümanların kritiği ve geçerliliği ile ilgilenerek teori hakkındaki açıklamalar yapar. �Yorumlayıcı biyografi, geleneksel yaklaşımlara meydan okur. Yorumlayıcı biyografide, biyografiler, yazarların otobiyografilerinden oluşur. Böylece, metinde “yaratılan” özneye yazarlar rehberlik eder ve kurgu ile olgu arasındaki çizgiler bulanıklaşır. Biyografi yazarları, sahip oldukları değerler ve önyargıları dışlayamazlar ve biyografiler yazarlarının yaşamlarını da yansıtır. 25. 2. 2021 15
Anlatı Araştırması (Biyografi) �Bir dizi olayın kronolojik olarak değerlendirilip, bu çerçevede yeni ilişkiler sunulması süreci. �bireylerin yaşam öykülerini bir araya getirerek veri toplamayı, kişisel deneyimleri rapor etmeyi ve bu deneyimlerin içerdiği anlamları kronolojik olarak sıralamayı içermektedir ( Yemenici, 1995).
Anlatı Araştırması (Biyografi) �Olayların akış sırası önemli. �Birinin anlatısından hareketle; bir kuralın, bir topluluğun ezilmişliğinin, bir olayın, bir örgütün, bir teknolojinin tarihsel anlamını ortaya koymak. �Tarihsellik ve deneyim önemli kavramlar.
Anlatı Araştırmasında Analiz �Sözlü tarih ve yaşam öyküsü olabilir. Mülakat deşifresi olabilir. � «Bunu nasıl yorumlayabilirim? » sorusu akılda tutularak, birden fazla kere okunur. �Önemli noktaların ve alıntılanabilecek ifadelerin altı çizilir.
Anlatı Araştırmasında Analiz �Sayfanın kenarlarına notlar alınarak, hangi verilerin bir arada sunulacağına karar verilir. �Sonra benzer şekilde kodlanmış olan ifadeler bir arada sunularak yorumlanır. �Bunun belli bir yolu yok, tek yapmanız gereken yaratıcılığınızı zorlamanızdır.
Anlatı Araştırmasında Raporlama �Özgün bir öyküleme tekniği geliştirerek sunulur: �Hikayeyi örneğin üç dönüm noktası çerçevesinde üçe bölüp her bir bölümdeki öyküyü o dönüm noktası çerçevesinde değerlendirmek. �Değişen, dönüşen faktörleri öne çıkartmak.
Anlatı Araştırmasında Raporlama �Öyküden hareketle yeni ilişkiler keşfetmek ya da farklı bir biçimde yeniden betimlemek. �Olayın sanıldığından farklı olduğunu ortaya çıkartmak. �Temalar yakalamaya çalışın.
Kaynaklar �Creswell, John W. (1998). Qualitative Inquiry and Research Design, Choosing Among Five Traditions, Thousand Oaks, CA: Sage, s. 47 -50. �Kuş, E. (2012). Nicel-Nitel araştırma teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık. �Yemenici, A. (1995). Labov’un Anlatı Çözümleme Yöntemi ve Bir Uygulama. Dilbilim Araştırmaları. Ankara 25. 2. 2021 22
- Slides: 22