BIZIKASI EKIMENA ESKOLA JAZARPENAREN AURKAKO ETA ELKARBIZITZA POSITIBORAKO

BIZIKASI EKIMENA ESKOLA JAZARPENAREN AURKAKO ETA ELKARBIZITZA POSITIBORAKO EKIMENA EUSKAL HEZKUNTZA SISTEMAN https: //bizikasi. euskadi. eus/eu/ BAT taldeen prestakuntza 2019 -2020

BIZIKASI EKIMENA Helburua: Eskola-jazarpenaren kontzeptualizazioan eta ebazpenerako bitartekoen ezagutzan sakondu eta bizikidetza positiborako neurriak lehenetsi. Edukiak: • • Eskola-jazarpena eta ziberjazarpenaren gako kontzeptualak. Eskola-jazarpena eta deskonexio morala. Arrisku aldagaiak. Eskola-jazarpen egoera ebazten: elkarrizketak. Zenbait galdera. Eskola-jazarpenerako Ebazpen berria eta Protokoloa. Behaketarako eta ebaluaziorako tresnak. Bizikidetzaren alde eta eskola-jazarpenaren aurkako 10 neurri.

BIZIKASI EKIMENA Herritar aktibo eta arduratsuak Tresnak eta konpetentziak Ikastetxeak toki seguru eta abegikorrak Elkarbizitza positiboa BIZIKASIk Ekarpena egin nahi du Ikasle guztien garapen pertsonalean lagundu Jazarpen dinamikarik ez

BIZIKASI EKIMENA Helburuak eta hezkuntza esku-hartze mailak PROBENTZIOAN EKIN INDARKERIA PREBENITZEKO • • Hezkuntza komunitateko eragile guztien sentsibilizazioa eta kontzientziazioari ekitea. Bullyingaren Aurkako Taldea sortu eta sendotzea. BAT taldea. Elkarbizitza Behatokia sortzea eta sendotzea. Elkarbizitza positiboa eraikitzeko erabakiak hartzea, antolaketa, curriculum eta hautu metodologikoan. • Ikasleen arteko harremanen kalitatea ezagutzeko komunikazio kanalak zehaztu eta balizko jazarpen egoerak detektatzeko eta ebaluatzeko estrategiak sendotzea. • Indarkeriarik gabeko ikastetxea izateko jarduera progresiboak zehaztea. ESKOLA JAZARPENAREN AURREAN HEZKUNTZA ESKU-HARTZEA • Egoerak eta arrisku-faktoreak identifikatzea eta jazarpenaren susmoa sortzen denean esku hartzea. • Eskola-jazarpeneko kasuak desagerrarazteko esku-hartzea. EKIMENAREN JARRAIPENA ETA EBALUAZIOA • Ekimenaren jarraipena eta ebaluazioa egitea garatzen den eremu desberdinetan.

BIZIKASI EKIMENA Hizkuntza eta ikuskera berbera Hezkuntza paradigma berreraikitzailea Ikastetxea ahalduntzea BAT ikastetxea Ikasleen prestakuntza eta ahalduntzea Prestakuntza hezkuntza eragileen artean BIZIKASI 10 gako Familiekin batera Ikastetxea inguru segurua Eredu ekologikoa Esku-hartze sistemikoa Zerbitzuen arteko eskuhartze bateratua Ebaluazioa eta bilakaera progresiboa

BIZIKASI EKIMENA Ikastetxeko Hezkuntza Proiektua Tutoretza plana Hezkidetza plana Ikasle etorkinentzako harrera plana Aniztasunari erantzuteko plana Bizikidetza plana Bizikasi Antibullying proiektua

BIZIKASI EKIMENA BAT taldearen kokapena Elkarbizitzaren Behatokia BAT taldea Ikastetxeetan izan daitezkeen eskolajazarpen kasuen kudeaketan erreferentziazko egitura Bizikidetza eremua Eskola-jazarpen kasuen ebazpena gidatzea Bizikidetza positibo eta probentziorako proposamenak egitea

BIZIKASI EKIMENA Bizikidetza ikastetxeetan eta geletan IKASTETXEA-IKASGELA IKASTALDEA Markoa Sarea Konplexua Giroa Sozializazioa Ohiturak Hitzarmenak Balioak BIZIKIDETZA GIZARTEA Familiak Hedabideak Kultura IRAKASLEAK Hezkuntza profesionalak Irakasteko estiloa Irakasle profila Aldagai baldintzatzaileak

BIZIKASI EKIMENA PREBENTZIOA Oinarria: Gatazka eutsi eta ekiditea. GATAZKA Eraldaketarako eta garapenerako tresna pedagogikoa INDARKERIA Desikasi ahal den fenomeno soziala PREBENTZIOA PROBENTZIOA Oinarria: Kontraesan eta antagonismoen aurrean gaitasun, trebezia eta estrategien garapena. Hezkuntza paradigma.

BIZIKASI EKIMENA Probentzioan urratsak egiten • Loturak garatzea. • Taldekide sentitzea. • Banakako eta talde irudia. • Autokontzeptua eta autoestimua. • Tratu ona lantzen duten ikasmaterialak. • Interakzioan eta kooperazioan oinarritzen diren egitura metodologikoak. • • giro seguruan Modu aktiboan “begiratzeko” uneak bermatzea Lankidetza lantzea eta lankidetzan aritzea Bizikidetza positiboaren eraikuntzan partaidetza Taldea egitea konfiantzazko Asertibitatea. Enpatia. Ikasleak ezagutzea. Elkarren arteko harremanen kalitatea ezagutzea. • Komunikazio kanal seguruak. • Arauak. • Harrera, babes, laguntza eta zaintza egiturak. • Gatazkak ebazten ikasteko sistemak.

BIZIKASI EKIMENA ESKOLA-JAZARPENAREN eta ZIBERJAZARPENAREN GAKO KONTZEPTUALAK

BIZIKASI EKIMENA Eskola jazarpena Adineko enganako jazarpena Jazarpena Laneko jazarpena Sexu jazarpena Jazarpen matxista

BIZIKASI EKIMENA Indarkeriaren dimentsioak: Galtungetik haratago… Indarkeria sinbolikoa Biktimizazioa Gizatasuna kentzea Birbiktimizazioa Etekin soziala Estatusa taldearen baitan Indarkeria zuzena Ageriko indarkeria Hierarkizazioa Patriarkatua Heteroaraua Mendekotasuna Aniztasuna ez onartzea Isiltasunaren kodea Indarkeria estrukturala Giza sistemen berariazko indarkeria Indarkeria kulturala Gure esperientzian metatutako mitoak Usteak Ohiturak Hitzarmenak Atribuzioak Zilegitasuna

BIZIKASI EKIMENA Ikasle ikusleak Jazarpena jasaten duten ikasleak Pertsonalizazioa Boteredesoreka Menderatzea/ mendeko izatea Abusua Isiltasunaren legea Jokabide erasotzaileak dituzten ikasleak ESKOLA JAZARPENA Pertsonalizazioa Denboran zehar errepikatzea Dinamika baten iraunkortasuna Asmoa Nahitasuna Norbere onura besteen sufrimendua

BIZIKASI EKIMENA Aldagai ugari eta anitz Ezkutuan Berezko kodea Talde dinamika KONPLEXUA ESKOLA JAZARPENA Dinamikoa PARADOXIKOA Deskonexio morala Aldakorra Usteak eta atribuzioak Detekzio zaila Kaltea/Etekina

BIZIKASI EKIMENA Eskola-jazarpenarekin batera ager daitezkeenak… Berbiktimizazioa Instituzioen ukazioa Atribuzio justifikagarria Talde mekanismoa Isiltasunaren kodea

BIZIKASI EKIMENA Eskola-jazarpenean continuum bat ematen da Zenbat eta denbora gehiago, indarkeria gehiago eta krudelagoa Zenbat eta denbora gehiago, ziberjazarpena ere ageriago Hasiera: Detekzio zaila Esku-hartzea eraginkorragoa Garapena: Arreta falta Deskonexio morala Zilegitasuna Egonkortuta: Mina eta sufrikarioa erabatekoa “Normalizatuta” Esku-hartzea zaila eta traumatikoagoa

BIZIKASI EKIMENA Biktima mota ezberdinak. (Avilés 2015) Diagnostikoan errakuntzara eraman gaitzakeen alderdia Biktima inkontziente Biktima Makaltasuna pasiboa “onartua” Biktima erreaktiboa Biktima probokatzailea Biktima erasokorra

BIZIKASI EKIMENA Ikaskideen parte-hartzea jazarpen gertaeretan: parte-hartzaileen rolak. (Salmivalli et al 1996) Laguntzaileak Jokabide erasotzailea duen ikaslea/k Indartzaileak Kanpo gelditzen direnak Defendatzaileak

BIZIKASI EKIMENA Aldagai psikosozialak eta testuinguruak: eredu ekologikoa norbanakoa pertsonen artekoa ikastetxeko a familiakoa g i z a k o m u n i t a t e a k u l t u r a l a

BIZIKASI EKIMENA Eskola jazarpen egoerak identifikatzeko aldagaiak (I) Jazarpen adierazleak Proyecto Antibullying. Avilés 2015 Beste portaeren adierazleak Behatu Nahitasuna Kasualitatea E+B Umiliazioa Galtzea E+B Errefusa Onarpena B Bilatzea Topatzea E+B Taldearen inhibizioa Taldearen partaidetza I Helduekiko isiltasuna Helduekin adieraztea B+I Errepikatzea Sistematizazio falta E+B Botere desoreka Botere oreka E+B

BIZIKASI EKIMENA Eskola jazarpen egoerak identifikatzeko aldagaiak (II) 2015 Beste portaeren adierazleak Jazarpen adierazleak. Proyecto Antibullying. Avilés Behatu Fokalizazioa Dispertsioa E Makaltasuna Indarra B Paralizatzea Erantzuteko ahalmena B Ikusezintasuna Agerikotasuna E+B+I Arrazoirik gabekoa Probokazioa B+I Errugabetzea Argudiaketa E Babesgabetasuna Erreakzioa B+I

BIZIKASI EKIMENA Ikasle ikusleak Jazarpena jasaten duten ikasleak Pertsonalizazioa Boteredesoreka Menderatze mendekotasuna Abusua Isiltasunaren legea Jokabide erasotzaileak dituzten ikasleak ESKOLA JAZARPENA Pertsonalizazioa Denboran zehar errepikatzea Dinamika baten iraupena Asmoa Nahitasuna Norbere “onura” besteen sufrimendua

BIZIKASI EKIMENA ZIBERBIZIKIDETZA ZIBERJAZARPENA

BIZIKASI EKIMENA Zer da ziberjazarpena? Kontaktu modu elektronikoak erabiliz, banakako edo talde batek intentzioz, behin eta berriz eta denboran zehar mantenduz garatzen duen ekintza erasotzailea bere burua defenditzeko zailtasunak dituen biktima baten kontra. (Smith, Malhdavi, Carvalho, Fisher, Rusell eta Tippett 2008) Gailu digitalen erabilpenaren bitartez aurrera eraman eta pairatzen den jazarpen mota bat. (Ortega, 2010; Olweus 2012)

BIZIKASI EKIMENA Jazarpena eta ziberjazarpena: antzerakotasunak eta ezberdintasunak Boteredesoreka Menderatze mendekotasuna Abusua Denboran zehar errepikatzea Dinamika baten iraupena Asmoa Nahitasuna Norbere onura besteen sufrimendua Desoreka psikologiko soziala Jokabide erasotzaile batek Jazarpenaren parekoa Biktimaren babesgabetasuna Anonimotasuna Talde dinamika Konpetentzia/eten digitala Kontrolaezina Erasoa behin eta berriro Eragin biderkatzailea Erasoaren esposizio publikoa Badaki mina eragiten ari dela (E) Eraso mingarria pairatzen ari da (B) Eraso inmoral justifikaezina

BIZIKASI EKIMENA Ziberjazarpena: berariazko ezaugarriak (Garaigordobil 2014) Ez dago non ezkutatu. Ezin da ihes egin. Ikusle askoz gehiago. Zabalkundea. Erasotzaileen ikusezintasuna. Enpatia gutxiago. Iraunkortasuna denboran. Edozein momentutan eta edozein tokitatik. Azkartasuna eta erosotasuna.

BIZIKASI EKIMENA Ziberjazarpena: tipologia ezberdinak (Willard 2007) Liskarrak eragitea Happy slapping Zirikatzea Laidotzea Ospea kentzea Mehatxuak Nortasuna ordeztea Bazterketa Intimitatea urratzea

BIZIKASI EKIMENA ESKOLA-JAZARPENA ETA DESKONEXIO MORALA DESKONEXIO MEKANISMOAK ETA HEZKUNTZA ONDORIOAK

BIZIKASI EKIMENA Deskonexio morala: deskonexiorako mekanismoak (Bandura 1987, 2016) JOKABIDEAREN LEKUA EMAITZEN LEKUA BIKTIMAREN LEKUA Justifikazio morala Gutxiestea, ez ezagutza Gizatasuna kentzea Alderatze abantailatsua edo ondorioen interpretazio desegokia Errua esleitzea Ondorio kaltegarriak Biktima Etiketaje eufemistikoa Praktika gaitzesgarriak ERASOTZAILEAREN LEKUA Erantzukizunaren lekualdatzea Erantzukizunaren hedapena

BIZIKASI EKIMENA Deskonexio morala: deskonexiorako mekanismoak (Bandura 1987, 2016) Justifikazio morala • Errealitatea modu positiboan berrinterpretatzen da, eta jokabidea errealitate laudagarri bihurtzen da: “berak probokatu nau” “eskubidea dut defendatzeko” “txarto begiratu dit” “niri min egin didate eta orain nik min egin ahal dut” Alderatze abantailatsua • Jokabidearen eta askoz okerragotzat jotzen den beste baten arteko alderaketa: “nik ez du inor hil” “ niri okerragoak egiten dizkidate” Etiketaje eufemistikoa • Jokabide intentsitatea eta larritasuna hizkuntzaren bidez murrizten edo desitxuratzen da: “txantxa bat izan da” “jolasten ibili gara” “umeen gauzak dira” “beti izan da horrela” Ondorioak gutxiestea • Ekintzaren ondorioak benetan direnak baino larritasun txikiagokoak direla uste izatean zentratua: “ez da hainbesterako”, “beti ari da kexaka” “esajeratu egiten du”

BIZIKASI EKIMENA Deskonexio morala: deskonexiorako mekanismoak (Bandura 1987, 2016) Erantzukizunaren lekualdatzea • Norberaren jokabideen erantzukizun osoa edo zati handi bat beste pertsona edo egoera batzuei egoztea: “jolasten genbiltzan” “ni ez naiz konturatu” “niri esan zidaten egiteko” “ideia ez da nirea izan” Erantzukizunaren hedapena • Erantzukizunaren zati txiki bat hartzen du bere gain, eta, aldi berean, talde bateko kide guztiengan zabaltzen da: “ez naiz ni bakarrik izan” “denak egiten dute” “ez da bakarrik eskolan gertatzen” Gizatasuna kentzea • Kaltetuei gizatasuna kentzean oinarritzen da, izaki gisa haienganako begirunea murriztuz: “ez da normala” “friki bat da” “ez da enteratzen” “gustatzen zaio” Errua esleitzea • Biktima da gertatutakoaren erantzule nagusia : “bakarrik egotea gustatzen zaio” “berak probokatzen du” “berak ez du ezer esaten, ez da kexatzen”

BIZIKASI EKIMENA Hezkuntza ondorioak Esku hartze proaktibo probentiboa Sozializazioa Eskola eta gelako GIROA Laguntza sistemak Gatazkak ebazteko sistemak Garapen curricularra Hezkuntza emozionala Garapen morala Jazarpenaz mintzatu Ondoriozko pentsamendua Erregulazioa Arauak Heterokontroletik auto-kontrolera Instituzioaren adierazpena Esku-hartze erreaktiboerrestauratzailea Elkarrizketak kudeatu Onarpena Erantzukizuna ikastetxea gara Giza harremanak berrezartzeko konpromisoa Jarraipena Konpromisoen betekizun maila

BIZIKASI EKIMENA ESKOLA-JAZARPENAREN AURREAN KONTZIENTZIA HARTZEN

BIZIKASI EKIMENA egonkortu gutxietsi Ikusleak ahulezia eta kaltea Ikusleak indartzaileak laguntzaileak Menderatzemendekotasun eredua laguntzaileak Isiltasunaren legea-kodea jokabide erasotzailea duen ikaslea/k biktima deskontrola inpunitatea zilegitasuna

BIZIKASI EKIMENA Aktibazioa Jazarpena ari da gertatzen Behaketa-egoeraren azterketa… Ez dago jazarpenik. . . Erlaxatzea Une estua “gainditzea” Esku-hartzea Esku-hartze sistemikoa Hobekuntza sistemikoa Desaktibazioa “estutasuna” Ez dago hobekuntzarik “Harremanak izateko edozein modu desegokik zabal diezazkioke ateak jazarpenari” Esku-hartze sistemikoa Hobekuntza sistemikoa

BIZIKASI EKIMENA Eskola-jazarpenaren zenbait ondorio Hezkuntza Proiektuaren ezintasuna Erakunde bidegabekoa eta arriskutsua IKASTETXEAN Ikastetxearengan, eta Hezkuntza Sistema osoan mesfidantza Sufrikarioa eta errudun sentitzea: blokeoa FAMILIAN Konfiantza ikastetxearengan Errua gainditzea: ekintza positiboa Autoritas galtzea Egoera injustuaren laguntzailea IRAKASLEENGAN Taldearen lidergoa bere gain Isiltasunaren legea Gerarazi egiten duen beldurra IKUSLEENGAN Taldea berregitea: loturak ezartzea Taldea, Erregulatzailea Orokortzeko arriskua Indarkeriaren etekin soziala ERASOTZAILEENGAN Onartzea/Gelditzea/Aldatzea Garapen eta hazkuntza etiko pertsonala Ondorioak orain eta etorkizunean Sufrimenduaren espirala. Lotsa BIKTIMARENGAN UKAZIOA / EZ BEGIRATZEA IHPren oinarria: TRATU ONA Erakunde bidezkoa eta segurua Hezitzaile rola bere gain Baldintzarik gabeko babesa Identitate positiboa berreraikitzea ONARPENA - ERANTZUKIZUNAERREPARAZIOA

BIZIKASI EKIMENA Ikastetxean lanean: egoeraren jasoketaren inguruan Gabezietan oinarritua Hobekuntzan oinarritua erronka Ikuskera murriztailea Ikuskera sistemikoa Nire gelako ikasleen arteko arazoa Nire gelako arazoa Ikastetxearen egoera Denon artean ebazteko egoera Nire arazoa Ikastetxeko esku-hartze antolatua Oskoldu egiten naiz Protokoloa eta gida burokrazia Denon konpromisoa, NI barne, eta erantzukizun partekatua Eskola jazarpen kasuetan ikastetxeetan jarduteko protokoloa eta gida Protokoloa eta gida bidelagun

BIZIKASI EKIMENA ARRISKU ALDAGAIAK

BIZIKASI EKIMENA Arrisku aldagaiak vs biktima eta erasotzaile profilak (Ortega, Del Rey 2015) Arrisku aldagaiak Norberaren nortasunari lotutakoak Familia giroari lotutakoak Arriskua areagotzen duten aldagaiak Aldi baterako egoerekin lotutakoak

BIZIKASI EKIMENA (Ortega y Del Rey 2015) Biktimen kasuan • Autokontzeptuaren garapen eskasa • Gehiegizko herabetasuna eta iritzia adierazteko zailtasunak • Heldugabetasuna, maila fisikoan, psikologikoan… • Giza prozesuak negoziatzeko gaitasun falta • Gehiegizko mendetasuna Jokabide erasotzailea duten ikasleen kasuan • Bere ikuspuntua inposatzeko beharra • Giza-trebeziak era zinikoan menperatzea • Frustrazioari aurre egiteko zailtasunak • Berdinen artean liderra kontsideratua izateko gehiegizko beharrizana • Adostutako arau eta hitzarmenak onartu eta errespetatzeko zailtasunak • Helduengandik gogorki tratatuak izatera ohituak

BIZIKASI EKIMENA Familiako giroarekin lotutakoak Aldi baterako egoerarekin lotutakoak • • • (Ortega y Del Rey 2015) Giro gatazkatsu eta agresibitate handia Gatazkak ebazteko inposizio ereduak Babesgabetasun ikasia (biktimengan) Heterokontrol eskasa gurasoen partetik Gehiegizko babesa Garapen etiko-moral eskasa • Sarritan izandako ikastetxe aldaketak • Etxean gerta daitezken krisi edo bilakaera egoerak • Ikastetxera etorri berria izatea • Aldaketa ugariak ikastetxean (irakasle aldaketa, etapa edo ziklo aldaketak…) • Taldekatze berriak

BIZIKASI EKIMENA (Ortega y Del Rey 2015) • Harreman txarrak denbora luzean mantentzea • Dinamikak ondo bereiztearen beharra. Zer den ohikoa eta zer aldizkakoa Arriskua areagotzen duten aldagaiak • Era ezberdinetako harreman txarren metaketa • Makaltasun eta mesfidantzaren ataria • Babesgabetasun ikasia • Biktimizazioaren espirala. Bere burua biktimatzat hartzea izan baino lehen • Bakartze soziala • Isolamenduan murgiltzea • Lagunik ez izatea (statusa duten lagunik ez izatea) • Mendekotasun handiko loturak ezartzea

BIZIKASI EKIMENA Arrisku aldagaiak Norberaren nortasunari lotutakoak Familia giroari lotutakoak Arriskua areagotzen duten aldagaiak Aldi baterako egoerekin lotutakoak IKASTETXEAK BABES ALDAGAIAK

BIZIKASI EKIMENA Egoera ahulean egon daitezkeen taldeak: begirune berezia Desgaitasun intelektuala duten ikasleak • Indarkeria jasateko joera handiagoa da. “Biktima perfektuak” izan daitezke • Funtsezko aldagaiak: bazterketa egonkorra, ospe sozial eskasagoa, laidoa eta destaina, ikusezintasuna, gizatasuna kentzea, sinesgabetasuna, arreta falta eta ulermen falta Espektro autistaren nahasmendua • Jazarpen dinamiketan murgildurik izateko arriskua oso handia da. Zenbait ikerketaren ustez EANko populazioaren ia erdia jazarria da. “Biktima probokatzailea” estigma • Funtsezko aldagaiak: isolamendua, bazterketa, zirikatua izatea, umiliazioa, zirkulu pozoitsua…

BIZIKASI EKIMENA Egoera ahulean egon daitezkeen taldeak: begirune berezia AFN-H • Arriskua: ikasle mota hauen zailtasunak azpimarratzea eta eragina jasan dezaketen taldeetako gurasoen erantzuna. • Egoera bakoitza interpretatzeko eta erabakiak hartzeko modua funtsezkoa da. “Biktima probokatzailea” estigma • Funtsezko aldagaiak: errefusa, errua esleitzea, bazterketa… Gaitasun handiko ikasleak • Ikerketa gutxi, orokorrean oraindik gutxi ezagutzen den gizataldean. • Halere, hemen ere, ezberdintasuna arbuiatzea berriro oinarrian. • Kuantitatiboki zein kualitatiboki jazarpena jasateko joera gehiagokoa da gizatalde honetan. (CIBERACC proiektuaren baitan 2018 ko UNIReko ikerketa)

BIZIKASI EKIMENA Egoera ahulean egon daitezkeen taldeak: begirune berezia LGTBIQ+ Jatorri ezberdinetako ikasleak • Berdinen arteko jazarpena bereziki krudela da LGTBIQ populazioarekin. Bereziki ikusezina. Ezberdintasuna arbuiatzea, oinarrian, beste behin. Arbuio esplizitua, sendoa, markatua, zapaltzailea. • Aurreiritziak eta estereotipoak. Genero aniztasuna ez errespetatzea. • Funtsezko aldagaiak: Isiltasuna, estigma kutsatzea, plumofobia, ikusezintasuna, bazterketa erasoaren jarraitutasuna, outing, arbuio bikoitza, aurrera egiteko ezintasuna… • Homogeneotasunaren mitoa, aniztasuna ez onartzea eta hierarkizazio soziala oinarrian. • Funtsezko aldagaiak: diskriminazioa, bazterketa, gutxiespena, atribuzioa, mesprezu esplizitua, aporofobia.

BIZIKASI EKIMENA Genero-berdintasuna Lehen Hezkuntzan eta DBH-n Euskadin ISEI-IVEI. 2017

BIZIKASI EKIMENA Genero-berdintasuna Lehen Hezkuntzan eta DBH-n Euskadin ISEI-IVEI. 2017

BIZIKASI EKIMENA …eta horrez gain zenbait galdera Haur hezkuntzan zer? Ba ote jazarpenik? Nori dagokio jazarpenaren inguruko baliozko iritziak ematea? …eta jazarpena eskolatik kanpo ematen bada?

BIZIKASI EKIMENA ESKOLA-JAZARPEN EGOERA KUDEATZEKO ETA EBAZTEKO NEURRIAK

BIZIKASI EKIMENA Biktimekin lanean (Proyecto Antibullying liburutik egokitua. Aviles 2015) Gertaera k Pentsam enduak Jokabide ak Biktima zirkulu pozoitsua Jarrera hartze Emozioak Sentime nduak

BIZIKASI EKIMENA Biktimekin lanean Berehalako babesa: (inkondizionala) umearekin adostutakoa Jabetzea: egoeraz jabetzen eta identifikatzen lagundu • Atribuziorik ez • Kontu handia neurrien ezarpenetan • Gaia ez tratatu "publikoki“ • Zainketa gehitu eremu guztietan • Lagun talde bat sortu (aurretiaz adostuak eta formatuak) • Konfiantza eta Komunikazioa: prozesuaren gorabeherak kontrolatzeko bilerak eta "mikrobilerak" erabateko konfiantzazko pertsona batekin • Elkarrizketak. • Ihesa, ukazioa eta autoinkulpazioa sahiestu behar dira. • Arrisku egoerak ekidin. • Laguntza bilatu eta eskatzen ikasi. • Trebetasun sozialak: bere burua babesteko trebetasunak eta asertibitatea. • Erasotzaile izan gabe biktima izateari uzteko bitartekoak Babestu Jakin Komunikazioan aritu Errekonozimendua taldean bere irudia berreraikitzen joan

BIZIKASI EKIMENA Biktimekin lanean (Proyecto Antibullying liburutik egokitua. Aviles 2015) Harrera eta agurra • Agurra eta irribarrea. • Oztoporik gabeko gunea etenaldi gabeko unea. Alboan kokatuz, ez aurrez-aurre. • Gorputz hizkuntza abegikorra eta enpatia afektiboaren adierazle. • Bere egoerak interesatzen gaitu. Adierazi. Gure interesaz ohartarazi. • Jakin izan dugu…, Zer kontatu ahal diguzu horretaz? • Zer eta nola gertatu da. Zein izan da egoera. Zelan bizi izan duzu. Informazioa • Zehaztapena eta identifikazioa. Konfiantza eraiki. Konplizitatea. • Egoerarekiko gure iritzia adierazi. Konfiantza eta babesa sentiarazi. • Lagundu ahal dugu. Erabakiak adosteko bere iritzia jakin behar da. Irakaslearen • Sentimenduei eta emozioei izena jarri. Emozioak kudeatu ahal dira. hautu morala

BIZIKASI EKIMENA Biktimekin lanean (Proyecto Antibullying liburutik egokitua. Aviles 2015) • Babesgabetasun ikasiaren oinarria diren pentsamendu ezkorretatik aldendu. • Pentsamenduen aldaketak eragina du emozioetan eta ondorioz Pentsamenduen jokabideetan. Zirkulu pozoitsua hautsi. analisia • Barne hizkuntza, autoezagutza eta autokontrola. Aurreegitearen analisia Irtenbide berriak • Jazarpenari aurre egiteko erantzunen eraginkortasun maila. • Jokabideen analisia eta ondorioen balorazioa. Parafraseoa. • Irtenbide berrien proposamena. Zer egin ahal da? Zer egin dezakegu? Zer egingo dut? • Biktima pasiboak: auto-konfiantza sustatzen duten erreakzio eraginkorrak. • Biktima erasokorrak: egindakoa ebaluatu eta aukerak aurkitu. • Biktima probokatzaileak: erasoaren aurreko egoeraz hausnartu bere jokabidea baloratuz. • Denekin, auto erregistroa eta jarraipena

BIZIKASI EKIMENA Jokabide erasotzaile duten ikasleekin lanean Gertaera Errestaurazi oa Konpromiso en betekizuna Jokabide aldaketa Konpromis oa onartzea Aldaketarako konpromisoa Familiaren ezinbesteko kolaborazioa Jokabide jazarlea Erantzukizu na Eragina: Biktimare n lekuan Enpatia afektiboa Eragina: bera eta bere familia

BIZIKASI EKIMENA Jokabide erasotzaile duten ikasleekin lanean Antzematea Erasotzaile eta jarraitzaileak identifikatzeko behaketa prozesua Banakako elkarrizketak Informazioa Lehenengoa liderra Kontrola Ikastetxe honetan tratu txarrik ez Norbait kaltetzean, danok gara kaltetuak, zeu barne Familiarekin lan bateratua Erantzukizuna eta konpromisoak Banakako elkarrizketak Erantzukizuna eta konpromisoak Mugak Konpromisoen betekizun maila Banaketa Taldearen “bateratasuna” disgregatu Enpatia Autokontrola Neurri hezigarriak Konpromisoak: Jazarpena eteteko. Jokabide aldaketarako. Restaurazio neurriak. Berreraikitze pertsonala

BIZIKASI EKIMENA Elkarrizketa jokabide erasotzailea duten ikasleekin Taldeak elementu psikologiko bateratzailea du jarduten duenean. Orientatzaileak burutuko du. Irtenbideak aurkitzeko hautuan oinarritzen da Erantzukizunaren hedapena haustea, bakoitzari irtenbide bat exijituz -Zuhurtzia Ardura Partekatua -Ondo irakurri Metodoa aurretiazko Anatol Pikas baldintzak Taldean elkarren arteko ardura -3. fasearen sorraraziz jokabide jazarlea egokitasuna ondo geldiaraztea eta restauraziorako pentsatu konpromisoetan aritzea Banakako estrategiak adostu biktimari laguntzeko, taldeko kideak “berrindibidualizatu” Taldearen pentsamendu eta sentimenduak kide bakoitzak bere aldetik dituenak baino soilagoak dira. Taldeko kide bakoitzak, banaka, elementu psikologiko bateratzaile horri beldur dio. Kutsapen soziala

BIZIKASI EKIMENA Ikusle-aktoreekin lanean • • • Erantzukizunaz jabetu Enpatia afektiboa Txibato vs Solidarioa Laguntza eskatzen irakatsi Egoera salatzeko bitartekoak diseinatu Jazarpenaren bi erregaiak apurtu: -Botere-menderatzea -Isiltasunaren kodea Solidaritatea Elkarbizitza Jazarpenaren aurrean ekin BAT ikasmaterialak • • Arauak Talde kohesioan lan sistematikoa Garapen morala Jokabide jazarleen identifikazioa Sentimenduei izena jarri Ez da jazarpen jokabiderik onartuko Ikasgela positiboa berreraiki • • • Biktima ikasgelako dinamikan murgildu Erantzukizuna eskatzen duten lanen ardura eman Irudi publikoa sustatu Taldea ahalduntzea Taldea jokabideen erregulatzaile Berreraikitze kolektiboa Bullying zona askea

BIZIKASI EKIMENA Ikastetxea eta familiak Bi oinarri dituen lankidetza Ikastetxea 1. Jokabide jazarleei EZ 1. Komunikazio-bide bat zabaltzea kezka partekatzeko eta egoera konpontzeko 2. Ikaslea ez da erruduna eta familia ere ez Jazarpen-egoeraz jabetuz, lankidetza Biktimaren familia Jokabide erasotzailea duen ikaslearen familia 2. Neurri zuzentzaileak aplikatzeko konpromisoa 3. Jokabide jazarlearen arrazoietan sakontzea Komunikazioa eta enpatia Aktan jasotzea

BIZIKASI EKIMENA Biktimen familiak: egoera ulertzen eta erronka (ANAR Fundazioa 2016) : a Herstura, io tristura, Exijentzia z ezintasuna, samina a r o b a l a o o k k o e Nola t k s Haurraren behar a Haserrea e t u inb psikologikoak t i r z sentitzen r e a n a i o o i z n dira? a a k Gehiegizko z i t Ikastetxe aldaketa n n erreakzioa u a i m f Erruduntasuna o n k Ko Egoeraren aurrean eta ikastetxearen eraginkortasun ezean Berehalako irtenbideak Salaketa Ikastetxearekin Erasotzaileari zigorra: gogorra eta berehalakoa Askotan ez dute onartzen balizko laguntza Beste irtenbide bati aukera eman gabe Ez dute ikusi, ez dira arinago konturatu, ez dakite nola lagundu. . Egin beharreko urratsen aurrean lasaitasun eta gogoeta eza

BIZIKASI EKIMENA Familiekin bileretan kontuan izateko batzuk (orokorrak) Familiak ez batu. Esku hartzea beti banaka. Soilik hitz egingo da bere seme-alabez. Konfidentzialtasuna mantentzea=segurtasuna. Egoera konpontzeko ezinbestekoa da kolaborazioa. Bileretara “garbi” joan behar dugu. Atribuziorik ez. Gorputz hizkuntza zaindu eta konfiantza eraikitzeko erabili. Entzute aktiboa. Parafraseoa, begirada, …

BIZIKASI EKIMENA Familiekin bileretan kontuan izateko batzuk (orokorrak) Informazioa eskatu, baina bilera ez dugu itaunketa bat bihurtuko. Erantzukizunean aritu. Jokabidearen aldaketarako konpromisoetan. Ikastetxeari dagokio iritziak eta neurriak ezartzea. Komunikazioa mantendu. Mezu positiboen erabilera. Presarik ez dugu ageriko. Erabat arduratuta gaude. Jokabide onartezinak edo zailtasun larriak badira bilera atzeratu egingo da. Bileran adostutakoa, konpromisoak…idatzi eta laburbildu

BIZIKASI EKIMENA ESKOLA-JAZARPENAREN PROTOKOLO BERRIZTUAREN GAKOAK

BIZIKASI EKIMENA Elkarbizitza positiboa 201/2008 Dekretua Eskola-jazarpena: Gida Eskola-jazarpena: Protokoloa = Sailburuordearen Ebazpena - Jazarpena aurreikusi - Jazarpena jasotzen ari den ikaslea babestu - Inplikatutako ikasleei erantzun hezigarria eman - Ikastetxeari (zuzendaritza, irakasleak, BAT Taldea, familiak…) orientazioa eta segurtasuna eman

BIZIKASI EKIMENA ESKOLA-JAZARPENA GIDA ETA PROTOKOLOA § GIDA (Eskola-jazarpen kasuetan ikastetxeetan jarduteko Gida) argitaratu zen 2004 -05 ikasturtean. 2007 ko maiatzean aldatu zen lehenengo aldiz. Ondoren beste bi aldaketa izan ditu: 2011 n eta 2015 ean. § PROTOKOLOA: Hezkuntza Sailburuordearen Ebazpena, EAEko unibertsitateaz kanpoko ikastetxeetan gertatzen diren eskola jazarpen egoeretan jarduteko protokoloa aplikatzeko jarraibideak arautzen dituenaren 1. bertsioa 2012 -13 ikasturtean argitaratu zen, bigarrena 2015 -16 ean. Azkena orain dela egun gutxi plazaratu da (2019 -10 -11).

BIZIKASI EKIMENA PROTOKOLO BERRIZTUAREN ALDE NABARMENENAK Ikastetxeak kontuan izan behar ditu: ü Printzipioak: berehalakotasuna, babesa, elkarlana, konfidentzialtasuna, diskrezioa, zuhurtzia eta “umiltasuna” ü Eskola jazarpenarekiko sentsibilizazioa: jazarpen-zantzuen aurrean arreta jarri. ü Protokoloa ulertzeko era sistemiko-ekologikoa, beti elkarbizitza positiboa eraikitzeari begira. Protokoloaren alderdi formalak (eranskinak, epeak, uneak, etab. ) ezin dira funtsaren gainean ezarri. Bateragarriak izan behar dute. ü Urrats bakoitzaren izaera eta helburuak. ü BG eta Ikuskaritzaren arteko elkarlana.

BIZIKASI EKIMENA ü Epeak: Errespetatu egingo dira urrats bakoitzean adierazitako epeak. Ezarritako epeak ezin direla bete irizten badu zuzendariak, betiere behar bezala justifikatutako arrazoiak tarteko, Hezkuntzako Ikuskaritzaren oniritzia eskatu beharko du. ü Dokumentuen bidalketa: Ikuskaritzara igorriko dira: - 0. eta I. eranskinen kopiak. Jatorrizkoak ikastetxean artxibatuko dira, eta Hezkuntzako Ikuskaritzaren eskura egongo dira. - A eta B txostenak, jatorrizkoak. Berritzeguneko Zuzendaritzara igorriko dira: - 0. eranskinen kopiak. - B. txostenaren kopia. ü Zuzendariaren zereginak: bizikidetzari buruzko ardura nagusia. Beraz, protokoloa erabiltzen dela bermatuko du eta haren garapena koordinatu, eta inplikatutako eragile guztien esku-hartzeen hezkuntzaizaera eta legezkotasuna ere ziurtatuko ditu.

BIZIKASI EKIMENA ü BAT taldekideen zereginak: gidatuko ditu ustezko jazarpen kasuei erantzuteko jarduketak eta bizikidetza positiboa eraikitzeko proposamenak egingo ditu, ikastetxeko Bizikidetza-Behatokiaren orientazioekin bat etorrita. Honako hauek osatuko dute taldea: zuzendariak, ikasketa buruak, orientatzaile/kontsultoreak eta irakasle batek, Hezkidetzaren arduraduna izango den irakasleak.

BIZIKASI EKIMENA PROTOKOLOA URRATSEZ URRATS 0. ERANSKINA 1 URRATSA. - Esku-hartze eskaera. Protokoloaren hasiera o Hasierako unea, protokola martxan jartzekoa. Esku-hartze eskaeraren aurrean BAT taldearen lanaren hasiera. o Lankidetzaren unea, ikastetxeko arduradunek arreta osoa emateko unea (eskaera aurkeztu duenari, deskribatutako egoerei, ustezko biktima babesteko neurriei, irakasle/zaintzaileen arteko koordinazioari). o BGko zuzendariari eta erreferentziako ikuskariari 0. Eranskina bidaltzeko unea. o Eskaeraren iturriari dagokionez: Eskola komunitatearen barneko partaideen (irakasleak, ikasleak, zaintzaileak…) papera indartu egin da Protokolo berrian. Horrez gain eskaera etor daiteke familia, ikuskaritza, fiskaltza, epailearen…. partetik.

BIZIKASI EKIMENA I. ERANSKINA 2 URRATSA. - Protokoloaren lehenengo urratsak. Irakasletaldearen bilera. Protokoloarekin jarraitu edo ez erabakitzea () o Ikerketak era sistematikoan hasteko unea (Lan tresna egokiak, BGko eta Ikuskaritzako erreferenteen aholkularitza). o Lehenengo azterketa egin eta erabakia hartzeko unea, beti datu eta ebidentzietan oinarriturik; inoiz ere ez sinesmen, aurreiritzi, uste hutsetan. o Protokoloa ixteko (ezinbestekoa ikuskariarekin kontsulta egitea) edo jarraitzeko unea. o Ez ahaztu!: ustezko biktimaren babesa, konfidentzialtasuna eta familiarekin elkarlana. o Epea: 0 Eranskinetik 5 eskola-egun.

BIZIKASI EKIMENA A TXOSTENA 3 URRATSA. - Informazio bilketa, azterketa balorazioarekin jarraitzea. Familiei jakinaraztea o Ikerketak eta informazio-jasoketa era sistematikoan jarraitzeko unea (Lan tresna egokiak, BGko eta Ikuskaritzako erreferenteen aholkularitza). o Datu guztien azterketa ikuspuntu ezberdinetatik. o Ustezko jazarpena baloratzeko unea, beti datu eta ebidentzietan oinarrituta; inoiz ere ez sinesmen, aurreiritzi, uste hutsetan. BAI: B Txostena EZ: protokoloa itxi, beti ikuskariaren oniritziarekin. Neurri hezigarriak ezarri. o Baiezkoetan: familia guztiekin komunikatzeko unea. o (Ustezko) biktimaren babesa, familiarekin elkarlana. o Epea: I. Eranskinetik 15 eskola-egun.

BIZIKASI EKIMENA B TXOSTENA 4 URRATSA. - Ekintza-plana, eskola-jazarpenaren ebidentziak daudenean o Jazarpenaren jarraipena egiteko unea. o Inplikaturiko ikasleekin edota gelekin jarduketa-plana sortu eta ezartzeko unea, bizikidetza positiboa berreskuratzeko asmoz. o Komunikazioa familia guztiekin. o Epea: 22 eskola-egun A txostenetik.

BIZIKASI EKIMENA ESKOLA- JAZARPENA DETEKTATZEKO ETA EBALUATZEKO TRESNAK

BIZIKASI EKIMENA Jazarpena detektatzeko-ebaluatzeko tresnak Informazioa era antolatuan jasotzea Ikasleei mezu bat bidaltzea: zuen ongizate emozionalak arduratzen gaitu Tresnen balioak Arreta behaketarako “uneak” bermatzen ari diren adierazle Bizikidetza positiboa eta jazarpenaren aurkako jarrera proaktiboa: estilo eta kultura

BIZIKASI EKIMENA Jazarpena detektatzeko-ebaluatzeko tresnak Behaketa zuzena Autotxostenak Heterotxostenak Berdinen artekoa -naturala -elkarbizitza zirkuluak -jolastokiko arduradunak -behaketa orriak -detekziorako adierazleak -arriskuen mapa -autonarrazioak -marrazkiak -galdetegiak -kontrol zerrendak -laguntza sistemetan jasotakoa -metodo soziometrikoak -berdinen arteko nominazioak Helduek jasotakoa -irakaslea ez den langileria -informeak -elkarrizketak -PIKAS -HIBP Triangulazioa. Informazio bateratuaren laburpena

BIZIKASI EKIMENA Hezkuntza esku-hartze mailak ikastetxea ikasgela familiak esku-hartzea 1 go esku-hartze maila probentzioa jazarpen dinamiketatik babesteko neurriak ezartzen 2. esku-hartze maila 2. a. arrisku faktoreak identifikatu eta erasoak ekiditen 2. b. ageriko eraso portaerak ezabatzen

BIZIKASI EKIMENA Hezkuntza esku-hartze mailak (aukera ikastetxea Elkarbizitza Behatokia Elkarbizitza Plana BAT taldea BAT ikastetxea gara Sentsibilizazioa. Kontzientziazioa -Prestakuntza -Preconcimei Kanal komunikatiboak -Banakako tutoretza -Postontzia -Ni eta eskola Berdinen arteko laguntzarako sistemak -Harrera taldeak -Elkarbizitza zirkuluak -Zibermanagerrak -Ikasle laguntzaileak bat) ikasgela Taldea egitea -Kohesiorako dinamikak “motibazio morala” Ikasgelako giroa “giro morala” Ikasleen eskubide eta betebeharrak -Arauak Ordu soziala -Ikasmaterialak Hezkidetza-zutabeak Elkarren arteko harremanen ezagutza -Harremanen kalitatea Preconcimei -Zibergaldetegiak -Soziogramak -Arrisku faktoreak familiak Partaidetza -Elkarbizitza Behatokia -Elkarbizitza plana Sentsibilizazioa -Prestakuntza -Preconcimei esku-hartzea 1 go esku-hartze maila probentzioa jazarpen dinamiketatik babesteko neurriak ezartzen

BIZIKASI EKIMENA Hezkuntza esku-hartze mailak (aukera bat) ikastetxea ikasgela BAT taldeari eskaera Autotxostenak -Behaketa sistematikoa Biktima Jokabide erasotzailea -Elkarrizketak -Triangulazioa -Bizitza eskolan -Nire bizitza eskolan -Autonarrazioak 2 Heterotxostenak -CESC, BULL S, Insebull… -Grafikoak Ardura eta erantzukizunen banaketa -Nork - Zer -“Ez errundutze metodoa” -Pikas metodoa Gelako elkarbizitza positiboa berreraiki -Arauak -Jazarpenari aurre egiteko konpromisoa familiak esku-hartzea Bilerak familiekin -Balizko biktimaren familiarekin 2. esku-hartze maila 2. a. arrisku faktoreak identifikatu eta erasoak ekiditen -Jokabide erasotzailea duten ikasleen familiekin Kolaborazioan oinarritutako komunikazioa 2. b. ageriko eraso portaerak ezabatzen

BIZIKASI EKIMENA BIZIKIDETZAREN ALDE eta ESKOLA-JAZARPENAREN AURKAKO 10 NEURRI

BIZIKASI EKIMENA Jazarpenaren aurrean “konstrukto” bat sortu behar dugu jarrerak eta jokabideak aldatzeko berdinen taldean eragin Pertsonen arteko harremanei beste modu batean “begiratu” lan luzea, jarraitua, etenik gabea… kulturari eta estiloari lotutakoa denen artean eraiki Ikastetxearen eta hezkuntza-komunitate osoaren ardura da. Ez da soilik kanpoko teknikariei dagokien kontua.

BIZIKASI EKIMENA Eremu hauek beti martxan… Arreta Partaidetza Ikasleak prozesuetako protagonista … Behaketa Ikastetxeko leku eta une guztiak dira hezitzaileak … Esku-hartze ekosistemikoa Antolakuntza Familia eta ikastetxea batera Irakasleak etengabeko konpromisoa … Curriculuma Jazarpenaren inguruko jarduera espezifikoak …

BIZIKASI EKIMENA BAT ikastetxea gara: inguru segurua - Adierazpen instituzionala lau haizetara - Uneak eta guneak BAT taldearentzat. Ahalduntzea - BAT logoaren presentzia ikastetxeko paisaian -GU vs NI -Maiatzak 2: eskola jazarpenaren aurkako eguna Taldea egitea: giroa - Anitzak gara, berdinak gara - Loturak eta sarea - Irudi kolektiboa - BAT gara

BIZIKASI EKIMENA Curriculumaren garapena -Ikasleak ahalduntzea: ezagutzatik konpromisora - BAT ikasmaterialak: hezkuntza emozionala, garapen morala, jazarpenaz mintzatu, … -Oinarrizko hezkidetza zutabeak -Tutoretza orduetatik haratago ere Kooperazioa eta interakzioa -Bizikidetzaren aldeko hautu metodologikoak -Ezagutza partekatuaren eraikuntza -BATera

BIZIKASI EKIMENA Erregulazioa: Heterokontroletik autokontrolera -Gelako arauak -Esku-hartze bateratua -Elkarrizketak -Banakako tutoretza -Ondoriozko pentsamendua Ikastaldearen egoera sozio-emozionala ezagutu -Harremanen kalitatea ezagutzeko une antolatuak -Behaketa sistematikoa: naturala eta detekziorako tresneriarekin (inkestak, auto-txostenak, banakako tutoretza…) -

BIZIKASI EKIMENA Komunikaziorako kanal seguruak bermatu -Ikastetxean irakasle denok BATera BATeginik -Egoera adierazteko, egoeraz jabetzeko, mintzatzeko… bitartekoak izan -Banakako tutoretza Komunikazioa = BAT egitea Jolastokia: denon tokia -Espazioen erabilera eta kudeaketa -Aukerak denontzat -Erreferentziazko pertsonak: irakasleak eta ikasleak

BIZIKASI EKIMENA Berdinen arteko laguntza sistemak ezarri -Ikasleen partaidetza esanguratsua eta eraginkorra -Ikasleak protagonista: konponbidearen parte -Ikasle laguntzaileak, zibermanagerrak, harrera taldeak, elkarbizitza zirkuluak… Errestauraziorako dinamikak -Zirkulu restauratiboen erabilera -Elkarren arteko harremanak errespetuan oinarrituz bizikidetza positiboa berreraikitzeko hautua BATeginik

ESKERRIK ASKO BIZIKASI EKIMENA Kredituak: Aurkezpen hau Berritzeguneak sortua da. Data: 2020 -01 -15 Aitortu-Ez-komertziala. Lan. Eratorririk gabe Lan hau Creative Commons Aitortu. Ez. Komertziala-Lan. Eratorririk. Gabe 4. 0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago. Aitortza egokia egin behar duzu. Materiala ezin duzu erabili merkataritza-xedeetarako. Materiala nahasten, eraldatzen edo horretan oinarrituz sortzen baduzu, ezin izango duzu aldatutako materiala banatu.