Bitwy na Podlasiu Wadysaw Cichorski Wykonay Weronika Drozdowska
Bitwy na Podlasiu, Władysław Cichorski Wykonały: Weronika Drozdowska, Aisza Jabłońska, Ewelina Łuniewska, Patrycja Owerczuk, Weronika Snarska Źródła: , , Powstanie styczniowe na Białostocczyźnie : w 150 rocznicę wybuchu" - Samarski Bartłomiej Gazeta: , , Wieści podlaskie" 30. 09. 2015 r.
Bitwy na Podlasiu 1. 2. 3. 4. Powstanie Styczniowe na Podlasiu (1863), Bitwa Siemiatycka (1863) Bitwa pod Waliłami (1863) Bitwa o Bielsk Podlaski(1915)
Powstanie Styczniowe na Podlasiu Sytuacja przed wybuchem 1795 r. - w wyniku III rozbiór Polski ziemie na wschód od Niemna i na północ od Bugu stały się tzw. Prusami Nowowschodnimi, powiaty: białostocki, bielski, dąbrowski, drohiczyński, goniądzki, kalwaryjski, łomżyński, mariampolski, suraski i wigierski utworzyły Departament białostocki ze stolicą w Białymstoku. 1807 r. - w wyniku traktatu w Tylży, po dwunastu latach pruskiej władzy większość powiatów została przekazana przez Napoleona dla Rosji Rosja utworzyła Obwód białostocki podzielony na cztery powiaty: białostocki, bielski, drohiczyński i sokólski, który przetrwał do 1842 r. I został formalnie, a tereny w niego wchodzące włączono w granicę guberni grodzińskiej (do 1915 r. ) Od 1860 r. , zaczęto częściej organizować manifestacje patriotyczne i nabożeństwa w intencji ojczyzny: 13. czerwca 1860 r. - nabożeństwo patriotyczne w Niewodnicy 16. marca 1861 r. - msza za duszę pięciu zastrzelonych na Placu Zamkowym w Warszawie lipiec 1861 r. - najliczniejsza manifestacja na całym Podlasiu, zorganizowano ją z okazji obchodów rocznicy Unii polskolitewskiej, lubelskiej W Bielsku Podlaskim młodzież gromadziła się w kościołach i śpiewała pieśni patriotyczne Organizacje spiskowe Na Białostocczyźnie tworzone były organizacje spiskowe np. , , Koło Białostockie" - założone przez Bronisława Szwarce.
Przebieg Do powstania doszło w nocy, 22. 01. 1863 r. , do którego Podlasie nie było przygotowane. Oddziały powstańcze i powstańcy dowodzeni przez: Władysława Cichorskiego , , Zameczka", Konstantego Remotowskiego , , Wawrę" i Walerego Wróblewskiego podjęły działania zbrojne. • Oddziały , , Zameczka" spotkały się w okolicach Łap. Wśród uczestników przeważali miejscowi chłopi, szlachta zaściankowa, kolejarze i pracownicy zakładów kolejowych. Wyposażenie było małe - zaledwie 60 broni palnych. W nocy zajęli stację Łapy i rozbili posterunek żandamerii. • Później ruszono w kierunku miasteczka Suraż i je opanowano, zaatakowano pododdział kozaków. • Za oddziałami , , Zameczka" ruszył z dobrze uzbrojoną i liczną armią Maniukin, który znał jego trasę dzięki dobremu zwiadowi. Władysław Cichorski chcąc uniknąć starcia z nieprzyjacielem skierował się do Siemiatycz. Oddziały powstańcze z Podlasia i woj. łomżańskiego zaczęły napływać tam na przełomie stycznia i lutego. Można było wtedy wykorzystać naturalne przeszkody - rzekę Bug i ew. wycofać się do Puszczy Białowieskiej, i Knyszyńskiej. Koncentracja w tej miejscowości spowodowana była naporem wrogich wojsk rosyjskich i liczono na to, że większe zgrupowanie pozwoli im rozbić ścigające ich wojska. Znajdowały się tam obiekty, mogące pomóc w obronie np. cmentarze otoczone kamiennymi murami. • W stronę Siemiatycz podążały wojska: Walentego Lewandowskiego liczące 400 -500 zbrojnych, Władysława Jabłonowskiego , , Genueńczyka" i Jana Matlińskiego , , Janko-Sokoła" (800 powstańców) oraz Romana Rogińskiego, które stoczyły nieudaną bitwę pod Białką (700 ludzi, w tym 60 jazdy). Ogółem siły polskie liczyły ok. 4300 osób.
Bitwa Siemiatycka • Szóstego lutego przed wyruszeniem powstańców na północ pojawiły się oddziały Maniukina. , , Zameczek" podjął się starcia i zaskoczył Rosjan wyruszając ich wycofanie. • Następnego dnia (7 lutego 1863 r. ) doszło do zgrupowania polskich wojsk. Bitwa rozpoczęła się ok. godz. 9 -10. Maniukin postawił się znowu z większą armią i wyciągnął wnioski z poprzedniej potyczki. Walki toczone były przy cmentarzu, a natarcie kierowane przez gen. wojsk rosyjskich. Cichorski podjął decyzję o wycofaniu ze względu na wyposażenie nieprzyjaciela. • Rosjanie po zajęciu cmentarza i pałacu mieli do pokonania tylko oddział Lewandowskiego, przy rynku. On także podjął decyzje o wycofaniu po próbach odbicia pałacu. Bitwa Siemiatycka zakończyła się ok. godz. 13, a wróg zajął miasto. Walki kontynuowały oddziały Lewandowskiego i Rogińskiego, a oddział , , Zameczka" wycofał się do Kongresówki. Późniejszym czasem odbyło się jeszcze kilka starć i kształtował się oddział Walerego Wróblewskiego składający się głownie z uczniów i młodzieży. Rozpoczęły się także represje ze strony władz rosyjskich wobec powstańców. Zostały powołane obywatelskie straże, dla ochrony mieszkańców przed , , nadużyciami powstańczymi". Straże dostawali nagrodę za złapanych powstańców. Powstała lista osób z zakazem wstępowania do urzędów państwowych i dokument zakazujący m. i. używania j. polskiego w urzędach. W 1863 r. Zaczęły się zsyłki na Sybir w zamian za pomoc powstańcom. Palono wsie, z których mieszkańcy byli wypędzani. Taki los spotkał Jaworówkę w powiecie białostockim i Łukawicę. Wobec powstańców wrogą postawę przejawiali też białoruscy chłopi oraz mniejszość niemiecka i silnie zrusyfikowana ludność żydowska. Zgony powstańców zostały zanotowane w Księgach zgonów parafii bielskiej i pochowano ich na cmentarzu parafialnym.
Bitwa pod Waliłami (Wzgórza Piereciosy) 29 kwietnia 1863 roku, w Puszczy Knyszyńskiej rozegrała się jedna z większych bitew. Był to chrzest nowo powstałego oddziału powstańczego dowodzonego przez Onufrego Duchyńskiego. W niedzielę 26 kwietnia 1863 roku grupa doszła do wsi Sokołda, następnego dnia dokonano pierwszego przeglądu oddziału powstańczego. Po określeniu powstańcom zadań i ustawieniu strzelców w strategicznych miejscach oczekiwano w napięciu pojawienia się Rosjan. Wróg zbliżał się, a kiedy podbiegli na bardzo małą odległość, Wróblewski wydał rozkaz otwarcia ognia. Gdy Moskale zbliżali się do linii obrony. Wywiązała się ostra walka. Powstańcy bronili się pełną zaciekłością. Wróblewski zdawał sobie sprawę, że wojska wroga są silniejsze. Wojska Rosyjskie wygrały. Walka trwała godzinę, ale powstańcy ponieśli w niej duże straty. W sumie śmierć poniosło 32 osoby a wielu było rannych. Cały obóz przeszedł w ręce wroga. Bitwa z 29 kwietnia zakończyła się porażką powstańców. Powstańcy okazali się zdecydowani do podjęcia walki w razie spotkania z przeciwnikiem.
Bitwa o Bielsk Podlaski Trwała 6 dni (19 -25 sierpnia 1915) na liczącym 40 km odcinku frontu. Niemcy szli na Bielsk od strony Haciek, gdzie powstrzymały ich dwie dywizje rosyjskie. Max von Gallwitz, dowódca 12. Armii Niemieckiej, liczącej 300 tys. żołnierzy (i 1200 armat). Próbowali oni już 3 dzień zdobyć Bielsk i linię kolejową łączącą Białystok z Brześciem. 18 sierpnia Niemcy zdobyli Boćki i z kierunku Pilik szli na Bielsk. 20 sierpnia uderzyli przez rzekę Białą i we wsi Studziwody przeprowadzili jeden z ataków. Zdobyli Dubicze i Proniewicze. 22 sierpnia byli już w Topczykatach, a 23 sierpnia odbyła się bitwa obok wsi. Mimo wygranej bitwy Niemcy nie osiągnęli założonych celów. Rosjan nie otoczono i nie rozbito zwycięstw pod Bielskiem. Pozwolono bez poważniejszych walk zająć Białystok. Bitwa toczyła się bez świadków, poza wojskiem nikogo tam nie było. Wsie i pola zostały spalone, a gdy ich mieszkańcy wrócili po latach zastali groby obcych wojsk i mnóstwo pustych okopów i lejów. Podczas tej bitwy wiele ludzi zginęło i praktycznie wszyscy spoczywali na cmentarzach przy Bielsku. W Orzechowiczach spoczywa 1300 zabitych obu armii, w Augustowie 1200, a w Studziwodach ok. 1000. W mogiłach leżą Rosjanie, Niemcy i walczący w szeregach obu armii Polacy, Białorusini, Ukraińcy i Żydzi.
Tadeusz Ajdukiewicz, Scena z powstania styczniowego, 1875 Bitwa o Bielsk Podlaski
Bronisław Szwarce • Pochodził z patriotycznej rodziny (rodzina emigrantów listopadowych, jego ojciec brał udział w powstaniu listopadowym) • Brał udział we Wiośnie Ludów • Zorganizował powstańczą siatkę konspiracyjną w Warszawie, Białymstoku i Łapach • Założył organizację spiskową - , , Koło Białostockie" • Był członkiem władz naczelnych w podziemnym państwie polskim – Komitetu Centralnego Narodowego, w którym pełnił różne funkcje np. dyrektor i sekretarz • Jako sekretarz był odpowiedzialny za kolportaż prasy tajnej oraz druków ulotnych i broszur • Został aresztowany 22 grudnia 1862 r. i osadzono go w Cytadeli Warszawskiej, a następnie zsyłano do Turkiestanu, Tomska. • Na zesłaniu poznał m. i. Józefa Piłsudskiego i był jednym z jego mentorów oraz autorytetów • Przed śmiercią wrócił do kraju i mieszkał w Krakowie oraz we Lwowie, gdzie zmarł.
Podsumowanie: Bronisław Szwarce może być uważany za patriotę, ponieważ brał udział w bitwach, był członkiem tajnych zgrupowań i aktywnie w nich uczestniczył oraz organizował różne nagromadzenia. W jego domu panowała patriotyczna atmosfera, co mógł wynieść z domu. Mimo to, że mieszkał we Francji i był zsyłany do innych państw to powrócił do kraju, aby wspierać i pomagać w jego wyzwoleniu.
- Slides: 10