Bitterlichin Deiebilir Yarap Metodu Prof Dr Erkan YALIN

Bitterlich’in Değişebilir Yarıçap Metodu Prof. Dr. Erkan YALÇIN OMÜ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ BİYOLOJİ BÖLÜMÜ

PARSELSİZ ÖRNEKLEME

Walter Bitterlich

Bitterlich’in Değişebilir Yarıçap Metodu Gövde örtüşü veya dip genişliğinin tespiti. . Daire şeklindeki bir alan içerisinde bulunan ağaçlar, merkezdeki bir örnek noktadan bir açı ölçerle sayılır. Çapları belli bir genişlikten küçük olan ağaçlar sayıma dahil edilmezler.

Bitterlich’in Değişebilir Yarıçap Metodu 33 ya da 50 cm uzunlukta bir çubuktan yapılmış standart açı ölçerler kullanılır.

Bitterlich’in Değişebilir Yarıçap Metodu Ormanlık alanda sabit bir noktada durulur. Alet göğüs seviyesinde belli bir yükseklikte yatay olarak delikten bakmak suretiyle örnek nokta etrafında bulunan ağaçlara doğru tutulur. Çapları uç parçasından büyük olan ağaçlar sayıma dahil edilir. Gözlemci sabit bulunduğu noktadan ayrılmadan 360°’lik bir dönüşle daire çizer ve açı ölçerde uç parçasından daha büyük olan ağaçların adetini sayar.

Bitterlich’in Değişebilir Yarıçap Metodu A : birey sayıma dahil edilir. B : birey sayıma dahil edilmez. C : birey sayıma dahil edilmez. Bu birey Bitterlich yöntemine göre elde edilen gözlemcinin bulunduğu nokta merkezini oluşturan dairesel alanın sınırını (yarıçapını) belirler.

α açı ölçerin görüş açısı Gözlemcinin bulunduğu nokta

Mavi renkli birey görülen açıdan geniş ve sayılır

Kahverenkli birey görülen açıdan daha dar ve sayıma dahil değil!!

360° dönüşe devam, sayıma dahil

360° dönüşe devam, sayıma dahil değil

360°’lik daire şeklindeki örneklik alanın yarıçapını belirleyen sınırdaki ağaç bireyi****

360°’ lik dönüş tamamlanır ve tüm bireyler sayılır.

!!Uyarı: Birbirinin arkasına saklanan ağaçları da saymalısınız

Bitterlich’in Değişebilir Yarıçap Metodunda Toplam Bazal Alanın Hesaplanması Bu yöntemle kullanılan açı ölçerin boyuna göre; 50 cm boyunda açı ölçer için bazal alan ölçüm birimi (m 2 / hektar) cinsinden; Bazal alan (m 2 / hektar) = nokta etrafında 360°’ lik turda sayılan ağaçların ortalama sayısı

Bitterlich’in Değişebilir Yarıçap Metodunda Toplam Bazal Alanın Hesaplanması 33 cm boyunda açı ölçer için bazal alan ölçüm birimi (feet 2 / acre) cinsinden; Bazal Alan (feet 2/acre) = nokta etrafında 360°’ lik turda sayılan ağaçların ortalama sayısı × 10 şeklinde hesaplanır. Alanda bir çok nokta alınarak ortalama değer bulunur. feet 2/acre = 4. 356 m 2/ hektar

Göğüs hizasındaki gövde çapı açı ölçerin sınırında kalmak şartıyla alanının merkezi ile aradaki uzaklığı (R=çap) vermektedir.

Bitterlich açı ölçerin kalibrasyonu BC = 1 cm (açı ölçerin gözetleme barı), d 1 = en yakında seçilen ve genişliği sınır değerde olan ağacın gövde çapı, r 1 = en yakında seçilen ve genişliği açıölçerin sınır değerinde olan ağacın gövde ile gözlemci arasındaki mesafe, Kalibrasyon için aşağıdaki denklik sağlanmalıdır; r 1 = 50 × d 1 50 cm uzunluğunda Bitterlich açı ölçer

TRANSEKT (HAT) VE NOKTA ŞERİT YÖNTEMİ

TRANSEKT (HAT) YÖNTEMİ Yöntemin esası 100 cm uzunluğunda bir transekt çubuğu boyunca 1 cm genişliğindeki bir şeridin incelenmesidir. 1 m 26

27

Transekt Uygulamaları 28

Transekt Uygulamaları 29

Sonuçların Değerlendirilmesi Bitki ile Kaplı Alan : Ortalama Bitki sayısı Bitki ile kaplı alan yüzdesini verir §Botanik Kompozisyon = A Türünün Kapladığı alan (cm 2 Sayısı) Bütün Türlerin Kapladığı alan (cm 2 Sayısı) Frekans (Tekerrür) Frekans = Bitki Türünün Bulunduğu Transekt Sayısı Toplam Transekt Sayısı 30

Örnek Ø Bir mer'a alanı içinde 5 ayrı örnek alanda ölçüm yapılmıştır. Ø Meradan alınan sonuçlar tablo halinde düzenlenerek her transektte rastlanan bitkilerin toplam sayısı ve bitki ile kaplı alanları yazılır. Ø Her biri 1 m‘ lik 10 transekt biriminden oluşan bir transekt örneğinde, bitki ile kaplı alan ve botanik kompozisyon bulunur. 31

10 Transekt Biriminden Oluşan 1. Örnek Alanın Sonuçları Transekt No Bitki Adı Bitki Bulunan Transekt Sayısı Bitki ile Kaplı Alan (cm 2) Ortalama Bitki ile Kaplı Alan (cm 2) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Artemisia fragrans 5 - 11 - 2 9 - 21 - - 5 48 4. 8 Poa angustifolia 6 4 - - 2 - 3 - 1 4 6 20 2. 0 Erodium cicutarium - - 2 - 6 - - 9 - 16 4 33 3. 3 Festuca ovina - 27 - - 5 - 8 - 3 40 4. 0 Geranium molle 3 - 7 - - 11 - 6 - 1 5 28 2. 8 Hedysarum varium 9 - - 18 - - 8 - 5 44 4. 4 11 - - 2 3 4 - 5 - 4 6 29 2. 9 Trifolium repens 6 7 - - 8 15 - 4 7 - 6 47 4. 7 Teucrium polium 2 - - - 25 - 5 9 4 41 4. 1 Lolium perenne - 5 - - 3 - 2 - - 1 4 11 1. 1 42 43 20 20 24 39 43 45 26 39 48 341 34. 1 Vicia sativa Toplam 32

Beş Örnek Alanda 10 Transekt ile Alınan Toplam Sonuçlar Bitki Adı Merada 5 Örnek Alanda Ölçüm Yapılan 10 Transektte Ortalama Bitki ile Kaplı Alan (cm 2) 1 2 3 4 5 Artemisia fragrans 4. 8 2. 6 3. 7 1. 0 - Poa angustifolia 2. 0 1. 7 - 0. 8 Erodium cicutarium 3. 3 0. 9 - Festuca ovina 4. 0 3. 7 Geranium molle 2. 8 Hedysarum varium 5 Örnek Alanda Ortalama Bitki ile Kaplı Alan (cm 2) Merada 5 Örnek Alanda Ölçüm Yapılan 10 Transektte Rastlanan Bitki Sayısı Toplam 1 2 3 4 5 12. 10/5=2. 42 5 2 7 1 - - 4. 50/5=0. 90 6 3 - 1 - 0. 7 4. 90/5=0. 98 4 1 - - 1 6 1. 8 0. 9 4. 8 15. 20/5=3. 04 3 3 2 1 6 15 1. 1 1. 7 0. 8 1. 1 7. 50/5=1. 50 5 2 3 1 2 13 4. 4 2. 1 0. 7 - 0. 1 7. 30/5=1. 46 5 3 1 - 1 10 Vicia sativa 2. 9 - - - 0. 8 3. 70/5=0. 74 6 - - - 1 7 Trifolium repens 4. 7 6. 1 - 4. 1 0. 8 15. 70/5=3. 14 6 8 - 3 2 19 Teucrium polium 4. 1 3. 8 3. 1 3. 6 - 14. 60/5=2. 92 4 4 3 4 - 15 Lolium perenne 1. 1 3. 0 - - 1. 9 6. 00/5=1. 20 4 7 - - 4 14 34. 1 25. 0 11. 2 10. 2 91. 50/5=18. 30 48 33 16 11 17 124 Toplam 15 10 33

Bütün ölçümlerin Ortalaması (5 Ölçümün) ; 1. Bitkinin(Artemisia fragrans) % olarak kapladığı alan : 10. Bitkinin(Lolium perenne) % olarak kapladığı alan : 4. 8+2. 6+3. 7+1+0 5 1. 1+3+0+0+1. 9 5 = 2. 42 = 1. 20 34

Hesaplamalar 100 cm Bir Transekt 1. Ör. Al. için BKA : 3. Ör. Al. için BKA : 5. Ör. Al. için BKA : 341 10 10 102 10 1 cm 1*100 = 100 cm 2 = %34. 1 2. Ör. Al. için BKA : = %11. 0 4. Ör. Al. için BKA : 250 10 112 10 = %25. 0 = %11. 2 = %10. 2 35

Nokta-Şerit Yöntemi 10 pimli nokta-şerit (pin frame) çerçevesi 36

Nokta-Şerit Yöntemi 37

Nokta-Şerit Yöntemi Bu yöntem örtüşü hesaplamak için kullanılır. Nokta-şerit çerçevesi kısa boylu otsu veya çalı vejetasyonda kullanılır. Vejetasyonda rastgele bir noktadan başlayarak metal çubuklar 90°’ lik açı ile deliklerden toprak zeminine doğru indirilir. Çubuk hangi bitki türlerine temas etmiş ise her bitki türü için ayrı kaydedilir. 38

Nokta-Şerit Yöntemi ile Örtüşün Hesaplanması • 39

Örtüş Tipi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 % Örtüş Bazal gövde H H H H H E %10 Yaprak E E H H H E %40 Kanopi E E H E %70 40