Bitki sistematiinin temel prensipleri Derste Kullanlan Kaynaklar SEMEN

Bitki sistematiğinin temel prensipleri

Derste Kullanılan Kaynaklar Ö. SEÇMEN, Y. GEMICI, E. LEBLEBICI, G. GÖRK, L. BEKAT: Tohumlu Bitkiler Sistematiği E. Ü. FEN Fak. Kitaplar Ser. no: 116, 446 sayfa. 1. baskı 1986: 2. baskı 1990: 3. baskı 1992: 4. baskı 1995. , 5. baskı 1997. Dığrak, M. , İlçim, A. 2002. Sistematiğin Esasları Ders Notları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü. Kahramanmaraş. Seçmen, Ö. , Görk, G. , Gemiçi, Y. , Bekat, L. , Leblebici, E. 1996. Tohumlu Bitkiler Laboratuvar Uygulama Kılavuzu. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Teksirler Serisi No: 51, 5. Baskı, 96 sayfa, E. Ü. Basımevi, Bornova-izmir.

Bitkiler habitat özelliklerine göre ağaç, çalı ve ot olarak ayrılır. Bu sınıflandırma sisteminin ilk yazılı eserini veren kişi, botaniğin babası olarak kabul edilen ve Aristonun öğrencisi olan Theophrastus (M. Ö. 370 -285) dur. De Historia Plantarum adlı eserinde 480 bitkiyi bu özelliklerine göre sınıflandırmıştır. Bu eserinde bitkileri ağaçlar, çalılar ve yarı çalılar ve otsu bitkiler olarak 4’e ayırmıştır. Theophrastus’un çalışmaları daha ziyade Botaniğin diğer dallarında görülür. Tohumların çimlenmesi, fidelerin gelişmesi ve kökün çimlenme esnasında ortaya çıkan ilk organ olduğunu belirtmiştir. Yaprakların şekil ve gövde üzerinde sıralanış tarzlarına göre sınıflandırılması gibi konuları açıklamıştır. Bundan başka bitki habitatlarına işaret etmiş, ortamla ilişkilerini ve dağılışlarını inceleyerek Bitki Coğrafyasının ve Bitki Ekolojisi’nin temelini atmıştır. Theophrastus devrinden sonra Romalılar Devrinde M. S. 64 yılında Dioscorides, bitkileri az çok familyalar halinde gruplandırmış, çoğu tıbbi olan 600 bitki türünden bahsetmiştir.

Linnaeus Devri 1707 -1778 (Sayısal Sınıflandırma Üzerine Kurulan Suni Sistemler) Bu dönemin özelliği, bitkilerin şekil özellikleri ve doğal akrabalıkları dikkate alınmaksızın tanımlamada kolaylık sağlayacak özelliklerine göre sınıflandırılmasıdır. Bu peryodun en ünlü botanikçisi Carl Linnaeus (17071778) dir. Kısaca Linne olarak tanımlanan bu ünlü kişi, botanik ve zoolojini babası olup gelmiş geçmiş en büyük sistematikçidir. En büyük eserlerinden Systema Naturae (1735) de pek çok bitki, hayvan ve mineralin sınıflandırmasını yapmıştır. Genera Plantarum adlı eserinde bitki genuslarını ve bunların özelliklerini vermiştir. Species Plantarum (1753)’da ise bitki türlerini adlandırmış ve sınıflandırmıştır.

Tayin (=Teşhis) taksonominin temelidir. Bir bitkinin (canlının) hangi taksonomik gruba sonuç olarak da hangi türe ait olduğunu saptamaktır. İki element arasındaki benzerlik ve farklıların belirlenmesi şeklinde de kabul edilebilir. En kesin olarak o konuda hazırlanmış Monografilerden yapılır. Monografileri yoksa flora veya fauna kitaplarından ve taksonomik gruplar üzerinde yapılan revizyon çalışmalarından tespit edilir.

Monografi: Bir takson (örneğin ordo, familya, genus) üzerine yapılan ve o taksonun yeryüzündeki tüm türlerini içine alan ve geniş kapsamlı bir taksonomik araştırmadır. Flora: Bir kıta, bir ülke yada bir bölgenin bütün bitkileri inceleyen taksonomik bir araştırmadır. Revizyon: Bir ülke yada bölgenin belirli bitki grupları (familya, genus) üzerinde yapılan taksonomik araştırmalardır.

-Familya’nın Üzerindeki Üst Birimlerin İsimlendirilmesi -Familya’nın üzerindeki taksonların latince isimleri belirli eklerle son bulur. Divisio (Bölüm) : -phyta Subdivisio (altbölüm) : -icae Classis (Sınıf) : -atae, -opsida Subclassis (altsınıf) : -ideae, -idea Super ordo Ordo (takım) : -ales Subordo (alttakım) : -ineae

Familyaya bağlı alt birimlerin isimlendirilmesinde latince isimler şu eklerle son bulur. Subfamilia (alt aile) : -oideae Tribus (oymak) : -iae Subtribus (altoymak) : -inae