Bireyin fizik ve sosyal evreden gelen uyumsuz koullar

Bireyin, fizik ve sosyal çevreden gelen uyumsuz koşullar nedeniyle, bedensel ve psikolojik sınırlarının ötesinde harcadığı gayret olarak tanımlayabiliriz. � ABD’li psikolog James Loehr stresin zararlı olduğu düşüncesinin yanlış olduğunu iddia ederek, başarının strese maruz kalma ve tepki vermeye bağlı olduğunu savunmaktadır. � Bugünün işyerlerinde başarının yolunun stresten kurtulmaktan değil, stresi idare edebilme kapasitesinden geçtiğine işaret eden Loehr, stresin yönetebileceğini vurguluyor. � Daha az kötümserlik, daha fazla iyimselik, daha fazla olumlu mücadele içine girmek, fiziksel olarak güçlü olmak, mücadeleye bir anlam ve değer katmak, kontrol duygusunu korumak. �

� Stres kontrolü kişinin içindedir. Cevap verme şekli birçok faktöre bağlı olabilmektedir. Örneğin yetişme şekli, kendine güven, kişinin kendine ve dünyaya bakışı, davranış ve düşüncelerinde kendini nasıl yönlendirdiği, strese cevap verme şeklini etkilemektedir. STRES SİNYALLERİ • Fiziksel sinyaller • Psikolojik sinyaller • Davranışsal sinyaller

İŞ STRESİ ve KAYNAKLARI Yönetim kademelerinde yer alam stres iki şekilde ortaya çıkmaktadır. Birincisi, yöneticiler, işlerin temel özelliği nedeniyle baskı altında bulunurlar. Eğer stres, yoğunlukları dayanılmaz boyuta ulaşırsa, işten aldıkları tatminin bedeli olarak sağlık ve mutluluklarından çok şey feda ederler. Böyle bir duygusal ortamda huzurlu olamayacak ve gerektiği gibi verimli çalışamayacaklardır. Bundan hem kendileri hem de örgütler zarar görürler. İkincisi, örgütlerde çalışanlar yoğun bir stresle karşıya ise, onların yaşamlarıda rahat olmayacak ve bu nedenle verimli çalışamayacaklardır.

� Yöneticiliğin, karar verme ve faaliyetleri yönlendirme gibi özellikleri olması nedeniyle, günlük çalışma yaşamında, stres etmenini, gözönüne alma ve stresi azaltma ve stresle başa çıkma yönünd yapıcı girişimlerde bulunma imkanlarının çoğu işgörenden ziyade yöneticilerde bulunmaktadır. Strese neden olan faktörler; 1. İnsana İlişkin olanlar; Üst yönetimden destek görememe ve diğer kişilerin sorumluluklarını yerine getirmemesi olarak ifade edilebilir. 2. İşe ilişkin olanlar; meslek seçiminin iyi yapılmamasına bağlı problemler ve iş yükü fazlalığı. 3. Kuruma ilişkin olanlar; Rol tanımlarının iyi yapılmaması, geribildirimlerin ve kişiden beklenenlerin net olmaması. Rol belirsizliği.

� Hiyerarşik ve merkezi örgüt yapısı önemli bir stres faktörüdür. Hiyerarşik örgütlerin bir stres etmeni olmasının nedeni, ast-üst ilişkilerinin formel bir biçimde olmasıdır. Hiyerarşik örgüt yapısı aynı zamanda iletişimde çeşitli engeller ortaya çıkarır. Hiyerarşik yapıda çok sayıda üstü memnun etme durumu, bireyi stres altına sokar ve onun iş tatminini engelleyerek, işte önemli bir stres etmeni oluşturur. Hiyerarşik yapıların, belli bir resmiyet ve mesafe gerektimesi, soğuk bir örgütsel iklimin oluşmasına neden olur. Elverişsiz örgüt iklimi, çalışanların iş tatminini engelleyerek stres altında çalışmalarının önemli nedenidir.

Strese yol açan en önemli etmenlerden biri ister yönetici seviyesinde ister çalışan seviyesinde olsun, sahip oldğu kişilik özelliğidir. � Kişilik ile ilgili olarak aşağıda ayrıntılı olarak iki çeşit davranış kalıbının özellikleri anlatılmıştır. A Tipi Davranış Friedman ve Rosenman 1950’li yıllarda A tipi davranış gösteren kişilik tipini saptadılar. Bu tipin özellikleri şunlardır: � Zamanı iyi kullanma konusunda hassastırlar. � Oldukça saldırgan ve rekabetçidirler. � Sürekli hareket etmeyi severler ve hızlı yemek yeme alışkanlığındadırlar. � Aynı anda iki işi yapmak isterler. � Sabırsızdırlar ve beklemekten nefret ederler. � İşe yöneliktirler ve işi zamanında bitirmeye önem verirler. � Rakamlarla boğuşurlar ve başarıyı kazanma derecelerini ölçmeye çalışırlar. �

� Güçlü motivasyonları vardır. � Kendilerine aşırı güvenleri vardır. � Az dinlenir, az spor yaparlar. � Orkestra şefli kişilik yapısındadırlar. B Tipi Davranışın Özellikleri � İvedilik ve sabırsızlık düşünceleri yoktur. � Gösteri meraklısı değildirler ve sorulmadıkça başarıların ve yaptıklarını tartışma ihtiyacı duymazlar. � Oyunu yarışmak için değil, hoşça zaman geçirmek için severler. � Suçluluk duymadan dinlenirler. � Ekiple kolayca çalışırlar. � Özel hayatları ile iş hayatları arasında kolayca sınır koyabilirler.

Yöneticiler Açısından Stresin Çözüm Yöntemleri: 1. Çalışanların rollerinin yeniden tanımlanması, 2. Sosyal destek sağlama, 3. Çalışma koşullarını yeniden gözden geçirme, 4. Aşırı iş yükünü ortadan kaldırma, 5. Çalışanların kararlara katılımını arttırma, 6. Çalışanların güven duygularını geliştirme, 7. Stresli personele danışmanlık hizmeti vermek.

Stresle bireysel olarak başa çıkmanın tanınmış yöntemlerinden biri de ‘DKYB’ Modeli’dir. Modelin her adımı, hayatımızı kontrol altına alıp, yaşanan stresin zararlarını, yararlı bir duruma getirme konusunda çeşitli yöntemlerden oluşur. DKYB modelinde ilk adım ‘değiştir’adımıdır. Eğer mümkün ise sizi strese sokan ortamı ve koşulları değiştirmeye çalışın. İkinci adım ‘kabul et’yaklaşımıdır. Bu adım esasen, değiştirilmesi mümkün olmayan koşulların kabul edilmesi temeline dayanır. Üçüncü adım, ‘yaşam tarzını yönet’yaklaşımıdır. Bu adım çeşitli egzersiz ve gevşeme yöntemleri kullanılarak, stres kaynaklarını ortadan kaldırmayı hedefler. Sosyal ve duygusal destek sağlayarak, stres oluşturan unsurları strese düşmeden ortadan kaldırmak bu yaklaşımın amacıdır. Dördüncü adım ise ‘boş ver’yaklaşımıdır. Gerçek dışı beklentilerden, hayallerden ve evhamın dayanılmaz ağırlığından kurtulmak için, başvurulması gereken duygusal ve zihinsel açıdan farklı bir yorum getirme yöntemidir.