Bir Uluslararas Yarg Yeri Olarak Dnya Ticaret rgt

Bir Uluslararası Yargı Yeri Olarak Dünya Ticaret Örgütü ANLAŞMAZLIKLARIN HALLİ ORGANI

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması • 1947 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) • 1986 – 1994 Uruguay Round • 1995 DTÖ’nü Kuran Marakeş Anlaşması • DTÖ Anlaşaması EK 2 Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması

ANLAŞMAZLIKLARIN HALLİ ORGANI KURULUŞ AMACI ¡ Üye devletlerin DTÖ Anlaşmaları’na uygun hareket etmesini temin etmek ¡ Üye devletlerin DTÖ Anlaşmaları çerçevesindeki hak ve yükümlülüklerinin korunmasını sağlamak ¡ Çok taraflı ticaret sisteminde güvenlik ve önceden sezilebilirlik sağlamak

Anlaşmazlıkların Halli’ne Kimler Taraf Olabilir Sadece DTÖ üyeleri (Aralık 2008’den itibaren 153 ) Sivil Toplum Örgütleri, bireyler (Hükümetlere lobi yaparak dolaylı erişim) İddia ortaya atma hakkı Bir davayı getirip getirmeme konusunda üyelerin geniş takdir yetkisi vardır

Anlaşmazlıkların Halli Mekanizmasının Başlıca Özellikleri ¡ Sadece Anlaşmazlıkların Halli Usulü Ekinde Yer alan Anlaşmalar bakımından uygulanabilir. ¡ Zorunlu ¡ Otomatik ¡ Temyiz Aşaması ¡ Yaptırım Gücü ¡ Uyum Oranı yüksek

Hangi Anlaşmalardan Doğan Anlaşmazlıklar DTÖ Anlaşmazlıkların Halli Organına Taşınabilir? ¡ Aşağıda belirtilen anlaşmalardan kaynaklı anlaşmazlıklar “kapsanan” anlaşmalardır: l l l DTÖ Anlaşması Çok Taraflı Ticari Anlaşmalar (GATT 1994 + 12 Mal Ticareti Anlaşması) GATS TRIPS DSU (Çoklu Ticari Anlaşmalar)

Doğası ¡ Zorunlu Yargı Yetkisi l l ¡ Üyeler kapsam içerisindeki anlaşmalardan doğan anlaşmazlıkları DTÖ Anlaşmazlıkların Halli Organına getirmekle yükümlüdür Katılım: Yargı yetkisini kabul Münhasır Yargı Yetkisi

Anlaşmazlıkların Hallinde Başlıca Aktörler Anlaşmazlıkların Halli Organı • DTÖ Anlaşmazlıkların Halli Sistemini idare eder • Panel kurar • Panel ve Temyiz Organı Raporlarını onaylar • Uygulama üzerinde gözetim sağlar • Uygulama yoksa misilleme tedbirlere onay verir Panel 3 – 5 panelist, ad hoc organ Temyiz Organı DTÖ Sekreteryası 7 sabit üye, 4 -yıllık dönem Panellere ve Temyiz Organına yardım

Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması’nın Çalışması Anlaşmazlıkların Halli Organı, Bütün Üyeler Kurar Panel Temyize gidilmezse AHO raporu onaylar Rapor AHO raporları onaylar Temyiz Organı

Temel Aşamalar Danışmalar Aşaması 60 gün Panel Aşaması 6 – 9 ay Temyiz Aşaması 60 – 90 gün AHO Raporunun Onaylanması Uygulama

Danışma Süreci 0 Talebin alındığı tarih 10 Gün Şikayet edilen tarafın cevabı 30 Gün 60 Gün /uzlaşılan süre Danışmaların tamamlanma sı Danışmaların başlaması • Şikayet edilen taraf bu sürelere uymazsa: Doğrudan panelin kurulması talep edilebilir • Danışmaların süresi 60 gün ya da üzerinde mutabık kalınan süredir

Danışmalar

Panel Süreci 0 Panel Kurma Talebi 2. AHO 1 ay /9 ay Toplantısı Panel Kurulur 6 ay Panelistlerin belirlenmesi Panelin nihai raporu • Panelin üyeleri ve görev çerçevesi üzerinde mutabık kalındıktan sonraki 6 ay içerisinde panel nihai raporunu taraflara iletir • Panel bu süreyi 9 aya uzatabilir

Panellerin Kompozisyonu

Panel Raporları Toplam 125 rapor Nisan 2009 itibariyle

Temyiz Deadlines for filing an appeal 0 Panel raporunun iletilmesi ¡ ¡ ¡ 20 Gün Kabul edilmesi→ Day 60 ← Kabul edilmesi Panel raporu, üyelere dağıtım tarihi üzerinden 20 gün geçinceye kadar AHO tarafından kabul edilmek üzere görüşülemez Dağıtım tarihinden 60 gün içinde AHO tarafından kabul edilir (Negatif konsensus) Temyize başvurulması hariç l Temyiz başvurusu raporun dağıtılmasından sonraki 60 gün içinde yapılmalıdır

Temyiz: Temyiz başvurusu (Şubat 2009 itibariyle): 96 ¡ Temyiz edilen panel raporları: yaklaşık %68 ¡ Temyiz süresi: Çoğunlukla 90 gün ¡

Yıllara Göre Hukuki Uyuşmazlık Sayısı

AHO MEKANİZMASINA EN ÇOK BAŞVURAN/ŞİKAYET EDİLEN ÜLKELER ŞİKAYETÇİ ŞİKAYET EDİLEN ABD 94 108 AB 81 67 Kanada 33 15 Brezilya 24 14 Meksika 21 14 Hindistan 18 20 Arjantin 15 16 Kore 14 14 Japonya 13 15 Tayland 13 3 Avustralya 7 10 Çin 6 17 Türkiye 2 8

Türkiye’nin DTÖ’de Taraf Olduğu Anlaşmazlıklar ¡ Danışmalar aşamasında çözümlenenler: l l l l DS 237 - davacı Ekvator –Taze meyve ithalatında bazı ithalat prosedürleri DS 288 - davalı Güney Afrika – Battaniyelerde kesin AD Önlemleri DS 29 - davacı Hong Kong – Tekstil ve Konfeksiyon ürünlerinde DS 43 - davacı ABD – Yabancı Film Gelirlerinin Vergilendirilmesi DS 47 - davacı Tayland Tekstil, Konfeksiyon ve giyim ürünlerinde ithalat kısıtlamaları DS 208 - davacı Brezilya ‑ Demir ve Çelik Boru döşemelerinde AD vergisi DS 256 - davacı Macaristan– Macaristan’dan Evcil Hayvan Gıdası yasağı

Türkiye’nin DTÖ’de Taraf Olduğu Davalar ¡ Panel aşamasına gelip karara bağlananlar: l DS 34 - davacı Hindistan –Tekstil (1999)Panel kararı Türkiye tarafından temyiz edilmiştir l DS 211 - davalı Mısır – Çelik İnşaat Demiri (2002) l DS 334 - davacı ABD - Pirinç (2007)

Türkiye’nin DTÖ’de Taraf Olduğu Davalar DS 34 - Hindistan – Tekstil ¡ Türkiye'nin AT ile oluşturduğu gümrük birliği çerçevesinde üstlendiği ve bazı tekstil ve hazır giyim ürünleri ithalatında uygulamaya koyduğu miktar kısıtlamalarının DTÖ hukukuna aykırılığı iddiasıyla Hindistan tarafından açılmıştır. ¡ Panel Türkiye’nin uyguladığı miktar kısıtlamalarının GATT 1994’ün XI ve XIII. Maddeleri ile THGA’nın 2. 4. maddesini ihlâl ettiğine karar vermiş ve Türkiye’nin GATT 1994’ün XXIV. Maddesi çerçevesindeki savunmasını reddetmiştir. ¡ Türkiye panel kararını temyiz etmiş, Temyiz Organı panelin hükmünü onamıştır. ¡ Türkiye ile Hindistan bir tazminat üzerinde anlaşmış ve dava böylece sona ermiştir.

Türkiye’nin DTÖ’de Taraf Olduğu Davalar DS 211 - Mısır –Çelik İnşaat Demiri ¡ ¡ ¡ Türkiye, Mısır'ın Türk menşeli demir-çelik ürünleri ithalatında uyguladığı dampinge karşı verginin DTÖ kurallarına aykırı olduğunu ileri sürmüştür. Türkiye’nin ileri sürdüğü dava nedenleri kısmen kabul kısmen red edilmiştir. Mısır kararın gereğini yerine getirmiş ve uyuşmazlık son bulmuştur.

Türkiye’nin DTÖ’de Taraf Olduğu Davalar DS 334 – ABD- Pirinç ¡ ¡ 17 Mart 2006: Panelin kurulması Şikayete konu ülkemiz uygulamaları: l Kontrol Belgesi Sistemi (KBS) l Yerli Alım Şartına Bağlı Tarife Kontenjanı Sistemi (TKS)

Türkiye’nin DTÖ’de Taraf Olduğu Davalar DS 334 – ABD - Pirinç l l Bulgu: ¡ KBS: Tarım Anlaşması kapsamında gümrük vergisine dönüştürülmesi gereken keyfi ithalat lisansı uygulaması ¡ TKS: yerli alım şartı ulusal muamele ilkesine aykırı 8 Haziran 2007: nihai raporun taraflara dağıtımı Tavsiye Kararı: ¡ KBS Türkiye’nin Anlaşma kapsamındaki ulusal yükümlülükleriyle uyumlu hale getirilmeli ¡ TKS halihazırda uygulamadan kaldırıldığından tavsiye kararı yok Mevcut Durum: ABD ile karşılıklı uzlaşma yolu aranmaktadır. Mutabakat taslağı üzerinde çalışılmaktadır.

Teşekkürler Nurdan Çamlıbel Aydın Dış Ticaret Müsteşarlığı Daire Başkanı