Bir filozof ve bilim insan olarak eitli bilim

Bir filozof ve bilim insanı olarak çeşitli bilim dallarında büyük ustalık kazanan Farabi, Kitabü’l Musiki’ül Kebir (Büyük Musiki Kitabı) İsimli eserinde müziğin etkilerini açıklamıştır. 870 - 950 Müziği, tını yönünden incelemiş, fizik yasalarına dayanarak deneysel yöntemlerle açıklamıştır. 1224 - 1294 Türk ve İslam dünyasının temel müzik kuramcılarından biridir. Eseri Kitabü’l Edvar’da yer alan Nevruz Remel Beste günümüze ulaşan notaya aktarılmış Türk Müziği eserlerinin en eskisidir. 1353 -1435 1578 - 1590 Saz şairi Köroğlu Yeniçeri Ocağında yetişmiş, şiirlerinde yiğitlik, dostluk, aşk ve doğa sevgisi konularını coşkun bir sesleniş ve sade bir dille işlemiştir.

Benli Hasan Ağa (1607 – 1665) Yaman bir cengaver olan Giray Han, hususi hayatında şiir ve mûsikî ile meşgul olurmuştur. Gazi Giray Han mûsikîde olduğu kadar klâsik Türk şiirinde de önemli bir şahsiyettir. 1554 -1607 Evliya Çelebi ile aynı dönemde Enderun’da eğitim görmüştür. Zamanımıza kalan on beş kadar eserinin tamamı peşrev ve saz semaisi formundadır. 1612 - 1640 1607 -1665 Şah Murat mahlasıyla bestekarlık yapmıştır. Padişahlığı döneminde sanatkarları etrafında toplamış, ilahi ve yürük semai olmak üzere çeşitli eserler yazıp bestelemiştir. 1610 – 1675 Çeşitli Türk sazlarını çalmasına rağmen santuri olarak bilinir. Ali Ufki Bey 3. Murat'a ait olan ve bir sabah namazına kalkamadığından nefsini terbiye için yazdığı uyan ey gözlerim gafletten uyan" güfteleri ile başlayan eserine bestelemiştir.

Sultan IV. Mehmet döneminin büyük müzik ustalarındandır. Saray'da yapılan fasıllara sazı ve sesi ile katılmıştır. Tamburi ve hanendedir. 1630 - 1694 Çağının kaynakları Mevlevi olduğunu göstermektedir. Mevlevi mukabelesinde okunan bir Segah ayin bestesi vardır. Sarayda musiki dersleri vermiştir. 1630 - 1701 Çömlekçizade Recep Çelebi (1630 -1701) İyi bir hanende ve bestekardır. Dini ve din dışı bestelediği binden fazla eseri vardır. Eserlerinden ancak sekiz tanesi günümüze ulaşabilmiştir. 1640 -1712 1685 - 1751 Mehmet Esad Efendi (1685 – 1751) 99 ünlü bestekarı kısaca tanıtan ve eserlerinin sözlerinden Örnekler veren bir tezkire kaleme almış, müzik tarihimizdeki ilk Biyografi dergisi olan Atrab-ul Asar’ı çıkarmıştır.

Sebkati mahlası ile şiirler yazmış, besteler yapmıştır. Peşrev ve saz semaisi türünde çeşitli eserleri günümüze kadar gelmiştir. 1696 - 1754 Büyük bir şair, bestekar, tamburi ve neyzendir. Acem – buselik, arazbar – buselik, hüseyni – zemzeme, Neva – buselik, pesendide, suzidilara, şevkefza, şevk-u tarab gibi makamlar oluşturmuştur. Ayin, durak, peşrev, saz semaisi, kar, beste, ağır semai, yürük semai ve şarkı eserleri günümüze kadar ulaşmıştır. 1710 - 1780 Bestelerini tambur eşliğinde yapmıştır. Türk müziğinin bilinen en eski kadın bestekarıdır. Günümüze on iki eseri ulaşmıştır. 1761 -1808 1745 - 1815 Enderun’da tambur hocasıdır. III. Selime Tambur öğretmiştir. Klasik ekole bağlı kalmıştır. Günümüze 35 peşrev, 28 saz semaisi, 5 beste, 1 ağır semai, 3 yürük semai ve 6 şarkı olmak üzere 80 eseri ulaşmıştır.

Enderun da yetişmiş daha sonra tambur öğretmenliği yapmıştır. Günümüze ulaşan saz semai, yürük semai, şarkılardan oluşan 70’ten fazla eseri vardır. Rast-ı Cedid faslını Dede Efendi ile birlikte bestelemiştir. 1750 - 1834 Şair, hattat, neyzen ve tamburidir. Şiirlerini Adli mahlası ile yazmıştır. Günümüze ulaşan yirmi beş bestesi bulunmaktadır. Bunlardan biride kendi kurduğu ordu için bestelediği , Acem-Aşiran, Asaki-i Mansure-i Muhammediye Marşıdır. 1750 - 1835 1785 -1839 1768 - 1839 Kömürcüzade Hafız Mehmed Efendi (1750 - 1835) II. Mahmut döneminin en tanınmış bestekârlarından ve hanendelerinden olan Hafız Efendi II. Mahmut’a muhasiplik yaptığı bilinmektedir. Hamparsum, yeni bir nota yazım sistemi geliştirmiştir. Ezginin iniş çıkışlarını göstermek amacı ile sözlerin üzerine konulan işaretlerden oluşan bu yeni sistem, dönemin bestekar ve icracıları tarafından ilgi görmüştür.

12 yaşında kemana başlamıştır. İyi bir hanende, tamburi ve kemanidir. Ferahnak makamını bulmuştur. Ferahnak makamı Taksimini Dede Efendi ile birlikte oluşturmuşlardır. 1778 - 1840 1794 - 1843 Eserlerinde ki çeşitlilik ona ayrı bir ün kazandırmıştır. Ayin, Tevşih, İlahi, Durak naat gibi dini eseler ve Kar, Karçe, Kar-ı natik, Beste, Ağır semai ve yürük semai, şarkı ve köçekçeler bestelemiştir. Dede Efendi; Sultanı yegah, Neveser, Sababuselik, Hicaz-buselik, ve Arabankürdi makamlarını bulmuştur. 1778 -1846 1787 - 1851 Arif Mehmet Ağa (1794 - 1843) Enderun dan yetişmiş bir tamburidir. Dilküşa ve Şevkaver makamlarını bulan bu değerli tamburi bestekârın günümüze sadece bir eseri ulaşmıştır. Şarkı formunun olgunlaşmasına öncülük etmiştir. Günümüze 3’ü beste, 10’u şarkı olmak üzere 13 eseri ulaşmıştır. Bunlar, geleneksel özellikte ve teknik bakımdan nitelikli eserlerdir.

Hem Bektaşi hem de Mevlevi olan Haşim bey, güzel bir sese sahiptir. Tarz-ı Nevin makamını bulan bestekarın, Haşim Bey Mecmuası isimli bir kitabı vardır. Günümüze 73 eseri ulaşabilmiştir. 1815 - 1868 Şarkı formunu canlandırarak zirveye çıkarmıştır. Padişahın emriyle Haremde müzik dersi vermiştir. Kendi şarkılarının da bulunduğu Mecmua-i Arifi adlı bir güfte dergisi yayımlamıştır. Günümüze 337 eserinin notaları ulaşmıştır. 1829 - 1884 1831 -1885 1836 - 1885 Nikoğos Ağa (1836 - 1885) Eserlerinde; melodi zenginliği, zarif işleniş, sağlam teknik, prozodi düzgünlüğünün yanı sıra duygusallık ağır basmaktadır. Nikoğos Ağa, değerli bir bestekar ve iyi bir hanendedir. Daha çok saz eserleri ile tanınmış bestekârın, günümüze ulaşan 5 peşrevi, 4 saz semaisi bulunmaktadır.

Önemli bir şarkı bestekârıdır. Günümüze 25 şarkısı ulaşmıştır. Türk müziği çalışmaları kadar olmasa da Batı müziğiyle de ilgilenmiştir. Ünlü bestekârımızın şarkı formundaki eserlerinin güftelerinden çoğu ona aittir. Bestelerinde Hacı Arif Bey ve Şevki Bey’in etkileri görülmektedir. 1836 - 1885 1860 - 1891 Mızıka-i Hümayun da Hacı Arif Bey’den dersler almıştır. Osmanlı Saray Fasıl Topluluğunda hanendelik yapmıştır. Medine’de doğduğu için adına Medeni denmiştir. Dini ve din dışı müziğin her formunda eserleri vardır. Beste ve güfte uyumuna dikkat etmiştir. 1 beste ve 43 şarkı olmak üzere günümüze 44 eseri ulaşmıştır. 1842 -1895 1825 - 1897 Klasik Türk musikisi repertuvarının zamanımıza kadar gelmesinde büyük rolü olmuştur. Sait Halim Paşa koleksiyonunun büyük bir kısmını Zekai Dede Efendi okumuş, Nikoğos Ağada notaya almıştır.

En içli klasik Türk müziği bestekârlarından biri olarak tanınır. Günümüze 110 eseri ulaşmıştır. Şarkılarında genellikle Hacı Arif Bey’in etkisi olduğu kabul edilir. 1836 - 1902 Çağının gerekleri ve sanat anlayışına göre güzel saz ve söz eserleri bestelemiş, eserlerinde makamlarımızın geleneksel anlatım özelliklerini başarıyla uygulamıştır. Günümüze 40 eseri ulaşan Tatyos Efendi iyi bir bestekar olup üstün bir müzik anlayışına sahiptir. 1840 - 1905 Galata Mevlevi hanesinde neyzen başılık, ardından da Bahariye Mevlevihane’sinde neyzen olarak görev yapmıştır. 1858 -1913 1873 - 1916 Cemil Bey, Hamparsum notasının bizim mûsikîmizin perdelerini daha iyi belirttiğini söyler ve onu tercih ederdi. Her iki notada da olağanüstü melekesi vardı yazar gibi nota yazardı.

20. Yy Bestekarlarımız