Biologie op het mbo Deel 4 Taxonomie en
Biologie op het mbo Deel 4: Taxonomie en biodiversiteit
Planning blok 1 Lesweek Les 37 1 Evolutie 38 2 Survival of the fittest 39 3 Domesticatie 40 4 Taxonomie en biodiversiteit 41 5 Biotopen, Ecosystemen, Kringlopen 42 6 Toets 43 44 Onderwerpen Vakantie 7 Toets
Vorige week Wat is domesticatie? Wat betekent het als een dier verwilderd is? Welke diersoorten zijn meer geschikt voor domesticatie? Waarin verschillen dieren die gedomesticeerd zijn vergeleken met de oorspronkelijke soort? • Wat is veredeling en (sport) fokken? • •
Leerdoelen deze les • Kunnen uitleggen wat een taxonomie inhoud en hoe de naamgeving van dieren werkt • Wat is biodiversiteit • Goed uit kunnen leggen waarom en hoe soorten ontstaan • Weten dat er nieuwe technieken bestaan om soorten te herkennen
Taxonomie • Het classificeren (ordenen) van individuen of objecten in groepen op basis van uiterlijke kenmerken, eigenschappen op cellulair niveau of op basis van het DNA. • Overzicht maken in de verscheidenheid aan soorten • Elk van de categorieën noem je een taxon.
Het ontstaan van het leven • 3, 5 miljard jaar evolutie van het leven (er zijn momenteel ongeveer 1, 75 miljoen soorten bekend) • Hoe het leven is ontstaan is nog steeds niet helemaal bekend • Bolletjes eiwitten DNA verder leven? • Lees verder: Hoe ontstaat leven
Biodiversiteit • Biodiversiteit omvat alle soorten die er op aarde zijn, waaronder alle dier- en plantensoorten. • ‘Bio’ betekent leven "diversiteit" betekent afwisseling, verschil, verscheidenheid. • Biodiversiteit is dus de verscheidenheid aan soorten (genotypen en fenotypen)
Het dierenrijk • 3 domeinen
Domein
Hoe worden die taxons dan weer onderverdeeld? • 3 domeinen: • Archaea (oer bacteriën of eencelligen) • Bacteriën • Eukaryoten (met een celkern) • 5 rijken: • • • Bacteriën (Prokaryoot) Protisten Schimmels Planten Dieren
Afdeling en Klasse • De rijken kun je weer verder opdelen in afdelingen • Het dierenrijk kun je bijvoorbeeld weer opdelen in 8 verschillende afdelingen: • Deze afdelingen kun je weer verder opdelen in klassen, bijvoorbeeld de gewervelden:
Orde, Familie en Geslacht • Iedere klasse is onderverdeeld in verschillende ordes • Bij zoogdieren worden er ongeveer dertig ordes erkend, dit zijn bijvoorbeeld de roofdieren, haasachtigen en de evenhoevigen. • Tot iedere orde behoren families • Bij roofdieren kan dit bijvoorbeeld de familie van de katachtigen zijn. • Iedere familie kan bepaalde geslachten van dieren bevatten • Bij katachtigen zijn dit bijvoorbeeld de wilde kat, huiskat, leeuw of de poema
Een voorbeeld. .
Geheugensteuntje Afdeling Alle Klasse Knappe Orde Oudjes Familie Fietsen Geslacht Graag Soort Snel
Hoe zit dat met de namen? • De “binaire” naamgeving werd voor het eerst toegepast door Carolus Linnaeus in de 18 de eeuw • Wetenschappelijke naam = Geslachtsnaam + soortnaam Opdracht 1: Maak een taxonomische boom van de leeuw en de huishond Opdracht 2: Kun je de wetenschappelijke naam vinden van de hond en de huishond?
• Rijk • Dieren • Afdeling • Gewervelden • Klasse • Zoogdieren • Orde • Roofdieren • Familie • Katachtigen • Hondachtigen • Geslacht • Panters (Panthera) • Honden (Canis) • Soort • Leeuw (leo) • Wolven (lupus) Ondersoort: Canis lupus familiaris Ras: Poedel
We weten nu hoe de taxonomie werkt Maar hoe zijn de soorten nu ontstaan?
Een voorbeeld. .
Zoek de verschillen tjiftjaf Bron te gebruiken: soortenbank. nl fitis
Geslacht Phylloscopus bestaat in Nederland uit 7 soorten: Phylloscopus bonelli [Bergfluiter] Phylloscopus borealis [Noordse Boszanger] Phylloscopus collybita [Tjiftjaf] Phylloscopus inornatus [Bladkoning] Phylloscopus sibilatrix [Fluiter] Phylloscopus trochiloides [Grauwe Fitis] Phylloscopus trochilus [Fitis]
Een soort is… Een groep organismen met veel overeenkomstige eigenschappen, • die onderling kunnen voortplanten • en daarbij vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen
Dit zijn dus verschillende soorten, ondanks de grote overeenkomsten in kleur en vorm/bouw
En dit zijn dus geen verschillende diersoorten: 1 soort, met veel variëteiten, rassen zelfs
Soort of niet? Een Soort = de verzameling organismen met veel overeenkomstige eigenschappen, die in staat zijn: 1) zich onderling voort te planten 2) daarbij vruchtbare nakomelingen voort te brengen.
Is dit één soort?
Populatie • Een populatie = een groep individuen van een soort die in een bepaald gebied een voortplantingseenheid vormen • Afhankelijk van omstandigheden kunnen binnen populaties dieren verschillende uiterlijke kenmerken vertonen
Steltkluut Kent 6 populaties met verschillen in uiterlijk. Men ziet dit als 1 soort, ook al is dit nooit bewezen.
Jan van Gent kent 3 geografische rassen. Deze kunnen elkaar gemakkelijk bereiken, maar paren zeker niet onderling. 1 soort of niet ? ?
Nieuwe technieken • Soms is het erg lastig te zien of we te maken hebben met verschillende soorten of enkel met rasverschillen of alleen wat uiterlijke verschillen • Tegenwoordig maakt DNA-onderzoek een eind aan veel discussie over verwantschap tussen (populaties van) soorten • Verschillende code op het DNA = verschillende soort
Opdrachten • Maak nu de opdrachten (huiswerk) • Zorg dat deze opdrachten af zijn de volgende les
- Slides: 30