Bilingwizm czy znajomo dwu jzykw Dwujzyczno vs znajomo

Bilingwizm czy znajomość dwu języków?

„Dwujęzyczność” vs „znajomość dwóch języków” Znajomość dwu języków to: § kompetencja w języku ojczystym i/lub obcym nieadekwatna do wieku i statusu społecznego danej osoby § znajomość tylko niektórych sprawności § używanie języka obcego - niezbyt często - tylko w pewnych sytuacjach - nie ze wszystkimi uczestnikami aktu komunikacji - w niezbyt swobodny sposób ’Znajomość dwu języków’ cechuje bliższy kontakt z kulturą rodzimą (niż z obcą)

„Dwujęzyczność” vs „znajomość dwóch języków” Dwujęzyczność to: § opanowanie dwu języków przez daną osobę w takim stopniu, jak wiekowo i społecznie jej odpowiadający ich rodzimi użytkownicy § umiejętność posługiwania się wszystkimi sprawnościami w języku ojczystym i innym § częste i swobodne ich używanie w różnych sytuacjach i z różnymi uczestnikami aktu komunikacji ’Dwujęzyczność’ cechuje bliski kontakt z obydwoma kulturami i możliwością ich doświadczania (doznawania) (E. Lipińska, 2003, 2006)

Znajomości dwóch języków wpisuje się w fenomen różnojęzyczności, a dwujęzyczność jest przykładem w i e l o j ę z y c z n o ś c i. wielojęzyczność → dwujęzyczność różnojęzyczność → znajomość dwu języków

Różnojęzyczność „W różnych sytuacjach człowiek uaktywnia różne składniki swojej kompetencji, stosownie do wymagań decydujących o skutecznej komunikacji z danym rozmówcą. Tak, na przykład rozmówcy, mogą przechodzić z jednego języka czy dialektu na inny, skutecznie wykorzystując umiejętność wypowiadania się w jednym języku, a rozumienia w drugim. ” (ESOKJ, 2003: 16)

Ograniczenia bilingwizmu w czasie i formie „Osiągnięta dwujęzyczność nie jest cechą stałą, nabytą już na całe życie. Jest raczej dynamicznym procesem, w ciągu którego może dojść do całkowitej lub częściowej utraty jednego z języków. W tym procesie istotną rolę odgrywają czynniki zewnętrzne, ale przede wszystkim osobowość, temperament, nieświadome i świadome motywacje, indywidualne priorytety osoby dwujęzycznej. Zwykle przegrywa w pojedynku języków ten słabszy, on ulega czasem zapomnieniu. ” (M. Warchoł-Schlottmann, 1994)

Warunek zaistnienia dwujęzyczności W przypadku dorosłych e/imigrantów warunkiem stania się osobą dwujęzyczną jest dobra znajomość języka kraju przyjmującego, a w przypadku dzieci i młodzieży – zachowanie oraz rozwój języka odziedziczonego.

Dwujęzyczność naturalna a elitarna § nabywanie języka (drugiego) → dwujęzyczność naturalna, popularna lub ludowa (folk), kształtuje się w toku naturalnych interakcji i najczęściej występuje u imigrantów lub gastarbeiterów posługujących się językiem, który w danym państwie jest hegemoniczny (np. angielski nabywany przez Polaków w USA drogą nieformalną) § uczenie się → dwujęzyczność inteligencka (elitarna) jest zazwyczaj udziałem wysoko wykształconych, społecznie mobilnych i dobrze sytuowanych jednostek, które pracują, odbywają staże bądź studiują za granicą

Bilingwizm kognitywny Rozumie się przez to świadome i celowe uczenie się języka i poprzez język, zdobywanie wiedzy oraz umiejętności. W konsekwencji umożliwia zbadanie stopnia opanowania obydwu języków w sposób obiektywny, czyli za pomocą testów/egzaminów, co jest wykluczone w przypadku bilingwizmu naturalnego.

JĘZYK ODZIEDZICZONY A TYP DWUJĘZYCZNOŚCI JĘZYK ODZIEDZICZONY ODMIANA POLONIJNA ODMIANA STANDARDOWA JĘZYK DOMOWY W WERSJI MÓWIONEJ (HLS) JĘZYK EDUKACYJNY W WERSJI MÓWIONEJ I PISANEJ (HLL) DWUJĘZYCZNOŚĆ NATURALNA DWUJĘZYCZNOŚĆ KOGNITYWNA

Nie może być mowy o wystąpieniu bilingwizmu, jeśli język ojczysty nie zostanie opanowany/zachowany na zadowalającym poziomie, a zwłaszcza jeśli nie będzie adekwatny do wieku danej jednostki czy pełnionej przez nią roli społecznej. Ma to szczególnie głębokie konsekwencje w przypadku dzieci i młodzieży, dlatego rola, jaką w transmisji polskości odgrywają rodzice jest nie do przecenienia.

Zachowanie polszczyzny poza polskim żywiołem językowym: § pełne: pozostaje ona językiem komunikacji w rodzinie i własnym środowisku etnicznym, dzieci są posyłane do polskich szkół, a rodzice robią wszystko, co możliwe, aby język przodków pozostał żywy i rozwijał się; § częściowe: mieszanie polskiego z językiem kraju osiedlenia (czasem jeszcze z innymi kodami) = język polonijny Spotyka się również całkowite zaniechanie używania polszczyzny (zazwyczaj w przypadku postawy asymilacji).

Co pomaga zachować polskość na obczyźnie? § dom (rodzice) § polskie szkoły § środowisko polonijne § kontakty z polską rodziną / z polskimi rówieśnikami § religia

Nowy (obcy/drugi) język Znajomość języka kraju osiedlenia ma wielkie znaczenie, gdyż niemożność komunikowania się grozi poważnymi konsekwencjami. Rozumieć i być rozumianym, oto dwa konieczne warunki zakończonej sukcesem komunikacji językowej. Bez znajomości języka emigranci skazani są na izolację właściwą ich etnicznemu gettu. Język, który nie jest rozumiany, może być znaczącym źródłem frustracji lub prowadzić wręcz do zaburzeń psychicznych. (J. Wróbel, 2002: 142) Zdaniem D. Mostwin (1995) brak znajomości języka dominującego, przyczynia się do głębokiej izolacji i prowadzi do pozornych lub rzeczywistych mentalnych anomalii.

Brak znajomości języka kraju osiedlenia § uniemożliwia danej jednostce stanie się pełnoprawnym członkiem społeczności lokalnej, § blokuje kontakty kulturowe i korzystanie w pełni ze swoich praw. Jedynym pożytkiem takiego podejścia jest więc – nie z wyboru, lecz z konieczności – zachowanie języka polskiego w domu i kontaktach z innymi Polakami (wielka korzyść językowa) dla dzieci (postawa izolacji)