Bijvriendelijke behuizing voor het bijenvolk Breng het land

Bijvriendelijke behuizing voor het bijenvolk Breng het land tot bloei BD-Winterconferentie 27/02

Inhoud • • • Nestruimte natuurlijke voorkeuren Natuurlijke dynamiek! Warmtehuishouding Optimale bijenwoning Bespreking voorbeelden

Nestruimte Onderzoek (prof. T. Seeley) leert dat zwermende bijen een voorkeur hebben voor: • • • Een ruimte van 40 l (min. 12 l – max. 100 l) De vorm v. d. ruimte heeft geen belang Opening onderaan en smal (15 x 2 cm) Opening bij voorkeur op het ZO Hoogte: 5 à 6 m Vroegere bewoning door bijen (was) Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015

De dynamiek in het bijennest Dynamiek van half augustus tot eind maart: De wintertros beweegt opwaarts Consumeren van honingvoorraad: eerst de zomerhoning, uiteindelijk de lentehoning. De onderste, bebroede cellen kunnen ten prooi vallen aan de wasmot tijdens de winter Dynamiek van begin april tot begin augustus. Aanbouwrichting is naar beneden toe. Sterke volken breiden ook in de breedte uit. Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015

Optimale bijenwoning en ventilatie • Ventilatie is van groot belang voor: – WARMTEHUISHOUDING – ZUURSTOFTOEVOER – WATERDAMPAFVOER • Bijen prefereren ‘koude bouw’ (=raten dwars op de opening) t. b. v. ventilatie. • Bijen zullen waaieren met hun vleugels om ventileren op te starten. • In de winter is de actieve ventilatie minimaal. EXTRA! • Voor een optimale ventilatie is de koker best niet te hoog. • Dampdoorlatend materiaal helpt zeer om condensatie (schimmels!) te voorkomen Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015

Een bijenkast voor gezonde volken? Alle voornoemde elementen uit de biologie van de honingbij wijzen in de richting van mogelijke bijdragen voor een beter concept van bijenkasten wat betreft de gezondheid van bijen. Volgende elementen verdienen hierbij uiterste aandacht: -Vermijden condensvorming -Ventilatie -Verticale volksdynamiek -Isolatie (warmteregulering ondersteunen) -Minimale doorsnijding van het broednest -Celgrootte van 4, 9 mm -Wasraatvernieuwing (1 op 2 waswafels/jaar!) Conclusie : Het loont de moeite om met hernieuwde ijver concepten te ontwikkelen voor bijenkasten die hier rekening mee houden. 6

Optimale bijenwoning VOLUME: 40 liter => VORMGEVING? Voor een optimale warmtehuishouding is een bolvorm aangewezen. • 35 000(winter)-75 000(zomer) bijen hebben een zekere ruimte nodig. • • Observatie: vaak beperkt een natuurlijk bijennest zich tot 8 -9 waswafels. Een bolvorm over 8 waswafels (Warré) met tussenafstand van 35 mm geeft plaats voor 41850 werkstercellen (830 cellen/dm 2) • In deze cellen kan 16, 4 kg honing opgeslagen worden. (0, 3 kg/dm 2) • Dit is al voldoende als broedruimte van 75000 individuen die 6 weken leven (want de larve ontwikkelt in 3 weken tijd). CONCLUSIE: voor een volume van 40 liter kan een koker van 28 cm Ø en 65 cm hoog prima voldoen. Jaarcursus Natuurlijk Imkeren 2015

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: Type Holle Boomstam – Kloskorf PLUSPUNTEN: Natuurlijke raatbouw Ramen worden niet verhangen Waswafels zijn en blijven volkseigen Vernieuwing was door raatoogst Minimale storing 8 VERBETERPUNTEN: Volksopvolging. BINNENVOLUME: Winter: 40 ltr Zomer: 40 ltr

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Type Drentse Korf PLUSPUNTEN: Winter: 30 ltr VERBETERPUNTEN: Het bijenvolk wordt minimaal gestoord Volume is star en klein Prima isolatie Begeleiding zwakke volken Prima dampdoorlatend Raatvernieuwing. Natuurlijke raatbouw Ventilatie Omhullende raatouw Zwermopvolging Ramen worden niet verhangen Muizenschade Waswafels zijn en blijven volkseigen Standplaats kan soepel gekozen worden mits bescherming 9 Zomer: 30 ltr

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: Type Weissenseifener Hangkorf (Günther Mancke) PLUSPUNTEN: Het bijenvolk wordt minimaal gestoord Prima isolatie Prima dampdoorlatend Natuurlijke raatbouw VERBETERPUNTEN: Volume naar 40 ltr Ventilatie Omhullende raatbouw Honingoogst Raatvernieuwing (ten dele). Ramen worden niet verhangen Waswafels zijn en blijven volkseigen Standplaats kan soepel gekozen worden mits dakbescherming Hoge ophanging is mogelijk 10 BINNENVOLUME: Winter: 36 ltr Zomer: 36 ltr

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: Type Topbar-Hive PLUSPUNTEN: Het bijenvolk wordt minimaal gestoord Ventilatie Prima voor warme klimaten Natuurlijke raatbouw Snelle raatvernieuwing Horizontale jaardynamiek. Warmtehuishouding Omhullende raatbouw niet echt mogelijk Sterke en zwakkere volken kunnen gepast Vaste standplaats aangewezen 11 0 - 79, 3 ltr ZWAKTES in GEMATIGD KLIMAAT: Waswafels zijn en blijven volkseigen Volume aanpasbaar via tussenschot Winter: 0 - 79, 3 ltr Zomer: Ramen worden niet verhangen begeleid worden BINNENVOLUME:

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: Type: Bienenkiste VERBETERPUNTEN: -verticale volksdynamiek -warmtehuishouding PLUSPUNTEN: -eenvoud -natuurbouw wasraten -raatverneuwing 12 BINNENVOLUME: Winter: 40 ltr Zomer: 40 ltr

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Type Bee Home PLUSPUNTEN: Winter: 45 ltr VERBETERPUNTEN: Zomer: Het bijenvolk wordt minder Honingzolder bovenaan bij sterke volken? gestoord Begeleiding zwakke volken Prima isolatie Raatvernieuwing. Prima dampdoorlatend Natuurlijke raatbouw zonder dat de raat aan de zijwanden aangebouwd wordt 13 >45 ltr?

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: BINNENVOLUME: Type Einraumbeute Winter: 0 -120 ltr Zomer: 0 -120 ltr PLUSPUNTEN: VERBETERPUNTEN: Natuurlijke raatbouw Opvolging vergt openen van het volk Honingmantel boven broednest blijft ongestoord Raaminspectie mogelijk Broednest ononderbroken Vlotte raatvernieuwing Volk kan steeds de gepaste ruimte krijgen Wintertros moet geen lege ruimtes overbruggen 14

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: PLUSPUNTEN: Type Warré-kast BINNENVOLUME: Winter: 36, 5 ltr Het bijenvolk wordt minimaal gestoord VERBETERPUNTEN: Volume is nagenoeg optimaal Stabiliteit bijenkast Warmtehuishouding goed te regelen Omhullende raatbouw niet echt mogelijk Volksdynamiek max. gerespecteerd Wintertros op onderbroken raat Bijplaatsen broedbak langs onder Natuurlijke raatbouw Snelle raatvernieuwing Ramen worden niet verhangen Waswafels zijn en blijven volkseigen Sterke en zwakkere volken kunnen gepast begeleid worden Lichtgewicht broekbakken 15 Zomer: 54, 8 ltr

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: Type Christ Kast Voorloper van de Warré-kast 15 cm hoge rompen (Warré: 21 cm) Wasraten worden vastgebouwd aan de toplatten van de onderliggende broedbak Oogt: afsnijden van de raten met lang plat mes of staaldraad (zoals bij het snijden van kaas) Duitse tegenhanger van de Warré-kast 16

Bijenkasten voor natuurlijker imkeren: PLUSPUNTEN: Type Perone Kast BINNENVOLUME: Winter: 185, 2 ltr Zomer: 282, 7 ltr Het bijenvolk wordt minimaal gestoord VERBETERPUNTEN: Natuurlijke raatbouw Begeleiding zwakke volken Omhullende raatbouw Raatvernieuwing broedbak. Ramen worden niet verhangen Ventilatie? Isolatie? Waswafels zijn en blijven volkseigen Is dit volume geschikt voor onze streek? Vaste standplaats DUS: Als dit werkt is het optimum van 40 ltr opnieuw te bestuderen… De imme zal ons dan andermaal verrassen. . . 17

Nieuw perspectief? Kasttypes bestuderen is boeiend – van elk type valt wat te leren! 40 liter is half zo groot als de meeste courante hedendaagse bijenkasten. Wat als je dit kleine volume terug aan de bijen ter beschikking stelt? Ongetwijfeld: vroeger zwermen op het jaar Maar: houdt dit ook in: -dat de bijen het jaar door beter doorvoed worden tijdens hun larvestadium? -dat het volk snel terug op sterkte is na het zwermen? -de oude koningin zich minder uitput? Allicht heeft de natuur goede redenen voor dit optimum… In hoeverre dienen we hier rekening mee te houden is ook voor natuurlijk imkeren nog een open vraag? 18