Bijen in de stad To bee or not

Bijen in de stad

To bee or not to bee? © Bijenhotels. nl Blauwe ertsbij Maskerbij Zweefvlieg Wespbij 2

Soorten bijen • In Vlaanderen leven meer dan 300 verschillende bijensoorten, in de wereld zijn ± 20. 000 soorten bekend! • Twee groepen: Sociale bijen Solitaire bijen • Honingbij (1 soort) • ± 300 soorten in Vlaanderen • Hommels (± 22 soorten) • 1 koningin plant zich voort • werksters met strikte taakverdeling • Leven samen in 1 nest • Steken enkel om zich te verdedigen • Ieder vrouwtje plant zich voort • geen werksters • Elk vrouwtje maakt haar eigen nest • Steken NIET 3

Welke bijen steken? • Alleen vrouwtjes hebben een angel • Een bij is niet agressief ð (Sociale) bijen steken enkel wanneer ze zich bedreigd voelen • Een (honing)bij die steekt, sterft • Solitaire bijen kunnen niet steken: hun angel is te zwak 4 © Natuurpunt vrouw man

De bij in problemen Steeds meer bijensoorten sterven uit… = minder bevruchte bloemen, gewassen en fruit Oorzaken: • Minder nectar- en stuifmeelrijke bloemen, minder voedsel • Minder nestgelegenheid • Pesticiden 5

Wat eet de bij? Verschillende bijensoorten verkiezen verschillende bloemen: Alleseter versus fijnproever Zeeaster © Bijenhotels. nl Grijze zandbij Schorzijdebij 6

Wat eet de bij? Lange versus korte tong © Bijenhotels. nl Slurfbij Zijdebij 7

Hoe de bij aan eten helpen? • Plaats nectar- en stuifmeelrijke bloemen van verschillende soorten • Kies wilde bloemen = rijk aan nectar en stuifmeel = Latijnse naam heeft twee woorden Bv. Centaurea cyanus (korenbloem), niet Centaurea cyanus ‘Blue boy’ • Zaai een bijenmengsel 8

Bijenkorven en kasten 9

De koningin legt eitjes 10

Nestgelegenheid solitaire bijen De solitaire bij zoekt een gang om eitjes in te leggen: Afhankelijk van de soort: • • • In het zand In dood hout In holle stengels In leem Tussen stenen © Natuurpunt 11

De vrouwtjes leggen eitjes … • Het vrouwtje maakt ‘kamertjes’ met eitjes en nectar en stuifmeel • - Onbevrucht eitje = mannetje - Bevrucht eitje = vrouwtje • Mannetjes ‘ontwaken’ twee weken eerder ð Vooraan komen onbevruchte eitjes, achteraan bevruchte eitjes 12

Hoe de solitaire bij helpen? Bouw bijenhuisjes of een bijenhotel! 13

Holle stengels Benodigdheden • Holle takjes van bijvoorbeeld riet, bamboe, vlier, braam, framboos, rozen, distels, vlinderstruik. . . met een diameter van 2 tot 12 millimeter en een lengte van ongeveer 10 tot 15 centimeter. • Een bakje of buis waarin u de takjes kunt steken, bijvoorbeeld een wijnkratje, een conservenblik of een pvc-buis. U kunt dit bakje ook zelf maken. Dan heeft u nodig: • • Vijf plankjes, een voor de achterkant, vier voor de zijkanten Hamer en nagels Aan de slag • Neem of maak het bakje of buis. Maakt u het bakje zelf, nagel dan de plankjes stevig aan elkaar. • Vul het bakje of buis met de stengels, tot helemaal gevuld is en de stengels niet meer kunnen bewegen. Bind ze indien nodig vast met een beetje touw. • Zorg dat de achterkant gesloten is. • U hoeft zelf geen openingen te maken in de stengels. Sommige dieren knagen er graag het merg uit. 14

Houten huis Benodigdheden • Houten balk of boomstronk van ongeveer 15 cm dik. Kies voor hardhout (eik, kastanje, hazelaar. . . ). • Boormachine Aan de slag • Boor in de balk of stronk gaten van verschillende diameters, tussen 2 en 12 millimeter. • Maak de gaten ongeveer 10 tot 15 cm diep. Let op dat de achterkant gesloten blijft. • Zorg ervoor dat de gaatjes niet te ruw zijn. Zo verwondt de bij haar vleugels niet. Dit doet u op twee manieren: • • Laat de boormachine rustig zijn gang gaan en 'duw' hem niet naar beneden. Ga regelmatig op en neer met de boormachine. 15

Lemen huis Benodigdheden • Leem • Gebluste kalk (te koop in bouwwinkels) • Water • Breinaalden met verschillende diameters tussen 5 en 8 millimeter • Een (stenen of houten) bak of kistje om het leemmengsel in te doen Aan de slag • Maak een mengsel met het leem, de gebluste kalk en het water. Doe in het mengsel drie delen leem, een deel gebluste kalk en een beetje water. • Doe het leemmengsel in een bakje naar keuze • Maak met de breinaald gaten in het leem van ongeveer 10 tot 15 cm diep. • Zorg ervoor dat de achterkant dicht blijft. 16

Stenen huis Benodigdheden • Stenen: • • • stenen met gaten stenen, klinkers, basalt- of granietblokken Gebruik liever geen bakstenen, gasbetonstenen of kalkzandstenen. Ze nemen teveel vocht op. Optioneel: • • Steenboor Leemmengsel: leem, gebluste kalk en water Aan de slag • Hebt u geschikte stenen met gaten, dan is uw huis al klaar. • Hebt u stenen zonder gaten, boor dan met een steenboor gaten van verschillende diameters, tussen 5 en 12 millimeter. • U kunt eventueel verschillende stenen aan elkaar metselen met een leemmengsel (zie hierboven voor instructies). 17