BI BO CHUYN 4 PHNG PHP PH N

BÀI BÁO CHUYÊN ĐỀ 4: PHƯƠNG PHÁP PH N TÍCH VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT Giảng viên hướng dẫn: TS. Phan Trung Hiền Nhóm thực hiện (4 A): 1. Lê Thị Hồng Hà; 2. Đoàn Thị Trung Thu; 3. Dương Thanh Tuyền; 4. Trần Việt Thành.

Chuyên đề: Phương pháp phân tích văn bản quy phạm pháp luật Tổng quan hoạt động phân tích VBQPPL Phương pháp phân tích VBQPPL

Chương I: Tổng quan về hoạt động phân tích VBQPPL ở Việt Nam I. Khái niệm, đối tượng phân tích Cơ quan, cá nhân có thẩm quyền ban hành 1. Khái niệm VBQPPL Trình tự, thủ tục luật định Quy tắc xử sự chung AD nhiều lần, đảm bảo thực hiện bởi NN 2. Đối tượng phân tích Nội dung VBQPPL 3

Chương I: Tổng quan về hoạt động phân tích VBQPPL ở Việt Nam II. Sự cần thiết của việc phân tích VBQPPL 1. Vai trò của VBQPPL Hình thức PL chính thống duy nhất Câu chữ không rõ nghĩa; 2. Hạn chế VBQPPL Tính tiên liệu chưa cao; Mâu thuẫn, chồng chéo. 4

Chương I: Tổng quan về hoạt động phân tích VBQPPL ở Việt Nam Làm sáng tỏ VBQPPL; 3. Vai trò của hoạt động phân tích Làm rõ các quy tắc người làm luật muốn thiết lập; Đảm bảo tính chính xác của việc áp dụng. 5

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL I. Chuẩn bị hoạt động phân tích 1. Chuẩn bị vật chất: VBQPPL; tài liệu tham khảo. 2. Chuẩn bị hình thức: xác định lý lịch văn bản; nhấn mạnh từ cần thiết. 3. Chuẩn bị bản thân: nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng; học thuật; vốn sống; đạo lý. 6

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Truyền thống: PT câu chữ, chú giải Các phương pháp chủ yếu Phân tích phát triển Phân tích lịch sử Trường hợp văn bản mâu thuẫn

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL II. Các phương pháp phân tích chủ yếu: 1. Phương pháp truyền thống: phân tích câu chữ, chú giải. Mục đích: - Phát hiện ý chí của người làm luật; - Giải thích, làm sáng tỏ nội dung VBQPPL. Đối tượng: câu chữ trong VBQPPL. Phát hiện luật, không tạo ra luật.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Các nguyên tắc cơ bản: Nguyên tắc 1: VBQPPL rõ ràng phải tuyệt đối tôn trọng câu chữ của văn bản. Ví dụ: Điều 21 BLDS 2005: người chưa đủ sáu tuổi không có năng lực hành vi dân sự.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Nguyên tắc 2: Nếu VBQPPL không rõ ràng, không đầy đủ phải tìm hiểu luật trên cơ sở quán triệt toàn bộ tinh thần của văn bản. Ví dụ: Điều 409 BLDS 2005: khi hợp đồng có điều khoản không rõ ràng thì phải căn cứ vào ý chí chung của các bên khi giao kết.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Nguyên tắc 3: Các ngoại lệ được thừa nhận trong luật có phạm vi áp dụng giới hạn do luật xác định. Ví dụ: Điều 9 Luật HNGĐ 2000: nam từ 20 tuổi trở lên, nữ từ 18 tuổi trở lên có quyền kết hôn với nhau. Ngoại lệ: Điều 10 Luật HNGĐ 2000: cấm kết hôn giữa những người cùng dòng máu về trực hệ, giữa những người có họ trong phạm vi ba đời… Không được mở rộng phạm vi áp dụng của ngoại lệ.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Nguyên tắc 4: Một khi các lý do để áp dụng luật không tồn tại thì không được áp dụng luật. Ví dụ: Điều 23 BLDS 2005: mọi giao dịch liên quan đến tài sản của người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự phải có sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật, trừ giao dịch nhằm phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Các trường hợp: Câu chữ văn bản không rõ nghĩa Xem lại công trình chuẩn bị Đối chiếu tiền lệ lịch sử Dựa vào nguyên tắc chung của luật

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Nội dung văn bản không đầy đủ Tương tự pháp luật Suy lý mạnh Suy lý ngược Quy nạp Diễn dịch

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Ví dụ: * Suy lý mạnh: theo khoản 1 Điều 487 BLDS bên thuê có nghĩa vụ bảo dưỡng, sửa chữa nhỏ tài sản thuê người mượn tài sản cũng phải có các nghĩa vụ trên (dù BLDS không quy định). * Suy lý ngược: theo Điều 197 BLDS chủ sở hữu tài sản có quyền bán, trao đổi, tặng cho, để thừa kế, từ bỏ tài sản không phải chủ sở hữu tài sản không có các quyền này.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL * Áp dụng tương tự pháp luật: khoản 1 Điều 143 BLDS “cá nhân, người đại diện theo pháp luật của pháp nhân có thể ủy quyền cho người khác xác lập, thực hiện giao dịch dân sự”. * Quy nạp: một hành vi thỏa các mặt khách thể, khách quan, chủ thể, chủ quan hành vi vi phạm pháp luật. * Diễn dịch: cơ sở để chịu trách nhiệm pháp lý là có hành vi vi phạm pháp luật diễn dịch quy định, chỉ ra các trường hợp có hành vi vi phạm pháp luật nhưng không phải chịu trách nhiệm pháp lý. 16

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Hạn chế của phương pháp truyền thống: - Bản thân văn bản đã có tính giới hạn; - Dễ bị áp đặt bởi ý chí chủ quan của người phân tích; - Phải luôn dựa trên tinh thần của người làm luật tại thời điểm ban hành.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL 2. Phương pháp phân tích phát triển: - Xuất hiện quan hệ xã hội cần điều chỉnh; - PP phân tích truyền thống không mang lại hiệu quả. Điểm khác nhau: PP phân tích truyền thống PP phân tích phát triển - Có VBQPPL; - Phân tích câu chữ hoặc chú giải để làm sáng tỏ nội dung văn bản. - Không có VBQPPL; -Ngườiphântíchsửdụng: hiểu biết, phong tục tập quán, học thuật, vốn sống, đạo lý… để lý giải, bảo vệ ý kiến của mình.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL Điểm giống nhau: - Đều thừa nhận VBQPPL không thể chứa đựng tất cả các QPPL cần thiết. - Chấp nhận các công cụ của phương pháp truyền thống: + Áp dụng tương tự pháp luật; + Suy lý mạnh; + Suy lý ngược; + Quy nạp; + Diễn dịch.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL 3. Phương pháp phân tích lịch sử: - Vận dụng các quy tắc được ban hành trong điều kiện, hoàn cảnh của thời kỳ trước vào thời kỳ mới. - Sử dụng để tìm hiểu các VBQPPL được ban hành cách thời điểm phân tích khá lâu nhưng vẫn còn hiệu lực thi hành. - Luật Việt Nam không có nhiều VBQPPL loại này. Ví dụ: Điều 24 Luật Hôn nhân và gia đình 1986 “Cha mẹ đại diện cho con chưa thành niên trước pháp luật”.

Chương II: Các phương pháp phân tích VBQPPL 4. Trường hợp VBQPPL mâu thuẫn: - Áp dụng văn bản có giá trị pháp lý cao hơn; - Áp dụng văn bản ban hành sau; - Ưu tiên áp dụng luật riêng trước luật chung. - Mâu thuẫn giữa các quy tắc trong cùng văn bản: + Xem lại công trình chuẩn bị; + Dựa vào nguyên tắc chung của luật.

CẢM ƠN SỰ THEO DÕI CỦA THẦY VÀ CÁC BẠN!