BHP i Ppo Studia dzienne w Poznaniu UNIWERSYTET

BHP i Ppoż Studia dzienne w Poznaniu UNIWERSYTET EKONOMICZNY W POZNANIU Prowadzący zajęcia: Prof. dr hab. Jerzy Olszewski Pok. 414, bud. „C” IV p. Ilość godzin wykładu – 4 Rok akademicki 2008/2009 1

Kontakt E-mail: jerzy. olszewski@ae. poznan. pl Skype: jerzyolszewski 4132 Strona internetowa: www. olszewski. ws Tel: (0 -61) 854 -39 -59 Poniedziałek: 16: 00 – 17: 00 Piątek: 10: 00 – 111: 00 2

3

2. Charakterystyka funkcjonującego systemu ochrony pracy w Polsce Nadzór w ochronie pracy posiada szczególne znaczenie, ponieważ wchodzą tutaj w grę dobra o szczególnym znaczeniu, takie jak zdrowie i życie człowieka. Sprawowany on jest przez wiele organów państwowych i innych. Schemat zawiera zestawienie podmiotów systemu ochrony pracy z uwzględnieniem ich wzajemnych powiązań (decyzyjnych, finansowych, opiniodawczych i informacyjnych). Można w związku z tym wyszczególnić następujące grupy podmiotów. 4

5

Polski system ochrony pracy składa się z trzech segmentów różniących się usytuowaniem, zakresem uprawnień i obowiązków oraz odpowiedzialnością za warunki pracy. Są to: • segment wykonawczy, • segment nadzoru, • segment naukowo-badawczy. 6

Definicja ergonomii Ergonomia określa stosunki powstające między człowiekiem a jego zajęciem, sprzętem i środowiskiem w najszerszym tego słowa znaczeniu, włączając w to sytuacje związane z pracą, zabawą, rekreacją i podróżą. 7

NAUKA ERGONOMII 8

Definicja BHP to minimum warunków i zasad, które zakłady pracy i pracownicy zobowiązani są stworzyć dla uchronienia przed zagrożeniami ze strony urządzeń technicznych, procesów technologicznych, narzędzi, substancji toksycznych, temperatur, środowiska dźwiękowego, wibracji, oświetlenia, katastrof itp. 9

Regulacje prawne Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973). 2

Rozporządzenie określa wymagania bhp oraz ergonomii, a także wymagania dotyczące organizacji pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, klawiaturę, drukarkę, siedzisko, stół, etc. . 11

Pracodawca jest zobowiązany: 1. informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny, 2. przeszkolić pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w trybie określonym w odrębnych przepisach. 12

Jedną z podstawowych zasad prawa pracy nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia każdemu pracownikowi i w każdym przypadku bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Brak środków finansowych na wymagane nakłady na bhp lub trudności w nabyciu zalecanych środków i urządzeń, nie zwalnia pracodawcy od tego obowiązku. 13

Regulacje prawne Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom: łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała - przy nie przekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub 3

alternatywą jest wprowadzenie co najmniej 5 -minutowej przerwy, wliczanej do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora. 15

Akt ten dotyczy pracowników (w tym praktykantów i stażystów) użytkujących w czasie pracy monitory ekranowe przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy. 16

4

Stanowisko komputerowe elementy podstawowe (monitor, klawiatura, stół, krzesło), elementy dodatkowe (uchwyt na dokumenty, podnóżek). Istnieje ogólna zasada, że wszystkie elementy powinny mieć jak najwięcej możliwości regulacji wysokości, kątów pochylenia i wzajemnego położenia. Umożliwia to właściwe ich dostosowanie do 9 indywidualnych potrzeb operatora.

Warunki środowiskowe Oświetlenie Stosowanie oświetlenia ogólnego Natężenie oświetlenia: PN = 500 lx, normy zagraniczne = 300 - 750 lx Mikroklimat Zalecana temperatura powietrza wynosi odpowiednio: zima 20 - 24 °C, lato 23 - 26 °C 22

19

Względna wilgotność powietrza w pomieszczeniu powinna wynosić 50 - 65%. Hałas Zaleca się aby poziom dźwięku nie przekraczał 40 - 50 d. B(A). 21

22

21

Monitor powinien spełniać następujące wymagania: Øznaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne, Øobraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności, Øjaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy, 11

Øekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr, Øregulacja ustawienia monitora powinna umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20 o do tyłu i 5 o do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej do 120 o - po 60 o w obu kierunkach. 25

26

12

28

20

30

31

32

33

Siedzisko - krzesło Krzesło powinno posiadać: dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi, wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów, regulację wysokości siedziska w zakresie 400÷ 500 mm, licząc od podłogi. 16

regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5° do przodu i 30° do tyłu, wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych. 35

17

37

38

Stół musi być na tyle obszerny, aby zapewnić swobodę korzystania z ustawionego na nim sprzętu komputerowego. Wysokość stołu powinna umożliwiać naturalne położenie rąk i umieszczenie nóg pod blatem oraz odpowiedni kąt obserwacji ekranu (górna krawędź ekranu nie może znajdować się powyżej oczu). 39

Stół Zaleca się blaty matowe w jasnym kolorze. Jeżeli pracownik korzysta z dokumentów, powinno się go zaopatrzyć również w uchwyt na dokumenty, posiadający regulację ustawienia wysokości, pochylenia oraz odległości. 40

Stół Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury. 14

Stół Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, to jest w zasięgu jego kończyn górnych, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji. Minimalne zalecane wymiary stołu to: szerokość blatu - 75 cm, głębokość blatu: pod klawiaturę - 30 cm, pod monitor - 45 cm. 42

15

10

45

46

47

Klawiatura powinien spełniać następujące wymagania: stanowić osobny element wyposażenia stanowiska komputerowego, konstrukcja powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy, 13

Klawiatura posiadać możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0÷ 15°, powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny być kontrastowe i czytelne, 49

Klawiatura posiadać odpowiednią wysokość - przy spełnieniu warunku, aby wysokość środkowego rzędu klawiszy alfanumerycznych z literami A, S. . , licząc od płaszczyzny stołu nie przekraczała 30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury. 50

Film 51

Prezzentacj a_klawiatu ra 18

Rodzaje klawiatur Najczęściej spotykane rodzaje to: klawiatura tradycyjna l klawiatura ergonomiczna l Oprócz tego powstała również: klawiatura podświetlana l klawiatura silikonowa l klawiatura świetlna l klawiatura wirtualna l 53

Klawiatura tradycyjna 54

55

Klawiatura ergonomiczna Klawiatury ergonomiczne są lepsze ze względu na naturalny układ dłoni uwzględniony przez producentów dłonie i przedramiona znajdują się w tej samej linii. Jak wynika z badań są to też klawiatury bardziej efektywne - osoby korzystające z klawiatury dzielonej pisały dany tekst o 20% krócej i popełniały o 30% mniej błędów w stosunku do klawiatury klasycznej. 56

Klawiatura powinna być umieszczona dokładnie naprzeciw użytkownika, powinna być oddalona od brzegu stołu o 5 do 10 cm aby zapewnić nadgarstkom oparcie. Doskonałym dodatkiem do klawiatury jest podkładka pod nadgarstki. 57

Nachylenie klawiatury powinno się mieścić w granicach od 5 do 15° od poziomu i posiadać możliwość regulacji. Niedopuszczalne jest, aby klawiatura była zblokowana z monitorem lub trwale unieruchomiona na stole. Obowiązkowy jest długi kabel stwarzający możliwość dowolnego ustawienia klawiatury. Powierzchnia klawiszy powinna być wklęsła i kwadratowa o boku 12 -15 mm. Odległość między środkami sąsiednich klawiszy winna wynosić 18 -20 mm. 58

Siła oporu klawiszy przy wprowadzaniu znaków jest przede wszystkim sprawą indywidualnych upodobań użytkownika. Wartość siły wyzwalającej klawisze powinna być stała dla wszystkich klawiszy, a wartość tej siły winna się mieścić w przedziale 0, 25 do 1, 5 N. Znaki na klawiszach powinny być kontrastowe i niezbyt małe, nie mogą być mniejsze niż 2, 5 mm. Powierzchnia klawiszy powinna być matowa o współczynniku odbicia światła od 0, 4 do 0, 6. 59

60

61

62

63

Klawiatura podświetlana 64

65

Klawiatura silikonowa wykonana z elastycznego i wytrzymałego silikonu, l łatwa do przenoszenia, l dzięki płaskiemu ułożeniu na stole, eliminuje zmęczenie i napięcie nadgarstków, l wodoodporna i pyłoszczelna, a także odporna na uszkodzenia mechaniczne, l cicha. l 66

67

68

Klawiatura świetlna Niewątpliwą rewolucją jest wprowadzenie na rynek klawiatury świetlnej. Klawiatura taka wyświetlana jest na dowolnej powierzchni. Głównym elementem urządzenia jest miniaturowy projektor, który może wyświetlić pełnowymiarową klawiaturę – np. na stole, a znaki wprowadza się, dotykając odpowiedniego "przycisku". 69

70

71

Wirtualna klawiatura Szwedzka firma Senseboard zaprezentowała produkt o nazwie Virtual Keyboard. "Klawiatura" ta ma postać dwóch pasków zakładanych na dłonie, w których umieszczono czujniki rozpoznające siły naprężenia mięśni i ruch palców. 72

Dzięki nim użytkownik może "udawać" wpisywanie tekstu za pomocą typowej klawiatury, a do pamięci komputera trafią informacje o "naciśniętych" klawiszach. Za prawidłową pracę urządzenia odpowiedzialny jest układ wykorzystujący sztuczne sieci neuronowe, a do transmisji danych wykorzystano standard bezprzewodowy Bluetooth. 73

74

75

Zagrożenia Wśród chorób można wymienić: l łokieć tenisisty, l zespół cieśni nadgarstka, l zespół napięcia mięśni karku, l zespół ucisku żyły podobojczykowej. 76

Rysunek przedstawiający miejsce narażone na szczególne uszkodzenia, związane z pisaniem na klawiaturze. 77

Objawy l drętwienie, ból i kłucie kciuka, palca wskazującego, środowego ewentualnie palca serdecznego, często nasilające się w nocy, l ból, który promieniuje z ręki poprzez przedramię i ramię do barku, l osłabione czucie w palcach, nie zawsze dostrzegane przez chorego. 78

Zespół cieśni nadgarstka Wielu naukowców przedstawiało badania wskazujące na to, że pisanie na komputerowej klawiaturze prowadzi do tzw. zespołu kanału nadgarstka (ang. carpal tunnel syndrome). Narażone na to schorzenie mają być głównie osoby zmuszone z przyczyn zawodowych do pisania na komputerze. 79

Z badań wynika, że prawdopodobieństwo zachorowania na to schorzenie podczas korzystania z komputera wynosi od 1, 4 do 4, 8%, a szanse na ponowne wystąpienie objawów u osób, które były chore wcześniej, około 5, 5%. Zespół kanału nadgarstka objawia się drętwieniem dłoni i palców lub odruchem "strzepywania" ręki (poprawia to ukrwienie). 80

Łokieć tenisisty Powodem zmian zapalnych w ścięgnie może być nagły uraz lub wielokrotne, monotypowe ruchy przedramienia które wywołują mikropęknięcia włókien ścięgna, prowadząc do jego przekrwienia, co w rezultacie wywołuje ból. Ból zwykle zwiększa się podczas prostowania łokcia oraz nadgarstka. Dolegliwości występują u tenisistów podczas uderzeń grzbietem ręki oraz podczas czynności wymagających długiego utrzymywania nadgarstka w wyproście z licznymi ruchami palców (np. pisanie na klawiaturze, klawiaturze gra na 81 pianinie).

Leczenie unieruchomienie i usztywnienie nadgarstka, które zabezpiecza nerw przed uciskiem l nie wykonywanie czynności i ruchów, które wywołują przeciążenie nadgarstka l leki doustne dla zmniejszenia obrzęku ścięgien l 82

Zapobieganie l l l przed pracą zrób sobie rozgrzewkę ramienia, ręki i palców, nie zapominaj o częstych przerwach na rozluźnienie i odpoczynek ręki, postaraj się znaleźć alternatywne zadania aby zredukować powtarzalne ruchy nadgarstka, zmień lub zmodyfikuj swoją codzienną aktywność zarówno podczas pracy jaki i uprawiania hobby na mniej obciążającą nadgarstek, zmodyfikuj w miarę możliwości swoje otoczenie w pracy; zdrowe stanowisko komputerowe powinno się składać z regulowanego stołu i krzesła oraz podkładki 83 pod nadgarstek.

Podsumowanie Klawiatura jest elementem stanowiska wpływającym zarówno na wydajność pracy, jak i na jej komfort. Przedstawione rozwiązania mają na celu ułatwienie wyboru najodpowiedniejszej opcji oraz uzmysłowienie jak ważne jest rozsądne dobieranie urządzeń codziennego użytku. Prezentacji nie należy traktować zbyt dosłownie i przystępować do wymiany urządzeń, lecz warto zastanowić się, jak zmienić warunki pracy na bardziej ergonomiczne. 84

85

86

87

Rozporządzenie zabrania dokonywania kontroli jakościowej i ilościowej pracownika bez jego wiedzy. Jeżeli pracodawca nie zapewni właściwego stanu bhp, ponosi odpowiedzialność majątkową (kara grzywny) za wykroczenia przeciwko prawom pracownika przewidzianą w art. 283 k. p. 88

Dolegliwości zdrowotne Ból (głowy, pleców, karku, nadgarstków) Zapalenie (ścięgien, stawów) Obrzęk, opuchlizna (palców, dłoni, stawów) Mrowienie, drętwienie Osłabienie koordynacji ruchów

Dolegliwości zdrowotne Zmęczenie Osłabienie mięsni Pieczenie oczu, rozmywanie się obrazu Rozdrażnienie 90

91

Aby zapobiec dolegliwością należy Poprawnie ustawić stanowisko komputerowe Odpowiednio organizować pracę Przyjmować poprawną sylwetkę podczas pracy Regularnie korzystać z mikroprzerw i ćwiczeń relaksacyjnych Obniżyć czas pracy z komputerem

7

8

95