Bezpieczestwo w sieci wyniki bada Pawe Maranowski Collegium

Bezpieczeństwo w sieci – wyniki badań Paweł Maranowski (Collegium Civitas) Warszawa, 2016

Metodologia badania • Badania jako część szerszego projektu wzmocnienia kompetencji w zakresie bezpieczeństwa w Internecie • Badanie jakościowe -> indywidualne wywiady pogłębione (30 wywiadów) • Badanie ilościowe -> reprezentatywne badanie telefoniczne (CATI) -> cztery różne kwestionariusze ankiet; Badane grupy respondentów Liczebność Rodzice 289 Nauczyciele 284 Uczniowie szkoły podstawowej 82 Uczniowie gimnazjum 75 Uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej 128

Korzystanie z nowych technologii

Odsetek osób korzystających z Internetu bardzo często (praktycznie bez przerwy) 59. 4% 52. 5% 38. 7% 25. 6% 18. 3% Rodzice (N = 289) Nauczyciele (N = 284) Szkoła podstawowa Gimnazjum (N = 75) Szkoła (N = 82) ponadgimnazjalna (N = 128)

Odsetek osób komunikujących się przez Internet bardzo często (praktycznie bez przerwy) 43. 0% 27. 1% 18. 7% 17. 3% Rodzice (N = 289) Nauczyciele (N = 284) Szkoła podstawowa (N = Gimnazjum (N = 75) 82) Szkoła ponadgimnazjalna (N = 128)

Dzieci i młodzież posiadająca telefon na własność 98. 4% 94. 7% 85. 4% Szkoła podstawowa (N = 82) Gimnazjum (N = 75) Szkoła ponadgimnazjalna (N = 128)

Narzędzia stosowane przez dzieci i młodzież w komunikacji w Internecie Uczniowie szkół gimnazjalnych 58. 6% 56. 8% 31. 1% 23. 0% Facebook, Messenger Telefon Komputer Portale społ. r . Ko m pu te oł sp le rta es e Po ng Skype k, M Tablet oo Komputer ce b Skype 5. 4% Fa Telefon Facebook, Messenger se 4. 9% er 10. 8% on 13. 3% 11. 7% ef 22. 2% 21. 0% Te l 25. 9% 23. 4% yp 30. 9% Sk Uczniowie szkół podstawowych Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych

Wiedza o zagrożeniach i bezpieczeństwie w Internecie

Na poziomie deklaracji badani respondenci wysoko oceniają swoją wiedzę m. in. w zakresie: • Rozpoznania i unikania zagrożeń w przypadku korzystania z technologii informacyjnych (rodzice, nauczyciele, dzieci i młodzież) • Procesów manipulacji oraz socjotechnik stosowanych w Internecie (rodzice) • Uzależnień od gier komputerowych, Internetu, hazardu (rodzice, nauczyciele) Najgorzej swoją wiedzę oceniają badani w zakresie: • Znajomości narzędzi zwiększających anonimowość w sieci • Rozpoznania włamań sieciowych i złośliwego oprogramowania

Poziom deklaratywny wiedzy Faktyczny poziom wiedzy Wiedza badanych jest bardzo powierzchowna.

Narzędzia zapewniające prywatność komunikacji w Internecie wskazywane przez nauczycieli i młodzież 0. 0% 5. 0% 10. 0% 30. 0% 22. 8% 13. 8% 11. 4% Ustawienia prywatności na portalach społecznościowych Nauczyciele 25. 0% 19. 8% Nie podawanie prywatnych danych Szyfrowanie połączenia 20. 0% 35. 0% 36. 3% Odpowiednie hasło lub login Unikanie kontaktu z nieznanymi osobami, blokowanie 15. 0% 22. 4% 7. 8% 6. 9% 7. 3% 2. 6% Uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych 40. 0%

Narzędzia zapewniające anonimowość w sieci wskazywane przez rodziców, dzieci i młodzież 0. 0% 5. 0% 10. 0% 15. 0% 20. 0% 17. 4% 15. 2% Nieudostępnianie swoich danych prywatnych/osobistych 19. 4% 15. 9% Odpowiednie hasło 16. 0% 25. 0% 30. 0% 35. 0% 36. 0% 20. 7% 1. 4% Korzystanie z fałszywych kont, używanie pseudonimów itp. 14. 5% 10. 9% 9. 7% Niepublikowanie zdjęć Rodzice Nauczyciele 20. 0% 12. 0% 8. 3% Uczniowie szkół gimnazjalnych Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych 40. 0%

Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu wśród młodzieży 54. 8% 44. 4% 18. 1% 11. 1% Unikanie niebezpiecznych, nieznanych stron Unikanie kontaktu z nieznajomymi 13. 5% 12. 7% Niepodawanie danych Świadomość zagrożenia osobowych nieznajomym (znam zasady) lub na stronach internetowych Uczniowie szkół gimnazjalnych 11. 1% 4. 8% Brak zasad Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych

Sposoby przeciwdziałania zagrożeniom w Internecie stosowane przez nauczycieli Stosowanie programu antywirusowego Unikanie podejrzanych stron internetowych Unikanie podejrzanych załączników e-mail 80% 28% 22%

Doświadczanie niebezpiecznych sytuacji w Internecie i reagowanie na nie

Doświadczanie niebezpiecznych sytuacji w Internecie przez młodzież 37. 3% Czy spotkało Cię kiedykolwiek coś przykrego w Internecie? 25. 0% 11. 9% Szkoła podstawowa (N = 84) Gimnazjum (N = 72) Szkoła ponadgimnazjalna (N = 126)

Rodzaje niebezpiecznych sytuacji doświadczanych przez młodzież 0. 0% 5. 0% 10. 0% 15. 0% 20. 0% 22. 2% Wyłudzanie danych Uczniowie szkół gimnazjalnych 38. 3% 14. 9% 11. 1% 2. 1% 40. 0% 42. 6% 11. 1% Wyłudzanie pieniędzy Cyberprzemoc 35. 0% 22. 2% 8. 5% Oszustwa w handlu Kontakt z nieznajomym mogącym stanowić niebezpieczeństwo 30. 0% 27. 8% Złośliwe oprogramowanie Włamanie na konto 25. 0% 12. 8% 5. 6% 10. 6% Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych 45. 0%

Rodzaje stosowanych narzędzi przez młodzież w celu bezpiecznego korzystania z Internetu 0. 0% 5. 0% 10. 0% 15. 0% 20. 0% 25. 0% Ustawienia prywatności na portalach internetowych Uczniowie szkoły gimnazjalnej 40. 0% 45. 0% 48. 7% 17. 6% 17. 9% Nie wie, nie pamięta Program do blokowania reklam 35. 0% 35. 3% Program antywirusowy Odpowiednie hasło 30. 0% 13. 2% 13. 7% 11. 8% 26. 5% 10. 3% 11. 1% Uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej 50. 0% 55. 0%

Reakcja dzieci i młodzieży na agresję w Internecie skierowaną wobec nich samych 0. 00% 10. 00% 20. 00% 30. 00% Rodziców Mamę 0. 80% Policję Tatę 0. 80% 5. 30% 70. 00% 70. 70% 76. 00% 20. 70% 29. 70% 13. 50% 10. 70% 4. 70% 6. 10% 2. 70% Brata lub siostrę Kolegę lub koleżankę 12. 00% 10. 20% Uczniowie szkoły podstawowej 60. 00% 4. 90% 12. 00% 3. 90% 2. 40% 50. 00% 60. 90% 1. 30% Nauczyciela, wychowawcę, pedagoga, psychologa 40. 00% Uczniowie szkoły gimnazjalnej Uczniowie szkoły ponagimnazjalnej 80. 00%

Reakcja dzieci i młodzieży na agresję w Internecie skierowaną wobec ich koleżanek i kolegów 0. 0% 5. 0% 10. 0% Poinformował(a)bym o tej sytuacji swoją mamę lub tatę 14. 1% Poinformował(a)bym o tej sytuacje swojego nauczyciela, wychowawcę, pedagoga Poinformował(a)bym o tej sytuacji starszą osobę Uczniowie szkoły podstawowej 18. 9% 25. 0% 30. 5% 15. 9% 14. 9% 3. 1% 13. 4% 20. 0% 19. 5% 17. 6% 10. 2% Starał(a)bym się pomóc we własnym zakresie (np. rozmowa, załagodzenie sytuacji Zgłosił(a)bym to na policję 15. 0% 18. 9% 27. 3% 9. 5% 13. 3% Uczniowie szkoły gimnazjalnej Uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej 35. 0%

Szkoła a bezpieczeństwo w sieci

Tylko w ok. 10% szkół (każdego szczebla) na zajęciach w szkole nie pojawia się tematyka bezpieczeństwa w Internecie (na podstawie odpowiedzi uczniów). Niemal wszyscy nauczyciele w Polsce twierdzą, że problematyka bezpieczeństwa jest poruszana na lekcjach w ich szkołach. Najczęściej dzieje się to na godzinie wychowawczej i lekcjach informatyki.

Lekcje na których według dzieci i młodzieży poruszane są kwestie bezpieczeństwa w Internecie 64. 5% 49. 3% 50. 9% 37. 7% 34. 5% 39. 5% 11. 8% Informatyka Uczniowie szkoły podstawowej Godzina wychowawcza Uczniowie szkoły gimnazjalnej 18. 8% 25. 0% Dodatkowe zajęcia poza lekcjami (w tym spotkania ze specjalistami z zewnątrz) Uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej

Ponad połowa nauczycieli w Polsce twierdzi, że są problemy z korzystaniem z TIK wśród dzieci Rodzaje problemów wskazywanych przez nauczycieli: 0. 0% 5. 0% 10. 0% 15. 0% 23. 1% Zamieszczanie nieodpowiednich treści w. . . 17. 6% Problemy techniczne (np. niska prędkość. . . Cyberprzemoc Korzystanie z niedozwolonych stron Brak kontroli ze strony rodziców, niska. . . 20. 0% 12. 0% 9. 3% 8. 3% 25. 0%

Dziękuję za uwagę Paweł Maranowski pawel. maranowski@civitas. edu. pl Wszystkie grafiki wykorzystane w prezentacji zostały udostępnione przez autorów na prawach Creative Commons