Berlin Berlin Elokuvan Berliini 12 9 10 JT
Berlin, Berlin! Elokuvan Berliini 12. 9. -10. JT 120 Ke klo 18 -20
Ohjaus: Robert Siodmak, Edgar G. Ulmer; käsikirjoitus: Kurt Siodmak, Billie Wilder; kuvaus: Eugen Schüfftan 1930
Bahnhof Zoologischer Garten • 1882 kaupunkijunaverkon asemaksi (esikaupunkijunat) • 1884 - myös läpiajavat kaukojunat pysähtyvät • 1952 -1990 Länsi-Berliinin ainoa kaukoliikenneasema • 2006 lähtien pääasiallisesti aluejunat ja S-Bahn
Tiergarten Kantstrasse Joachimstaler Str Ha rd en be Bahnhof Zoo rg str ass e Kaiser-Wilhelm. Gedächtniskirche amm d n ste r ü f Kur ter s e p da u B. TSatr uen tzi ens tr.
Bahnhof Zoo Hardenbergstrasse – Joachimstale Strasse
U-Bahnhof Zoo • perustettu 1902 • laajennettu 1928, jolloin uusasialliset sisäänkäynnit (A. Grenander) – purettu 1950 luvun lopussa, kun U 9 rakennettiin • Hardenbergstrasse Kaiser. Wilhelm-Gedächtniskirchelle päin
Joachimstaler Strasselta Zoon asemalle n. 1940
Tiergarten Kurfürstendamm • 1542 Grunewaldin metsästyslinnan ja Berliinin kaupunginlinnan yhteystie • Grunewaldiin huvilayhteiskunta > K: n kehittäminen 1889, vauhtiin 1900 > luksuskatu – kaupat, ravintolat, teatterit, elokuvateatterit – “Uuden lännen” sydän Joachimsthaler Str.
Kaiser-Wilhelm • Keisari Vilhelm II (hall. 1888 -1918) Gedächtniskirche muistaa isoisäänsä Vilhelm I: tä • U-Bahnhof Zoo • • Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirchen (F. Schwechten, 1891 -1895) ympärille “romaaniset talot” 18941901 (Schwechten); Kurfürstendamm 238 > 1925 Budapester Str. 10 Romanisches Café, taiteilijoiden ja intellektuellien kokoontumispaikka raunioituu 1943 1961 Egon Eiermannin (1904 -1970) suunnittelemaan uuteen kirkkoon sisältyy Schwechtenin kirkon raunioitunut torni
Auguste-Viktoria-Platz (nyk. Breitscheidplatz) F. Schwechten, Romanisches Café 1899 Kurfürstendamm 238/Budapester Strasse 10/Tauentzienstrasse Tuhoutui pommituksessa, tilalla: K. H. Pepper, Europa-Center 1963 -1965
Tiergarten Siegesallee
Strasse des 17. Juni (risteys ex Siegesallee Brandenburger Tor
Nikolassee • Steglitz-Zehlendorfin kaupunginosassa • 1901 huvilayhdyskunta Nikolassee Osa Grunewaldin järviketjua (yhdistää Havel-joen Spreehen) Nikolasseen S-Bahn-asema F. Bräuning, 1901 -1902
Wannsee • Grosser Wannsee: Nikolasseen vieressä • Huvilayhdyskunta • 1907 lupa uida Wannseessa, rannan rakentaminen uimarannaksi > “berliiniläisten kylpyamme” • työläisetkin viettävät rantaelämää • Kävijät: 1912 500. 000 , 1927 900 000 • Wannsee-konferenssi 20. 1. 1942: Endlösungsuunnitelma • Martin Wagner (18851957) ja Richard Ermisch (1885 -1960) Strandbad Wannsee 1929 -1930 (Neue Sachlichkeit-tyyli) • ei vielä valmis elokuvaa tehtäessä 1929
Menschen am Sonntag (1930) • tavallisten ihmisten todellista elämää • amatöörinäyttelijät • Filmstudio 1929, uusi tuotantoyhtiö, tuottaja Moritz Seeler • ei etukäteiskäsikirjoitusta: 6 viikon kuvausten aikana tekijät keksivät päivittäin juonen kulun • improvisaatio • vaikutteet: Eisensteinin leikkaus, Ruttmann, King Vidor, The Crowd (1926) • ensi-ilta 4. 2. 1930 Kurfürstendammin Ufa-teatterissa – suuri arvostelu- ja yleisömenestys • vaikuttanut neorealisteihin, 1960 -luvun Nouvelle vague suuntaukseen
Tekijät Robert Siodmak ohjaus Kurt Siodmak alkuperäisidea, käsikirjoitus Edgar Georg Ulmer ohjaus Billie Wilder käsikirjoitus Eugen Schüfftan kuvaus Fred Zinnemann avustava kuvaaja
Robert Siodmak (1900 -1973) • Menschen am Sonntagin menestyksen jälkeen Ufalle useita filmejä (yhteistyö mm. Billie Wilderin kanssa) • Jim, der Mann mit der Narbe (1931: varhainen Heinz Rühmann –filmi; käsikirjoittajana mm. Wilder) • 1933: Ranskaan, jossa ohjaa mm. Charles Boyer’ta, Maurice Chevalier’ta ja Danielle Darrieux’ta • 1939 Yhdysvaltoihin • Film noirin mestari: mm. Spiral staircase (1945), The killers (1946, Burt Lancaster, Ava Gardner) • 1950 -luvulla myös Saksassa ja Ranskassa • 1960 -luvulla westernejä
Kurt Siodmak (1902 -2000) • matemaatikko, sanomalehtimies • Menschen am Sonntagin ideoija ja käsikirjoittajia • Käsikirjoittaa mm. veljensä filmejä (Jim, der Mann mit der Narbe) • Sci-fi-kirjailija (mm. F. P. I antwortet nicht 1932) • Englantiin 1933, Hollywoodiin 1937 • Horror-filmien käsikirjoittaja, mm. The Wolf Man 1940) • sci-fi-käsikirjoittaja
Edgar Georg Ulmer (1904 -1972) • 1920 lavastajana Paul Wegenerin Der Golem –filmissä 1920 • 1920 -luvulla töitä Yhdysvalloissa • 1933 Yhdysvaltoihin • Jiddishinkielisiä, ukrainankielisiä draamafilmejä, westerneitä, film noir • Film noir, erityisesti Detour (1945) • Science-fictionia, horroria
Eugen Schüfftan (1893 -1977) • 1933 Ranskaan • 1938 Marcel Carné, Quai des brumes (Jean Gabin, Michèle Morgan) • Yhdysvaltoihin 1940 • Sodan jälkeen USA, Ranska (esim. A. Astruc, Le rideau cramoisi 1953, Anouk Aimée), Saksa • Robert Rossen, The Hustler (1961, Paul Newman, George C. Scott) – Oscar kuvauksesta
Samuel “Billie” Wilder 1906 -2002: käsikirjoitus Samuel Wilhelm (1904 -1984)
Billy Wilder 2 • • synt. Galitsiassa, perhe muutti Wieniin, oikeustieteen opintoja 1925 asti > sanomalehtimies Berliiniin 1926 – kaikenlaisia töitä 1929 -1933 menestyksekäs filmikäsikirjoittaja (Siodmak, Jim, der Mann…; G. Lamprecht, Emil und die Detektive, 1933) – myöhemmin kirjoittaa kaikki filminsä 1933 Ranskaan, jossa myös ohjaa (Mauvaise graine 1934, Danielle Darrieux) • • Ernst Lubitsch Yhdysvaltoihin: Ernst Lubitschin (18921947) käsikirjoittaja (Bluebeard’s Eighth Wife 1938, Gary Cooper & Claudette Colbert; Ninotchka 1939, Greta Garbo & Melvyn Douglas) – ”How would Lubitsch do it”? – urbaani, subtiili, eurooppalainen tapakomedia ohjaa 1942 -1981 26 filmiä, 6 Oscaria kirjoittaa yhdessä Charles Brackettin (1942 -1950) ja I. A. L. Diamondin (19571981) – terävä, illuusioton satiirikko, joka kuvaa huumorin voimin ihmisten heikkouksia erinomainen dramaattinen rakenne (pohjasi useat käsikirjoituksensa näytelmiin, mm. Ferenc Molnárin teoksiin)
Billy Wilder 3 • Double Indemnity (1944, Barbara Stanwyck, Fred Mac. Murray, Edward G. Robinson) – film noirin klassikko • A Foreign Affair (1948, Marlene Dietrich, Jean Arthur, John Lund) – paluu Berliiniin, jossa ei sankareita • Sunset Blvd (1950, Gloria The Seven-Year Itch (1955, Swanson, William Holden, Erich von Stroheim) – yllättävä Marilyn Monroe, Tom Ewing) Some like it hot (1959, Marilyn näkökulma, film noir , illuusioiden romahdus Monroe, Tony Curtis, Jack Lemmon) • Sabrina (1954, Audrey Hepburn, Humphrey Bogart, The Apartment (1960, William Holden) Shirley Mac. Laine, Jack Lemmon)
Fred Zinnemann • siirtyy Yhdysvaltoihin, ensimmäinen ohjaus 1936 – 44 filmiä 1982 asti – 4 oscaria • 1952 High noon, klassinen western (Gary Cooper, Grace Kelly) • 1953 From here to eternity (Montgomery Clift, Burt Lancaster, Frank Sinatra, Deborah Kerr) • 1977 Julia (Jane Fonda, Vanessa Redgrave, Meryl Streep)
Näyttelijät: Brigitte Borchert 1910 -
Christl Ehlers
Wolfgang von Waltershausen 19001973
Erwin Splettstösser
Menschen am Sonntag: esitettävä versio • • • alkuperäinen negatiivi hävinnyt alkuperäinen pituus 2 014 m restauroitu versio (1997, Martin Körber) 1 839 m (73 min 30 s): kopiot Nederlands Filmmuseum (A’dam) + Cinémathèque Royale, Brysseli + Cinémathèque suisse, Lausanne + Fondazione Cineteca italiana, Milano • musiikki 2000: Elena Kats-Chenin
- Slides: 30