BEDENSEL ENGELL OCUKLAR VE ETMLER PL 94 142

BEDENSEL ENGELLİ ÇOCUKLAR VE EĞİTİMLERİ

• PL- 94 -142 bedensel engelli ‘’doğuştan ya da hastalık sonucu ortaya çıkan engelleri kapsayan ve çocuğun eğitimsel performansını olumsuz olarak etkileyen her türlü fiziksel durum ‘’ olarak tanımlanmaktadır. Okul çağındaki çocukların %3’ünün bedensel engelli oldukları bilinmektedir. Bedensel engelli çocuklar. Hatalı fonksiyon gören duyusal alıcılara ya da fonksiyon görme yeteneklerini sınırlayan kas sistemine sahiptir. Bir ya da birden fazla ek engelli sahip olabilirler. Birden fazla engele sahip olma durumu çocuğun hareketlerini ve ilgilendikleri fiziksel aktivitelere katılma durumlarını sınırlar. Bedensel engelli çocuklar. Kardiyo-vasküler bozukluğu olanlar, sinir- kas sistemi bozukluğu olanlar, kas-iskelet sistemi bozukluğu olanlar ve akciğer problemi olanlar olmak üzere çeşitli alt gruplara ayrılırlar. Gelişimsel beden eğitimi programlarına katılarak engelli çocukların ‘’duyusal, kardiyo-vastüler, nörolojik ve ortopedim sınırlılıklarını telafi edebilmeleri mümkündür.

Kalp-Dolaşım Rahatsızlıkları • Doğuştan kalp hastalıkları, romatizmal kalp hastalıkları, kalp-damar hastalıkları ve yüksek tansiyona bağlı kalp hastalıklarını kapsar. Sadece yetişkinlikte görülen en büyük sağlık problemleri olarak düşünülse de kalp-dolaşım sistemi hastalıkları çocuklarda da yaygın olarak görülmektedir. Hastalığın tipine bağlı olarak çockların katıldıkları fiziksel aktivite tipi, aktiviteye katılım süresi ve yoğunluğu farklılık gösterir. Aşırı fiziksel stresin belirtileri açısından tetikte olmak ve izin verilen egzersiz yoğunluğu hakkında çocuğun doktor ile yakından çalışmak önemlidir. Kalp-dolaşım sistemi rahatsızlığı bulunan birçok çocuk özel gereksinimlere uygun olarak düzenlenmiş beden eğitimi programlarına yetenekleri dahilinde katılabilirler.

Kalp-dolaşım sistemi sınırlılıkları bulunan çocuklarla çalışan beden eğitimi öğretmenlerine öneriler • Çocuğun doktorunun koyduğu kurallar çerçevesinde çalışın. • Aşırı stres belirtilerini yakından izleyin. • Sık sık dinlenme verin. • Büyük çocuklar için beden eğitimi programınızda okçuluk golf ve bowling gibi sporlara yer verebilirsiniz. • Engelli çocuklar engelli bulunmayan akranlarından daha fazla gerilim giderici eğlendirici aktivitelere gereksinim duyarlar. • Fiziksel uygunluğu ve beceri düzeyini artırmak için yavaş tempoda çalışın. • Çocuğun düzenli aralıklarla tıbbi kontrolünü isteyin.

Kalp-Sinir Sınırlılıkları • Sinir-kas sınırlılıkları, beyin ya da spinal kord bozuklukları olarak bilinir. Serebral palsi ve epilepsi en yaygın nörolojik bozukluklardır. Serebral Palsi kortekste motor alandaki hasarın neden olduğu ilerleyici olmayan kalıcı bir bozukluktur. Belin hasarının yerine ve şiddetine bağlı olarak felç, zayıflık, titreme ya da koordine edilmemiş hareketlerle sonuçlanır. Serebral palsi 5 kategoride sınıflandırılır. 1. Spastisite: Kasın aşırı kasılmasının bir sonucu olarak istemli hareket kontrolünün sınırlanması olarak tanımlanır. Aşırı artmış gerilme refleksi kaslar pasif olarak gerildiğinde kolların ve bacakların hızlı bir şekilde kasılmasına neden olur ve böylece hareketin kusursuzca yapılmasına engel olur.

• 2. Atetoz: Tüm serebral palsilerin yaklaşık %25’ini oluşturur ve istemsiz savruk hareketlerle tanımlanan bir bozukluktur. Hareket kontrol edilemez, tesadüfidir ve hemen devamlıdır. İşitme, konuşma ve görme kayıpları yaygındır. • 3. Ataksia: Tüm serebral palsilerin %10’unu oluşturur. Çok zayıf denge ve koordinasyonla kendini gösterir. Hareketler kısıtlanır ancak sakar ve sallantılıdır. Algısal yetenekleri sınırlıdır. • 4. Rijidite: gerilme refleksinin yokluğu ve aşırı beden katılığı ile tanınır. Aşırı gerilme ve sınırlı hareket ile birlikte yaygın olarak zihinsel gerilik görülür. Serebrel palsilerin %3’ünü rijidite olmaktadır. • 5. Tremor: tüm serebral paslilerin %2’sini oluşturur. Ritmik ve işlemsiz hareketlerle tanımlanır. İstemli harekete teşebbüş edildiğinde tremor artmaya eğilim gösterir. Sık sık katılığı ile birlikte görülür.

Serebrel Palsi’li çocuklarla çalışan beden eğitimi öğretmenlerine öneriler: • Aktiviteleri fiziksel terapist ile birlikte belirleyin. • Beceriyi mükemmelleştirmekten ziyade arkadaşları tarafından kabul ve işbirliği, yardımlaşma, dayanışma gibi sosyal yaşam becerilerine önem verin. • Mevcut serbest zaman aktiviteleri ve yaşamın ileriki yıllarına aktarılabilecek değerli hareket becerileri üzerine yoğunlaşın. • İstemli bırakma becerisini geliştirmek için top fırlatma aktivitelerine yer verin. • Motor kontrolü geliştirmek için ritmik aktivitelere yer verin. • Ataksialı çocukları denge ve ince motor aktivitelerden uzat tutun.

Serebral Palsi’nin engelin oluştuğu yere göre sınıflandırılması: • 1. Monopleji: Sadece bir uzuvun etkilenmesi durumudur. Tek kol yada tek bacak gibi. • 2. Parapleji: Sadece iki bacak yada iki kolun etkilenmesi durumudur. • 3. Hemipleji: Bedenin sağ ya da sol tarafındaki uzuvların etkilendiği durumdur. Sağ kol ve sağ bacağın birlikte etkilenmesi gibi. • 4. Tripleji: Üç uzuvun etkilenmesi durumudur. • 5. Quadrpleji: Tüm uzuvların etkilenmesi durumudur.

Epilepsi • Beyin hücrelerinin olağan elektrik akımı örüntüsünün beyin işlevlerini etkileyecek kadar bozulması durumudur. Beyinde aşırı elektrik enerjisinin boşalması nöbetlerin ortaya çıkmasına neden olur nöbetler sırasında kaslarda ve sinirlerde normal dışı durumlar meydana gelir. Beyin korteksinde olan bir zedelenme sonucu oluştuğu kabul edilse de kalıtımın da rolünün büyük olduğu bilinmektedir. Genel nüfusta 11000 oranında görülmektedir. • Epilepsinin iki türü bulunmaktadır;

• 1. Büyük nöbet: Epilepsinin en ağır ve en tehlikeli türüdür. Hasta nöbet sırasında kendini kaybeder, yere yatar. Olduğu yere yığılır kalır. Ağız kenetlenir, hasta dilini ısırabilir, adaleler kasılır ve sertleşir, yüzü morarır, nefes sıklaşır, gözleri geriye kayar. Nöbet yarım saat ya da bir saat sürebilir. Nöbetten sonra hasta kusar, ağlar, yorgunluk hisseder. Ölüm tehlikesi olan durumlar ortaya çıkabilir. • 2. Küçük nöbet: Kısa süreli (1 -10 sn) nöbetlerdir. Kişi bir an için duraklar, boş bakar, sonra hiçbir şey olmamış gibi işine devam eder. Bazı hastalar günde 100 -200 kez nöbet geçirebilirler.

Epileptik çocukla çalışan beden eğitimi öğretmeni şunlara dikkat etmelidir: • Beden eğitimi program taslağını çocuğun doktoru ile görüşün. • Epileptik çocukların ara sıra ortaya çıkan nöbetleri dışında akranları gibi olduğunu ve bu nöbetlerin ilaç tedavisi ile kontrol altına alınabildiğini unutmayın. • Nöbet durumunda soğukkanlı olun ve ilk yardım uygulayın. Diğer çocukların durumu anlaması ve kabul etmesine yardımcı olun. • Ritmik aktiviteler gibi konsantrasyon gerektiren aktivitelere odaklanın. • Sınıf öğretmeninden beden eğitimi dersinden önce çocuğun gösterdiği normal dışı davranış hakkında sizi uyarmasını rica edin. • Çocuğun durumunun şüpheli olduğu durumlarda tırmanma aktivitelerinden kaçının.

Akciğer Sınırlılıkları • İlköğretim beden eğitimi öğretmenleri astım ve kistik fibrosis ile karşılaşabilirler. • Astım: Hafiften orta dereceye kadar solunumu etkileyen bir hastalıktır. Fiziksel aktiviteler bu çocuklar için oldukça yararlıdır. Fiziksel uygunluk düzeyi astım ataklarının sayı ve şiddetinde azalmaya neden olur. Astımlı çocuklar için ders hazırlarken astım atağını provoke etmeyen aktiviteler planlanmalıdır. Isınma, aktivite öncesi egzersize geçişe hazırlık sağlanması açısından önemlidir. Yüzme ve takım oyunları önerilir. Soğuk ve nemli havalarda egzersizden kaçınılmalıdır.

• Kistik Fibrosis: Solunum güçlüğüne sonunda da ölümü yol açan ciğerin gittikçe artan miktarda mukus ile dolduğu, ilerleyici, tedavi edilemeyen ve ölümcül bir hastalıktır. Bu çocuklarda en önemli sınırlayıcı faktör sınırlı aerobik dayanıklık nedeniyle ortaya çıkan solunum sorunudur. Eğitimci aktiviteye başlamadan önce çocuğun doktorunun önerilerini yazılı olarak almalıdır. Yüzme, yürüme ve kısa egzersiz devresi olan takım sporları gibi sok dinlenmelere izin verin aktiviteler önerilir.

Kas-İskelet Bozuklukları • Osgood Schlatter, arterit ve duruşa özgü bozukluklar çocuğun etkin ve yeterli hareket etme yeteneğini etkileyen çok çeşitli kas-iskelet sınırlılıklarından birkaç tanesidir. • Osgood-schlatter: ergenlik öncesi kız ve erkeklerde yaygın olarak görülen diz eklemi etrafında şişme ve acıya neden olan bir hastalıktır. Tıbbi tedavi ile tamamen iyileşen ve çoğu zaman birkaç yıl sonra tedavi edilemeyen kendiliğinden iyileşen bir hastalıktır. Tedavi için bazıları bacağın en az altı hafta tamamen hareketsiz kalmasını ve bir yıla kadar bir zaman da fiziksel aktivitelerin yasaklanmasını, bazıları ise bireyin acıya katlandığı takdirde fiziksel aktiviteye katılmasını önermektedir.

• Eklem intihabı (artrit): Yaşlılık hastalığı olarak bilinmesine rağmen birçok çocuk tedavisi henüz bulunamayan bu hastalıkla yaşarlar. Temele eklemlerin iltihaplanması ile ortaya çıkan acı veren bir hastalıktır. Artritli çocuklar düzenli beden eğitimi programına katılmalıdırlar. Eklem esnekliği ilerletmek için germe hareketlerine katılmaları desteklenmelidir.

• Duruşa bağlı bozukluklar: ilkokul çocukları arasında en yaygındır. Fonksiyonel ve yapısal olarak sınıflandırılabilirler. Fonksiyonel duruşa göre bozukluk alışılmış yanlış beden duruşu ve belli kas gruplarının aşırı gelişiminin neden olduğu bir durumdur. yapısal duruşa özgü bozukluklar yapısal iskelet sistemi bozukluklarını kapsar. İyileşemeyen doğuştan bozukluklar, düzeltilemeyen fonksiyonel bozukluklar yada iskelet yaralanmaları ile ortaya çıkabilir. Yapısal bozukluklar cerrahi müdahale gerektiren fonksiyonel kayıplar belirlenmiş kas gruplarını güçlendirmek için uygun aktivite programları ile düzeltilebilmektedir.

Kas-İskelet problemi olan çocukla çalışan beden eğitimi öğretmenini şunlara dikkat etmelidir; • Çocuğun doktoru tarafından belirlenmiş ya da tıbbi olarak onaylanmış beden eğitimi programını uygulayın. • Maksimum katılımı sağlayan aktiviteler planlayın. • Tekerlekli sandalyeden koltuk değneği ve otururken en uygun şekilde nasıl düşüleceğine ilişkin teknikler öğretin. • Takımları tüm çocukların kazanma fırsatı olacak şekilde beceri düzeyine göre oluşturun. • Gevşeme sağlayan su aktivitelerine yer verin. • Eklem iltihabı olan çocukların beden eğitiminde germe sağlayan hareketlere yer verin. • Bireysel beden eğitimi programını hazırlarken öğrencinin doktor ve fizyoterapisti ile birlikte çalışın.