Beceri retimini Planlama Beceri Analizine Dayal retim Srecini

Beceri Öğretimini Planlama (Beceri Analizine Dayalı Öğretim Sürecini Planlama) 1

Beceriler için Performansın Belirlenmesi Becerilerle ilgili performans düzeyini belirlemenin temel amacı, eğitime nereden başlanılacağını belirlemektir. Beceri öğretimine başlamadan önce çocuğun hangi becerileri ve hangi beceri basamaklarını bağımsız yaptığı hangilerini yapamadığı belirlenir. 2

Beceriler için Performansın Belirlenmesi Öncelikle öğretimi yapılacak becerinin analizi yapılır ve kullanılacak yöntem belirlenir. Daha sonra ölçüt bağımlı ölçü aracı hazırlanarak performans alımına başlanır. 3

Beceriler için Performansın Belirlenmesi Ölçüt bağımlı test uygulanırken uygun bir ortam seçilmelidir. Çocukla yana veya karşılıklı durulur/oturulur. Ölçü aracında yer alan her bildirim için hazırlanmış sorular çocuğa sorulur. 4

Öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi Zincirleme davranışlar beceri analizi kaydı tekniği ile değerlendirilir. Bunun ise iki yolu vardır: Tek fırsat yöntemi Çok fırsat yöntemi 5

Tek fırsat yöntemi: Bu yöntemde, q Bireye beceri analizinde yer alan basamakları yerine getirmesi için yönerge verilir, q Birey doğru yaptığı her basamak için (+) alır, birey bir basamağı yanlış yaparsa, yanıt için ayrılan sürede yapmazsa ya da yanıt için ayrılan sürede uygun olmayan davranışlar sergilerse (-) alır ve değerlendirmeye son verilir. q Beceri analizinde gerçekleştirilen ilk yanlış basamaktan sonra, geriye kalan tüm basamaklar için de (-) verilerek değerlendirme sonlandırılır. 6

Hedef Uyaran 1 - Lavabonun başına gelir. 1/1 Lavabonun başına gel. + 2 - Başat elini musluğa uzatarak vanasını tutar. 1/1 Musluğu tut. + 3 - Musluğun vanasını çevirerek suyu yeterli miktarda açar. 1/1 Musluğun aç. - 4 - Başat eliyle sabunu alır. 1/1 Sabunu al. - 5 - Sabunu iki elinin arasında tutar. 1/1 Sabunu iki elinin arasında tut. - 6 - Ellerini suyun altına getirir. 7 - Ellerini musluğun altından çeker. 1/1 Ellerini suyun altına getir. - 8 - İki elini ileri geri hareket ettirerek ellerini sabunlar. 1/1 Ellerini sabunla. - 9 - Başat eliyle sabunu yerine koyar. 1/1 Sabunu yerine koy. - 10 - Ellerini birbiri ile ovuşturarak, iki elinin tamamını sabunular. 1/1 Ellerini birbiri ile ovuşturarak, ellerini sabunla. - 11 - Ellerini suyun altına götürür. 1/1 12 - Ellerini suyun altında ovuşturarak iki elinin tamamını su ile durular. 1/1 13 - Başat elini musluğa uzatarak musluğun vanasını tutar. 14 - Musluğun vanasını çevirerek musluğu kapatır. Ellerini suyun altına götür. Ellerini suyun altında ovuşturarak iki elinin tamamını su ile durula. - 1/1 Musluğun vanasını tut. - 1/1 Musluğu kapat. - Tarih Ölçüt Tarih Bildirim Eğt. Önc. TEK FIRSAT YÖNTEMİNE GÖRE “EL BECERİ” BECERİ ANALİZİ Uzun Dönemli Amaç; “. . . . ”, ellerini lavaboda bağımsız olarak üç gün üste 1 / 1 oranın da yıkar. - 7

Çok fırsat yöntemi: Bu yöntemde, q Bireye beceri analizinde yer alan basamakları yerine getirmesi için yönerge verilir, q Birey doğru yaptığı her basamak için (+) alır, yapamazsa (-) alır. q Uygulamacı bu yöntemde çocuk (-) alırsa değerlendirmeyi bitirmez. Çocuğun diğer alt basamaklarını yapıp yapamadığını görmek için(-) aldığı basamakları ya kendisi tamamlar, yada çocuğa yardım sunarak tamamlatır. Bu şekilde tüm basamakları değerlendirmiş olur. 8

Hedef Uyaran 1 - Lavabonun başına gelir. 1/1 Lavabonun başına gel. + 2 - Başat elini musluğa uzatarak vanasını tutar. 1/1 Musluğu tut. + 3 - Musluğun vanasını çevirerek suyu yeterli miktarda açar. 1/1 Musluğun aç. - 4 - Başat eliyle sabunu alır. 1/1 Sabunu al. - 5 - Sabunu iki elinin arasında tutar. 1/1 Sabunu iki elinin arasında tut. + 6 - Ellerini suyun altına getirir. 7 - Ellerini musluğun altından çeker. 1/1 Ellerini suyun altına getir. + 8 - İki elini ileri geri hareket ettirerek ellerini sabunlar. 1/1 Ellerini sabunla. + 9 - Başat eliyle sabunu yerine koyar. 1/1 Sabunu yerine koy. - 10 - Ellerini birbiri ile ovuşturarak, iki elinin tamamını sabunular. 1/1 Ellerini birbiri ile ovuşturarak, ellerini sabunla. - 11 - Ellerini suyun altına götürür. 1/1 12 - Ellerini suyun altında ovuşturarak iki elinin tamamını su ile durular. 1/1 13 - Başat elini musluğa uzatarak musluğun vanasını tutar. 14 - Musluğun vanasını çevirerek musluğu kapatır. Ellerini suyun altına götür. Ellerini suyun altında ovuşturarak iki elinin tamamını su ile durula. + 1/1 Musluğun vanasını tut. + 1/1 Musluğu kapat. + - 9 Tarih Ölçüt Tarih Bildirim Eğt. Önc. ÇOK FIRSAT YÖNTEMİNE GÖRE “EL BECERİ” BECERİ ANALİZİ Uzun Dönemli Amaç; “. . . . ”, ellerini lavaboda bağımsız olarak üç gün üste 1 / 1 oranın da yıkar.

Uzun dönemli, kısa dönemli ve öğretim amaçlarının belirlenmesi Bir becerinin öğretiminde ulaşılması hedeflenen uzun dönemli amaç, öğrenciyi o beceriyi bağımsız yapar hale getirmektir. Öğrencinin beceri analizinde “-” aldığı basamaklar bizim kısa dönemli amaçlarımızı oluşturmaktadır. Kısa dönemi amaçlarımızdan o ders için çalışacağımız basamak ise öğretim amacımızı oluşturmaktadır. 10

Öğretim Planlarının Hazırlanması Beceri analizinin üç biçimde öğretilebildiği görülmektedir: İleriye zincirleme Geriye zincirleme Tüm basamakların bir arada öğretimi 11

İleriye Zincirleme Yöntemi İleri zincirleme yöntemine göre öğretim yapabilmek için performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin ilk yapılandan son yapılana doğru düzenlenmesi gerekir. 12

İleriye Zincirleme Yöntemi’ne devam Öğretim yapılırken ilk işlem üzerinde durulup diğer işlem basamakların öğretimi yapılmaz. Öğrenci, ilk işlem basamağını bağımsız olarak gerçekleştirdikten sonra ikinci işlem basamağına geçilir. 13

Geriye Zincirleme Yöntemi Bu öğretim yönteminin kullanılabilmesi için performans alımı öncesinde hazırlanan beceri analizinin, tersine zincirlemeye göre yapılması gerekir. Yani beceri analizi son yapılandan ilk yapılana doğru düzenlenerek oluşturulmalıdır. 14

Geriye Zincirleme Yöntemi’ne devam… Öğretim yapılırken son işlem basamağı üzerinde durulur; diğer işlem basamaklarının öğretimi yapılmaz. 15

Geriye Zincirleme Yöntemi’ne devam… Öğrenci, son işlem basamağında bağımsızlığa ulaşınca sondan bir önceki işlem basamağının öğretimine geçilir. Her oturumda öğrencinin bağımsız gerçekleştirdiği basamakları da yaparak beceriyi tamamlaması istenir. 16

Geriye Zincirleme Yöntemi’ne devam… Aşağıda tersine zincirleme yöntemine göre oluşturulmuş ceket giyme becerisi aşamalarına yer verilmiştir. 1. Her iki kolu giydirilmiş ceketi giyer. 2. Tek kolu giydirilmiş ceketi giyer. 3. Giyeceği şekilde tutulan ceketi giyer. 4. Verilen ceketi giyer. 17

Tüm Beceri Yöntemi Bu yöntemin kullanılabilmesi için de performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin, ileri zincirlemeye göre yapılması gerekir. 18

Tüm Beceri Yöntemi’ne devam… Bu yöntemin uygulanması sırasında becerinin bütün işlem basamakları için öğretim yapılır. Her öğretim oturumunda beceri basamaklarındaki ipuçları yavaş çekilerek becerinin tümü gerçekleştirilmeye çalışılır. 19

Beceri Öğretiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler • Öğretilmesi hedeflenen beceriler belirlenip açık bir biçimde tanımlanmalıdır. • Hedef becerinin amaçları belirtilmelidir. • Çocuk için en çok gerekli beceriler, ilk önce öğretilmelidir. • Beceri analizleri çok dikkatli yapılmalıdır. 20

Beceri Öğretiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler’e devam… • Çocuğun beceriyi kavrama düzeyine uygun olarak, beceriler basamaklandırılmalıdır. • Öğretim sırasında çocuğun dikkati aktif tutulmalıdır. • Çocuğun yorulduğu hissedildiğinde ve dikkati çok dağıldığında öğretime ara verilmelidir. 21

Beceri Öğretiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler’e devam… • Öğretim öncesinde, öğretim sırasında ve öğretim sonrasında değerlendirmeler yapılmalı ve ilerlemeler not edilmelidir. • Bir basamak öğretilmeden bir üst basamağa geçilmemelidir; yani çocuk, bir basamağı bağımsız yapıncaya kadar, gerekli yardımlarla çalışmaya devam edilmelidir ve giderek yardım azaltılmalıdır. 22

Beceri Öğretiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler’e devam… • Bazı beceriler öğretilmeden önce önkoşul becerilerin öğretilmesi gerekmektedir. Örneğin, diş fırçalama becerisinden önce, çocuğun elini ve yüzünü yıkayabilmesi, bardaktan su içebilmesi, kapak açıp kapatabilmesi gerekmektedir. • Çocuğun olumlu tepkileri pekiştireçlerle ödüllendirilmelidir. 23

Beceri Öğretiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler’e devam… • Kullanılacak araç-gereçler, günlük yaşamda kullanılan araç-gereçlerle aynı olmalıdır. • Gerekirse çocuğun yetersizliğine veya engel durumuna uygun özel araç-gereçler geliştirilmelidir. 24

Beceri Öğretiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler’e devam… • Öğretim sırasında ihtiyaç duyulan ipuçları kullanılmalıdır. • Öğrenme gerçekleştikçe yardımlar ve pekiştireçler silikleştirilmelidir. • Öğretilen becerilerin sağlanmalıdır. genellemesi 25

Kaynakça DOĞAN. O. S. , (1998) «Beceri Öğretimi Ders Notları» Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Zihin Engelliler Öğretmenliği Y. L P. ESKİŞEHİR 26