Bebeklikte Kurulan lk liki Balanma Trleri Balanma Trlerinin

Bebeklikte Kurulan İlk İlişki: Bağlanma Türleri, Bağlanma Türlerinin Özellikleri

Bebeklikte Kurulan İlk İlişki • Bireyin gelişimi açısından 0 -2 yaş dönemi oldukça önemlidir. Bu dönemde bireyin gelişiminin temelleri atılır ve oluşan eksiklik giderilmezse yaşam boyu bireyler bunu taşırlar. 0 -2 yaş döneminde oluşan sosyal ilişkileri “bağlanma” olarak adlandırıyoruz.

• Bağlanma, kişinin bebeklikte kendisine birincil derecede bakım sağlayan kişilere yöneldiği, onlara karşı olumlu dönütler verdiği duygu ve davranışlar olup güven duygusunu besleyen kuvvetli bir bağdır. Bebek doğumunun birinci yılını tamamlayan ikinci yarıda bakımını sağlayan kişiye bağlanmaya başlar. Bağlanma kuramına en büyük katkıları yapan Bowlby, kuramını bebeklerle yaptığı gözlemler sonucu oluşturmuştur. Kuramı geliştiren literatür ise Ainsworth ve arkadaşlarının yaptıkları laboratuvar deneyleri olmuştur. • Bağlanmayı gelişim dönemlerine göre: bebeklikte, çocukluk ve ergenlikte, yetişkinlikte bağlanma olarak inceleyebiliriz.

• Araştırmalar hayatın ilk 3 yılında görülen psikopatolojilerin bebek ile bakım veren kişi arası ilişkiden kaynaklandığını ortaya koymaktadır. Bağlanma güvenli bir şekilde gerçekleştirilemediğinde zarar verme davranışları, şiddete eğilim, madde kullanımı ve çeşitli duygudurum bozukluklarıyla ilişkili olabilmektedir. Bu anlamda anne-bebek ilişkisi özen gösterilmesi gereken bir ilişki çeşidi olup ileride görülebilecek sorunların belirlenmesi ve önlenmesi noktasında önemlidir. • Bowlby e göre hamilelik süreciyle başlayan ve temeli bebeklik döneminde atılan bağlanma yaşam boyu devam eder. Bağlanmanın hayat boyu yaşantılarımız üzerinde etkili olup olmadığı sorusu yetişkin bağlanma biçimlerinin araştırılmasına yol açmıştır. Bunlardan hareketle söyleyebiliriz ki erken dönemde oluşan bağlanmayı ne kadar iyi anlarsak kişinin ortaya koyabileceği olumsuz davranış örüntülerini ve psikopatolojileri o kadar iyi kontrol edebiliriz. Fakat erken dönemde önemli görülen bağlanma farklı türleri olan ve her dönemde incelenmesi gereken bir kavramdır.

Bağlanma Nedir? Bağlanma, çocuk ile bakım veren kişi (anne-baba ya da birincil bakıcı) arasında kurulan duygusal bir bağdır. Bağlanma kuramına göre anne dışındaki kişilerde birincil bağlanma figürü olabilirler. Yani bağlanmanın olması için çocuğa temel bakım veren kişinin anne olması gerekmez.

• Anne ile bağlanma niteliği diğer bağlanmalarını da etkiler. Yapılan çalışmalar bebeğin annesi ile kurduğu bağın, yaşamı boyunca kuracağı ilişkilerinin bir alt temeli olduğunu bize göstermektedir. • Bağlanma öncesi dönem; ilk 3 -4 ay süresinde bebek gereksinimlerini karşılayacak birisini yanına getirtmek için herkese yanı tepkiyi verir. 3 -5 ayları arasında bebek yüzleri ayırt etmeye başlamıştır. Bu nedenle bu dönemde aşina olduğu/bildiği bir yüz onu daha kolay sakinleştirebilir fakat hala bağlanma süreci tam olmamıştır. 6 - 16 ayları arasında bebek artık tek bir kişiye bağlanır. Bağlanma nesnesi genellikle annedir. Bebek güvenli bağlanma ilişkisini kurmak ister anne ile. Ağladığında tepki vermesini, yanına gelmesini bekler. Konuştuğu zaman gözlerinin içine bakmasını bekler. Bu dönemlerde annesinin gözetimi altında olmak ister.

Bağlanma Teorisi, Annelerin ya da birincil bakıcıların ilk 1 -2 yıl içinde çocukları ile kurdukları bağın niteliğinin ömür boyu çocukları psikolojik, zihinsel ve sosyo-duygusal açıdan etkilediğini açıklayan bir teoridir. Bu teoriye göre bağlanma, çocukların tüm yaşamları boyunca kendileri ve çevreleri ile kurdukları ilişkilerin alt yapısını oluşturur. İlk temel ilişkide ortaya çıkan yetersizlikler ya da meydana gelen aksamalar bağlanmayı olumsuz yönde etkiler ve maalesef çocukluk, ergenlik döneminde ortaya çıkan birçok psikopatolojinin kaynağı bebeğin birincil bakıcısı ile olan ilişkisinin niteliği ile yakından ilgilidir.

Bağlanma Türleri Bowlby, Ainsworth, Maine and Hesse • 1 -Sağlıklı – Güvenli Bağlanma: • 2 -Güvensiz – Kaçıngan Bağlanma • 3 -Güvensiz-Duygusal Karmaşa Yaşayan Bağlanma

Sağlıklı : Güvenli Bağlanma

Sağlıklı : Güvenli Bağlanma • Güvenli bağlanan çocuklar annelerini güvenli üs olarak gördüklerinden etraflarını keşfe çıkarak öğrenme becerilerini artırmaya yönelik doğal bir süreç içinde olurlar. Bu durum gelişimlerine olumlu yönde yansımaktadır. Bu çocukların annelerinin ise genelde duyarlı ve çocukların ihtiyaçlarına zamanında karşılık veren kişiler oldukları gözlemlenmiştir. Bu anneler çocukları ağladığında neden ağladıklarını bilirler. Ve o an neye ihtiyaçları varsa giderirler.

Sağlıklı Güvenli Bağlanma • Bebeğin ihtiyaçları karşılanır, ağlama ve gülme tepkilerine karşılık alabilir, sakin, sevecen, güvenli bir yetişkinle iletişim içerisinde ilgi ve samimiyet görürse “güvenli” bağlanma gelişmeye başlar. Bebek böylece, dünya, kendisi ve çevresindekiler ile ilgili olarak olumlu düşüncelere sahip olur. • İlerleyen yaşamında da başkaları ile ilişkilerinde, özerk, onay aramayan, yakınlık ve samimiyet kurabilen, ihtiyacı olan desteği belirtirken başkalarına da içtenlikle destek olabilen birey haline gelir. Güvenli bağlanan birey, uzun süreli ilişkiler kurmakta özenlidir. Kendisine ve karşısındakine saygı ve güveni yüksektir.

Güvensiz-Kaçıngan Bağlanma

Güvensiz-Kaçıngan Bağlanma • Kaçınan bağlanan çocuklar çok bağımsız bir tutum içerisindedirler, yabancı ortamda hemen annelerini güven üssü olarak almaksızın hemen oyuncaklara yönelirler. Anneleri odadan çıktığında rahatsızlık göstermezler ve anne döndüğünde onu karşılama ihtiyacı duymazlar. Anneler odaya döndüklerinde çocuklarını kucaklarına almak istediklerinde, çocuğun anneden kaçındıkları görülür. • Annelere baktığımızda ise genellikle soğuk, çocukların yakınlık isteklerini reddeden ve duyarsız kişiler olduğu görülmüştür

Güvensiz-Kaçıngan Bağlanma • Bu denli bağımsız göründükleri için sağlıklı olarak adlandırılabilen çocuklar aslında Ainsworth’e göre sancılı ayrılıklar sonucunda oluşan kopuk tavırlardır. Kaçıngan bağlanan çocuklara, birincil bakım veren kişinin duyarsız, ret edici ve engelleyici ebeveyn tutumları olduğu belirtilir. Çocuklar, güvensiz ve de çok bağımsızdır, sıklıkla endişeli ağlamaları olur.

Güvensiz-Duygusal Karmaşa Yaşayan Bağlanma

Güvensiz-Duygusal Karmaşa Yaşayan Bağlanma • Karmaşık bağlanan çocuklar, annelerini hiç bırakmayan, sürekli fiziksel temasta olan , ‘’yapışan’’ bireylerdir. Anne odadan çıktığında, çocuk çok fazla endişelenir ve anne odaya döndüğünde karmaşık duygular yaşar. Annenin kollarına yatıp , onu kucaklarken bir anda kızgın şekilde anneyi ittirebilir. • Karmaşık bağlanan çocuklara, birincil bakım veren kişinin bazen sıcak ve karşılık veren bazen ise soğuk ve tepkisiz bir tutum içerisinde oldukları bilinmektedir. Bu tutarsız davranışlar neticesinde çocuklar garanti olarak annelerini sürekli yanlarında isterler. Yabancı ortam araştırmasında ise çocukların fiziksel temas ile rahatlama sağlamak isterken direnç gösterirler.

3 -Güvensiz-Duygusal Karmaşa Yaşayan Bağlanma • Karmaşık bağlanan çocukların gelişimleri takip edildiğinde, çocukların bağımlı ve endişeli oldukları gözlenmiştir. Diğer bağlanma türlerine göre olumsuz davranışlara daha çok baş vururlar, özellikle okul ortamında.

Güvensiz Bağlanma İlişkisi İçerisinde Büyüyen Çocuk • • • Özsaygısı ve öz sevigisi düşüktür. • Otokontrolü zayıf olabilir. • Saldırgan, manipültift davranışlar sergileyebilir • Stres ve sorun anları ile baş etmede güçlük yaşar. • Göz teması zayıf olabilir. • Davranış ve akademik problemler yaşayabilir. • Ebeveynleri ile gerçek sevgi ile bağlı değildir. • Az tanıdığı kişilere, ayrım yapmadan sevecen davranabilir. • Empatisi zayıftır, sosyal ilişkileri sürdürmekte zorlanabilir. • Sık sık kazalar geçirir.

Güvensiz Bağlanma İlişkisi İçerisinde Büyüyen Çocuk • • • Karşı gelme davranışı, isyankarlık , başkalarının sorunları için suçlamalar görülür. • Bakış açısı karamsar, üzüntülü ve ümitsizdir. • Kronik hastalıklara eğilimlidir. • Apati ve depresyon görülebilir. • Aşırı konuşma, uzun sohbetler ve sorular istediğini elde etmek için hoş/şirin davranışlar görülebilir. Sıklıkla sorumluluk almakta istek olabilir. • Neden sonuç ilişkilerini (duygusal-sosyal alanda) kurmakta zorlanır. • Yalan söyleme, çalma davranışı görülebilir. • Potansiyelinin altına bir performans görülebilir. • Kendi çocuklar ile benzer türde ilişki kurar, aynı tür bağlılık nesilleri arası aktarılır.

Güvenli Bağlanmayı Destekleyen Tutum ve Davranışlar Doğum sonrası tensel temas kurmak Emzirmek: Emzirirken göz teması kurmak , dokunmak konuşmak şarkı söylemek Bebeğin kendine özgü sinyallerini öğrenmek ve anlamak: Bebekten gelen işaretleri okuyabilmek ve ihtiyacını anlayabilmek (Bebeğim bana ne anlatmaya çalışıyor? , Şuanda neye ihtiyacı var? ) Göz teması kuracak şekilde kucağa almak ve kucakta taşımak ( Bebek kucaktayken ona bir şeyler anlatmak. ) Bebekle kaliteli vakit geçirmek: Bebekle konuşmak oynamak(Bebeğin duygusal ihtiyaçlarının farkında olmak ve onunla vakit geçirmek. )

Güvenli Bağlanmayı Destekleyen Tutum ve Davranışlar Babaları sürece dahil etmek: Babanın bebekle ilgilenmesini, zaman geçirmesini sağlamak. Bebeğin duygularını ifade ediş şekillerinin farkında olmak: Bebeğin davranışlarını duygularını gözlemlemek( Ağlıyor korkmuş olabilir, uyumada zorluk yaşıyor huzursuz mu? ) Bebeği uyarmak : Bebeğin duygularını bedenini harekete geçirmektir. (İlgi çekici sesler çıkarmak , komik yüz ifadeleri yapmak , şarkı söylemek. ) Bebeğin duygularını şefkat ve güvenle yansıtmak: Bebeğin duygusunu anlamak ve onu anladığınızı ona iletmek. (Üzgün mü benim bebeğim? , korktun mu sen ? , çok mu hoşuna gitti bu oyuncak? ) gibi