Bdziemy si zajmowa Warunkami dobrej spowiedzi Pierwszym jest

Będziemy się zajmować Warunkami dobrej spowiedzi • Pierwszym jest Rachunek Sumienia • Zatem na początek zajmiemy się sumieniem • Na końcu prezentacji sa umieszczone pytania- odpowiedzi będą oceniane • Proszę o rozważną pracę i celne odpowiedzi

WPROWADZENIE DO ETYKI SUMIENIE

DYSKUSJA SLAJD POMOCNICZY CO TO JEST SUMIENIE? Spodziewany rezultat PRÓBA OKREŚLENIA POTOCZNEGO ROZUMIENIA ZJAWISKA SUMIENIA POPRZEZ DYSKUSJĘ KIEROWNĄ

POTOCZNE ROZUMIENIE SUMIENIA • GŁOS KTÓRY MÓWI CO JEST DOBRE A CO ZŁE • GŁOS BOŻY • UCZUCIE • WYRZUTY SUMIENIA • SUMIENIE FARYZEJSKIE • WOLNOŚĆ SUMIENIA • CO ROBIĆ A CZEGO LEPIEJ NIE • KAŻE WYBIERAĆ TO CO DOBRE ( INNE PRZYKŁADY)

WNIOSKI Z POTOCZNEGO ROZUMIENIA SUMIENIE MA TROJAKI CHARAKTER 1. MA CHARAKTER PRAKTYCZNY - COŚ NAKAZUJE I ZABRANIA CZEGOŚ 2. MA CHARAKTER TEORETYCZNY - WYDAJE SĄD O NASZYCH CZYNACH 3. MA CHARAKTER NORMATYWNY - OCENĘ OPIERA NA JAKIEJŚ NORMIE, HIERARCHII WARTOŚCI

REFLEKSJA FILOZOFICZNA SOKRATESOWI przypisuje się odkrycie tego, co nazwaliśmy sumieniem, jako najwyższego kryterium odpowiedzialności za właściwe postępowanie człowieka. Jest jednak w jednej sprawie wyjątkowa zgodność między Platonem a Ksenofontem. Sokrates bardzo często zwykł odwoływać się do czegoś takiego, co nawyzywa się DAIMONIONEM. Jest to zdrobniała forma, w grece, od słowa dajmon. Dajmon jest to demon. O demonach wspomina wielu filozofów starożytnych: Heraklit, Pitagorejczycy, Orficy. Dajmon-demon to była postać bytowania duszy w kole żywotów, w koncepcji palingenezy, dobra dusza opuściwszy ten świat przebywała przez jakiś czas w 'krainie wiecznej szczęśliwości, jako właśnie dajmon, istota półboska i pół ludzka, zanim powrotem w koło żywotów nie zostanie wpleciona. W mitologii dajmon to było coś pośredniego miedzy bóstwem, a człowiekiem. A Sokrates bardzo często opowiadał w przekazie platońskim i ksenofontowym, że ma takiego swojego demonka. W jakich sytuacjach o tym mówił? U Platona mówi o tym w sytuacjach, kiedy proponowało mu coś, jakaś konkretną np. funkcję, stanowisko, kiedy czegoś się od niego domagano, czego Sokrates robić nie chciał. I wtedy mówił "nie, ponieważ mój dajmonion-demonek mówi nie rób tego Sokratesie". Ów demonek doradzał mu zawsze negatywnie, odradzał mu. Nie mówił mu nigdy, co ma robić, a zawsze mówił mu, czego ma nie robić.

To pochodzi stąd, że jakeście to nie raz ode mnie słyszeli, mam jakieś bóstwo, jakiegoś ducha, o czym Meletos na żarty w swym oskarżeniu pisze. To u mnie już tak od chłopięcych lat: głos jakiś się odzywa, a ilekroć się zjawia, zawsze mi coś odradza, cokolwiek bym przedsiębrał, a nie doradza mi nigdy"

Potraktujmy to metaforycznie • Jest w człowieku jakaś przestrzeń doskonałości moralnej • Jakiś wewnętrzny moralny niepokój o samego siebie • Objawia się ona zawsze kiedy w praktyce – w sytuacji moralnie trudnej, niepewnej, zwłaszcza o wielkim ciężarze moralnym, mamy coś czynić lub czegoś zaniechać • Wywołuje to krytyczną refleksję

SYNDEREZA-PRASUMIENIE • filoz. wrodzona sprawność rozumu, praktycznie umożliwiająca poznanie i stosowanie nakazów prawa natury (pierwszych zasad). • W myśli Tomasza z Akwinu to iskra – wewnętrzna zdolność rozumu praktycznego zobowiązująca do czynienia dobra a unikania lub zaniechania złego czynu

ŹRÓDŁA SUMIENIA • Z jakimi ludzkimi władzami kojarzymy sumienie • Czy z przestrzenią ludzkich emocji- uczućafektów? • Czy z racjonalnością- rozumną stroną człowieka?

Slajd pomocniczy • Możliwe odpowiedzi • Z uczuciami- skupiamy się na wyżutach • Z rozumem – musimy znać co jest dobre i co złe • Z rozumem i uczuciami- widzimy stronę egzystencjalna sumienia

W POSZUKIWANIU ŹRÓDEŁ SUMIENIA • ARYSTOTELES DZIELI NASZE WŁADZE ROZUMU 1. ROZUM TEORETYCZNY POTRAFI Z DOŚWIADCZENIA ZMYSŁOWEGO WYPROWADZIĆ ZASADY OGÓLNE- ODKTYĆ PRAWDĘ I UJAWNIĆ FAŁSZ 2. ROZUM PRAKTYCZNY POTRAFI DOSTRZEC W PRAWDZIE TELOS=CEL DZIAŁANIA I REALIZACJI CZŁOWIECZEŃSTWA JAKO DOBRA NAJWYŻSZEGO I ZASADĘ OGÓLNĄ – DĄŻENIA DO DOBRA WYPEŁNIĆ W PRAKTYCE ŻYCIOWEJ- KONKRETNYCH WYBORACH MORALNYCH ROZUM TEORETYCZNY PRAWDA FAŁSZ ROZUM PRAKTYCZNY DOBRO ZŁO

TOMASZ Z AKWINU UJAWNIA W NATURZE CZŁOWIEKA W ROZUMIE PRAKTYCZNYM ETYCZNE APRIORII - POWINNOŚĆ- ZOBOWIĄZANIE- SAMOWEWNĘTRZNE-NAKŁANIANIE (NIE ZMUSZANIE) CZŁOWIEKA DO SPEŁNIENIA SIEBIE JAKO CZŁOWIEKA - JEST TO NAKAZ CZYNIENIA DOBRA I TYLKO DOBRA- CZYLI UNIKANA I ZANIECHANIA ZŁEGO CZYNU

IMMANUEL KANT Dwie rzeczy napełniają umysł coraz to nowym i wzmagającym się podziwem i czcią, im częściej i trwalej się nad nimi zastanawiamy: niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie.

TA METAFORA KANTA ZAKŁADA - NIEWYPOWIEDZINĄ TRANSCENDENTNĄ RZECZYWISTOŚĆ (NIEBO GWIEŻDZISTE NADE MNĄ) - OBECNOŚĆ TEJ RZECZYWISTOŚCI W WEWNĘTRZNYM DOŚWIADCZENIU CZŁOWIEKA O CHARAKTERZE MORALNEGO IMPERATYWU= PRAWA

• KANT ZBIERA- SUMUJE ARYSTOTELESA I TOMASZA I TWIERDZI ŻE : • CZYSTY ROZUM JEST SAM W SOBIE PRAKTYCZNY I JEST ŹRÓDŁEM PRAWA POWSZECHNEGO KTÓRE NAZYWAMY PRAWEM MORALNYM • PRAWO TO MA FORMĘ IMPERATYWU CZYLI POWINNOŚCI • OWĄ OGÓLNĄ POWINNOŚĆ MOŻNA STOSOWAĆ = APLIKOWAĆ DO KONKRETNEJ SYTUACJI

IMPERATYW MORALNY-CZYŃ DOBRZE…, W MYŚLI KANTA STAJE SIĘ KATEGORYCZNYM OGÓLNA POSTAĆ IMPERATYWU „Postępuj tak, jak gdyby maksyma twojego postępowania przez wolę twą miała się stać ogólnym prawem przyrody”. POSTAĆ RELACYJNA „Postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w twej osobie, jako też w osobie każdego innego używał zawsze zarazem jako celu, nigdy jako środka”.

PODSUMOWANIE • NASZ ROZUM ODKRYWA PRAWDĘ I FAŁSZROZUM TEORETYCZNY • ROZUMNOŚĆ CZŁOWIEKA DOMAGA SIĘ DĄŻENIA KU PRAWDZIE, CZYLI WYBORU W KĄKRETNYCH SYTUACJACH TEGO CO DLA NAS DOBRE W KONTEKŚCIE CELUREALIZACJI CZŁOWIECZENSTWA • ISTNIEJE APRIORYCZNA- UPRZEDZAJĄCA NASZE CZYNY, PODSTAWA MORALNA KTÓRĄ ODKRYWAMY W ZOBOWIĄZANIU „CZYŃ DOBRO A UNIKAJ ZŁA”

ZASADNICZE PYTANIE • CZY POWINNOŚĆ „CZYŃ DOBRZE A UNIKAJ ZŁA” WYSTARCZY BY BYĆ DOBRYM CZŁOWIEKIEM KTÓRY BEZBŁEDNIE BĘDZIE SIĘ REALIZOWAŁ JAKO CZŁOWIEK? • WIDAĆ ŻE TA POWINNOŚĆ JEST PODSTAWĄ SUMIENIA- CZUJEMY ZOBOWIĄZANIE CHOĆ NIE PRZYMUS DO REALIZACJI DOBRA, ALE CZY WIEMY CZYM DOBRO JEST, ZWŁASZCZA W KONKRETNEJ EGZYSTENCJALNEJ SYTUACJI?

ZATEM ABY ZOBOWIĄZANIE=IMPERATYW REALIZOWAĆ, TRZEBA POZNAĆ CO JEST DOBRE A CO ZŁE • WYNIKA Z TEGO POWAŻNY PROBLEM KSZTAŁTOWANIA SUMIENIA • DO NASZEGO POSTĘPOWANIA MORALNEGO ZOBOWIĄZUJE NAS JEDYNIE WEWNĘTRZNY AUTORYTET-SUMIENIE • ŻEBY TO POSTĘPOWANIE BYŁO MORALNIE DOBRE NALEŻY KSZTALTOWAĆ JE TAK ABY WIDZIAŁO WŁAŚCIWĄ MIARĘ RZECZY

PRZYKŁAD • CO WYNIKA ZE ŚCIĄGANIA NA KLASÓWCE? • UFF UDAŁO SIĘ ZALICZYŁEM MAM Z GŁOWY? • NAUCZYCIEL POWAŻNIE SIĘ ZAANGARZOWAŁ BY PRZEKAZAĆ MI WIEDZĘ – ZROBIŁ TO UCZCIWIE I POŚWIĘCIŁ MI CZAS. CZY NIE WYMAGA TO ODE MNIE UCZCIWOŚCI W RELACJI DO NIEGO, PONIEWAŻ SPODZIEWA SIĘ WŁAŚNIE TAKIEJ POSTAWY • CZY JA ZDOBYŁEM WIEDZE I ONA UKSZTAŁTOWAŁA MOJE WIDZENIE ŚWIATA I SIEBIE, CZY STAŁA SIĘ MOJA WARTOŚCIA -WŁASNOŚCIĄ? • SKORO TERAZ „KOMBINUJE”, TO JAKI ZE MNIE BĘDZIE CZŁOWIEK- POLITYK-LEKARZ-MĄŻ-ŻONA?

WNIOSEK • ZOBOWIĄZANIE = IMPERATYW BY CZYNIĆ DOBRO TO PIERWSZA SPRAWA • ALE RACJONALNIE OKREŚLIĆ SKUTKI DOBRA I ZŁA W KAKRETNEJ SYTUACJI DLA SWOJEGO WZRASTANIA W GODNOŚCI CZŁOWIEKA JAKO CZŁOWIEKA TO BARDZO ISTOTNY ELEMENT NAMYSŁU KSZTAŁTUJĄCEGO SUMIENIE

- SUMIENIE WIĘC JAWI SIĘ JAKO STRAŻNIK NASZEJ OSOBISTEJ GODNOŚCI I WARTOŚCI NASZEGO CZŁOWIECZEŃSTWA PRAWDY O NASZEJ WOLNOŚCI STOI NA STRAŻY WIERNOŚCI SAMEMU SOBIE POPRZEZ ZMYSŁ DOBRA MOŻEMY OBRONIĆ ZAWSZE GODNOŚCI CZŁOWIEKA JAKO CZŁOWIEKA

SUMIENIE A PROBLEM WOLNOŚCI • CZĘSTO LUDZIE ZAGŁUSZAJĄ GŁOS SUMIENIA- WYCISZAJĄ MORALNE ZOBOWIĄZANIE • SUMIENIE JAWI SIĘ JAKO PEWNE NATARCZYWE, CZYLI ZNIEWALAJĄCE ZOBOWIĄZANIE • POZBYCIE SIĘ SUMIENIA LUB ZASADNICZA MODYFIKACJA GWARANTUJE WOLNOŚĆ?

PRZYKŁADY • NIE KRADNIJ • CZY WSPÓŁCZESNY BISNES JEST MOŻLIWY WG OWEJ ZASADY?

WOLNOŚĆ CZŁOWIEKA NIE JEST ABSOLUTNA • WOLNOŚĆ NIE MOŻE BYĆ ROZUMIANA JAKO MOŻLIWOŚĆ CZYNIENIA CZEGO SIĘ CHCE- TO SWAWOLA • LUDZKA WOLNOŚC NIE JEST ABSOLUTNA, JEST OGRANICZONA MIARĄ NASZEGO ISTNIENIA PRZYGODNEGO (STWORZENIE) ZATEM WOLNOŚĆ CZŁOWIEKA MA CHARAKTER PREFERENCYJNY ( nie żyjemy w świecie absolutnego dobra, w którym każdy wybór jest dobry i absolutnie dobry z istoty, lecz w takim w którym wybieramy między dobrem większym a mniej istotnym, a nawet możemy wybrać zło- które działa destruktywnie)

Termin PREFERENCJA pochodzi z filozofii wartości • Sumienie można widzieć w kontekście wartości • Dostrzegamy przed sobą jakieś konkretne dobro- ona jest dla nas wartością, może mnie dowartościować, jeżeli je osiągnę. • Sumienie jest wyczulone na wartości, motywuje nas do osiągnięcia dobra, zobowiązuje do transcendowaniaprzekraczania we mnie świata zastanego. • ALE!!! • JEŚLI CZYNIMY ZŁO, SUMIENIE APELUJE DO NASZEJ UTRACONEJ WARTOŚCI- DO NASZEGO TRACONEGO CZŁOWIECZEŃSTWA

WNIOSEK • RELACJA SUMIENIE – WOLNOŚĆ CZYNIĄC DOBRO, DOWARTOŚCIOWUJEMY SIĘ, ZDOBYWAMY SIEBIE W SUMIENIU UCHWYTUJEMY POCZUCIE UZYSKANEJ- ODZYSKANEJ WOLNOŚCI CZYNIĄC ZLO, TRACIMY WARTOŚĆ SIEBIE, PONIŻAMY SIEBIE W SUMIENIU UCHWYTUJEMY POCZUCIE ZNIEWOLENIA – ZŁO ZBYTNIO SIĘ PANOSZY, ODBIERA NAM SWOBODĘ DYSPONOWANIA SOBĄ

EGZYSTENCJALNE DOŚWIADCZENIE W SUMIENIU DOBRO WYZWALA I JEST ABSURDEM TWIERDZIĆ ŻE MUSZĘ JE CZYNIĆ( WIĘC JESTEM PODDANY- NIEWOLNIKIEM DOBRA), ONO SIĘ NIE NARZUCA LECZ JEST PROPOZYCJĄ – MY Z NATURY DOBRO PREFERUJEMY. ZŁO ZNIEWALA, I JEST ABSURDEM TWIERDZIĆ ŻE MAM PRAWO WYBIERAĆ CO CHCE, TAKŻE ZŁO( TO JEST WARUNEK MOJEJ WOLNOŚCI), ONO JEST PROPOZYCJĄALE PRAWDA NASZEJ NATURY NIE PREFERUJE ZŁA, KTÓRE NISZCZY. WOLNOŚĆ TO SAMO- MOŻLIWOŚĆ KSZTALTOWANIA SIEBIE „WSZYSTKO MOGĘ, LECZ NIE WSZYSTKO PRZYNOSI KORZYŚĆ” Paweł z Tarsu. RELACJA WOLNOŚCI I PRAWDY „SZUKAJCIE PRAWDY A PRAWDA WAS WYZWOLI” Jezus z Nazaretu.

KKK 1776 "W głębi sumienia człowiek odkrywa prawo, którego sam sobie nakłada, lecz któremu winien być posłuszny i k Sąd sumienia KKK 1776 "W głębi sumienia człowiek odkrywa prawo, którego sam sobie nakłada, lecz któremu winien być posłuszny i którego głos wzywający go zawsze tam, gdzie potrzeba, do miłowania i czynienia dobra a unikania zła, rozbrzmiewa w sercu nakazem. . . Człowiek bowiem ma w swym sercu wypisane przez Boga prawo. . . Sumienie jest najtajniejszym ośrodkiem i sanktuarium człowieka, gdzie przebywa on sam z Bogiem, którego głos w jego wnętrzu rozbrzmiewa" (Sobór Watykański II, konst. Gaudium et spes, 16. 49 por. Rz 2, 14 -16

Definicja Kościoła Katolickiego ze względu na objawienie Boga podaje źródło sumienia – z punktu widzenia jedynie namysłu ludzkiego problem nie rozwiązalny. - Bóg jest źródłem owego „głosu”, CZYŃ DOBRO - Strażnikiem człowieczeństwa jest Bóg dostrzegany w sumieniu - Bóg nie narzuca się lecz z troską zadbał o człowieka - pozwala na wolność i samorealizację człowieka honorując jego wolność. Czy będzie to wolność Dziecka Bożego czy renegata? - you choose

Zadanie domowe- pytania (proszę przesłać na mój adres dziennika elektronicznego „imię nazwisko, klasa nr w dzienniku” zadanie jest przeznaczone na dwie godziny katechetyczne -pytania na ostatnim slajdzie

1. Dlaczego sumienie ma charakter praktyczny teoretyczny i normatywny? (slajd 6) 2. w jakich warunkach odsłania się niepokuj sumienia? (s 8 i 9) 3. Czym jest sumienie wg. Św. Tomasza z Akwinu? ( s. 10) 4. Człowiek dysponuje władzą intelektualna którą dzielimy klasycznie jako rozum teoretyczny i praktyczny czym zatem się różnią obydwie władze poznawcze? (s. 13) 5. Co to jest etyczne apriorii? (s 14) 6. Immanuel Kant odkrył w człowieku IMPERATYW-kategoryczny- fundamentalne prawo moralne człowieka), podaj jego wersję moralną. (s 18) 7. Dlaczego sumienie jawi się nam jako strażnik naszej Godności i wartości naszego człowieczeństwa? (s. 24) 8. Przyj się slajdom 31 i 32. pomimo dużej wiedzy teoretycznej o sumieniu problemem pozostaje jego źródło w człowieku, definicja Katechizmu Kościoła Katolickiego źródło sumienia widzi w Bogu. Bóg jawi się w sumieniu njako…? (s. 32) Odpowiedzi przysłać na dziennik elektroniczny pozdrawiam z kwarantanny i życzę ciekawej pracy intelektualnej z prezentacją o sumieniu.