BDC MODYM TUMACZEM w instytucjach Unii Europejskiej 11232020

BĘDĄC MŁODYM TŁUMACZEM. . . w instytucjach Unii Europejskiej 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 1

REKRUTACJA EPSO – European Personnel Selection Office �publikacja konkursu w Dzienniku Urzędowym UE – wymagania (2 języki UE prócz ojczystego. Idealnie: EN/FR) � konkurs �etap 1 – zgłoszenie on-line �etap 2 – egzamin pisemny (4 części) �wiedza o UE �rozumienie czytanego tekstu (test numeryczny) �tłumaczenie z jęz. B i C na A �etap 3 – egzamin ustny �etap 4 – lista rezerwowa �etap 5 – zatrudnienie (instytucje) 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE � 2

Instytucje zatrudniające tłumaczy Bruksela �Rada Unii Europejskiej (25 etatów) �Komitety (Regionów i ES) (20 etatów) �Komisja Europejska – komórka tłumaczeń stron www (5 osób) Luksemburg �Komisja Europejska (60 etatów) �Parlament Europejski (~30 etatów) �Trybunał Obrachunkowy (6 etatów) �Trybunał Sprawiedliwości – tylko prawnicy lingwiści �Centrum Tłumaczeń (obsługa agencji UE, kontraktowi) 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 3

Inne kategorie zawodowe w branży tłumaczeniowej lawyer linguist – prawnik lingwista (A 7) head of linguistic unit – kierownik działu językowego (A 9 lub A 12) assistant – sekretarka (C 1) Kategorie urzędnicze: A 5 – A 12 (tłumacz) C 1 - C 7 (sekretarka) 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 4

Na miejscu. . . mieszkanie we własnym zakresie żadnych służbowych telefonów, samochodów, laptopów itp. przez trzy pierwsze miesiące dodatek na zagospodarowanie (ok 500 EUR mies. ) po okresie próbnym (9 mies. ) jedna dodatkowa pensja zwrot kosztów przeprowadzki (miniprzetarg) ryczałt na dwa bilety lotnicze do domu rocznie podatek wspólnotowy – ok. 18%, składki ubezpieczeniowe (system wewnętrzny) dodatek z tytułu ekspatriacji możliwość zakupów bez VAT przez rok w przeciągu dwóch lat od zatrudnienia (samochód, AGD) zasadniczo zwrot kosztów opieki - 80% 11/23/2020 Krzysztof Szczurekzdrowotnej - SG Rady UE 5

SPRAWY ZAWODOWE Organizacja sekcji tłumaczeniowej Problemy tłumaczeniowe język wyjściowy (EN, FR) język docelowy (PL) Terminologia 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 6

Organizacja sekcji kierownik (Head of Unit) – zarządzanie kontroler jakości (Quality Controler) – korekty, wskazówki, indywidualna ocena jakości, TRADOS i IT główny terminolog (main terminologist) – spójność i poprawność terminologiczna, korekta (tłumaczenia), wskazówki tłumacze (23 -25) – tłumaczenie, korekta sekretarki (10) – przygotowanie tekstu do tłumaczenia, wyszukiwanie baz, edycja przetł. tekstu, zasilanie pamięci stażyści poza sekcją: prawnicy lingwiści (3) – kontrola tekstów do publikacji w Dz. U. UE, zgodność prawna, terminologia, feedback 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 7

PROBLEMY TŁUMACZENIOWE wyjściowy – język słaba jakość tekstów wyjściowych (składnia, piętrowe nominalizacje, skróty myślowe) niespójność terminologiczna błędy w cytatach, odniesieniach niejasność sformułowań (celowa? ) tzw. drobne zmiany (syndrom docucompa) nadużywanie wielkiej litery (wszędzie, gdzie coś zakrawa na nazwę – polityki, programy itd. ) 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 8

PROBLEMY TŁUMACZENIOWE – język polski ”Mówię po polsku, więc wiem jak ma być!” uzus UE (”w Polsce może i tak, ale tu inaczej. . . ”) tekst wstępnie przetłumaczony (KOM, freelance? ) wpływ TW na warstwę składniową i ortografię brak doprecyzowanej normy językowej! konsultacje: RJP, poradnie językowe Główne problemy: ortografia składnia leksyka i frazeologia terminologia 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 9

ORTOGRAFIA Wielka i mała litera użycie małej litery jest neutralne! dopuszczalne emocjonalne użycie wielkiej litery = nadużycia + mała litera deprecjonująca 3 możliwości: A B C – nazwy instytucji, organów (jak gazety o wszystkich członach odmiennych) A b c – nazwy dokumentów (traktaty (jak tytuły książek) a b c – nazwy aktów prawnych UE, programów, polityk itd. , funkcji (!), wszystkie skrócone, obiegowe nazwy dok. (np. W gestii Sekretarza Generalnego / Wysokiego Przedstawiciela leży. . . Ale: . . . sekretarz generalny / wysoki przedstawiciel H. Solana udał się. . . ) 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 10

kilka przykładów. . . Convention on the Rights of the Child Konwencja o prawach dziecka Basel Convention konwencja bazylejska National Development Plan Narodowy plan rozwoju (jeśli dokument!) Green Book on Youth Zielona księga w sprawie młodzieży Green Book ”Looking into the Future” zielona księga ”Patrząc w przyszłość” 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 11

kilka przykładów. . . c. d. the President of the Council informs every year Przewodniczący Rady informuje co roku. . the President of the Council informed yesterday. . . przewodniczący Rady poinformował wczoraj. . . Common Agricultural Policy wspólna polityka rolna (WPR) European Neighbourhood Policy europejska polityka sąsiedztwa the Treaty on European Union Traktat o Unii Europejskiej Maastricht Treaty, Nice Treaty traktat z Maastricht, traktat nicejski Lisbon Strategy strategia lizbońska 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 12

Wielka / mała litera cd. kazus Member States państwa członkowskie (z wyjątkiem traktatów) kazus traktatów (czyli trudna sztuka kompromisu) Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską Traktat WE, Traktat UE traktat nicejski, amsterdamski, traktaty rzymskie Traktat karty energetycznej (traktat energetyczny) 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 13

Problemy leksykalne KALKI BŁĘDNE implement – wdrażać, wprowadzać w życie, realizować NIE: *implementować, implementacja accession – przystąpienie, NIE: akcesja ALE : przedakcesyjny (np. pomoc ~, fundusz ~). zawężenie znaczenia = ”przystąpienie do UE” KALKI USANKOCJONOWANE presidency – prezydencja (przewodnictwo) transposition – transpozycja, transponować (przeniesienie) quota – kwota (kontyngent) NADUŻYWANE management – zarządzanie (zasobami ludzkimi, systemem, . . . ) gospodarowanie, gospodarka > odpadami, zasobami zajmować się czymś, rozwiązywać problemy, zaradzać czemuś policy – polityka (polityki? ) - strategia, podejście; policy problems to NIE *problemy polityczne! (political problems) 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 14

Problemy składniowe 1. niewłaściwa rekcja czasownika (kalka) consult sb – konsultować się z kimś, konsultować COŚ z kimś, zasięgnąć konsultacji w/u. . . NIE: *konsultować KOGOŚ, np. Komisja konsultuje Parlament, skonsultowana instytucja itd. 2. niepoprawne konstrukcje leksykalno-składniowe ensure that. . . - np. Member States ensure that the provisions are applied *zapewniają, by przepisy były stosowane (BŁĄD!) *zapewniają, że przepisy będą stosowane (zapewniać, że = zaręczać, że, upewniać kogoś o czymś) POPRAWNIE: zapewniają stosowanie przepisów, gwarantują, że, dopilnowują, by, troszczą się o. . . 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 15

Problemy składniowe c. d. 3. rozbudowane przydawki przed rzeczownikiem np. *wdrażanych na podstawie [wspólnotowych przepisów] [operacyjnych programów działania] poprawnie: operacyjnych programów działania, które są wdrażane. . . 4. niewłaściwe skróty składniowe (jedna rekcja) np: Council Common Position concerning conflict prevention, management and resolution in Africa *wspólne stanowisko Rady w sprawie zapobiegania, zarządzania i rozwiązywania konfliktów w Afryce wsp. stan. Rady w sprawie zapobiegania konfliktom w Afryce, zarządzania nimi i ich rozwiązywania 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 16

Problemy składniowe c. d. 5. Odpowiednia hierarchia dopełnień (zrozumieć koncept!) Community Risk-Sharing Finance Facility *mechanizm finansowego podziału ryzyka wspólnotowego wspólnotowy mechanizm finansowy oparty na podziale ryzyka sprawdzić jęz. francuski i niemiecki! 6. Kopiowanie składni angielskiej However, the Commission prefers… *Jednakże, Komisja woli… Komisja woli jednak… 07 -11 -17

TERMINOLOGIA. . . czyli jak odpowiednie pojęciu dać słowo 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 18

CO ROBI TERMINOLOG? 11/23/2020 Zbiera, opisuje, przetwarza i prezentuje TERMINY, tj. jednostki leksykalne należące do jakiejś specjalistycznej dziedziny danego języka. Tym się różni od leksykologa, dla którego wszystkie słowa są równie interesujące Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 19

JAK? gromadzi koncepty (=atomistyczne pojęcia) z danej dziedziny tematycznej klasyfikuje je (różne kryteria, np. współzależności – Risikoanalyse, -bewertung, -bewaeltigung) definiuje (zgodność z innymi językami? ) poszukuje odpowiednich terminów (konieczny neologizm? ) 11/23/2020 standaryzuje i udostępnia (baza IATE) Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 20

IATE = od Inter. Agency Terminology Exchange do Interactive Terminology for Europe 11/23/2020 ~ 7 000 terminów ~ 2 000 kart ~ 1 500 000 terminów EN ~ 25 000 terminów PL ~ 2 500 terminów MT ~ 725 000 konsultacji w 2006 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 21

IATE 2 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 22

IATE 3 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 23

SZANSE. . . i PROBLEMY podstawowe narzędzie pracy terminologów pierwszy adres dla tłumaczy docelowo największa baza terminologiczna świata ALE. . . duplikaty (EURODICAUTOM + TIS + EUTERPE) kłopoty techniczne współpraca z innymi narzędziami (TRADOS, ELISE, QUEST) 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 24

Inne bazy i narzędzia ELISE QUEST EURAMIS Eur-lex UKIE Public IATE 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 25

11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 26

QUEST – metawyszukiwarka 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 27

Eur-lex – prawodawstwo UE w sieci 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 28

Eurlex 2 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 29

eurlex 3 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 30

UKIE 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 31

UKIE 2 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 32

Public IATE 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 33

Public IATE 2 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 34

Drób wylężony na ściółce zachorował na grypę ptaków. . . czyli terminologów codzienne troski 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 11/23/2020 błędy w tłumaczeniach prawa pierwotnego (TWE, TUE) błędy i niespójności w tłumaczeniach prawa wtórnego ekspert czyli szkoła otwocka czy wołomińska? polityka czyli ingerencje z zewnątrz nazwy własne (kraje, instytucje, programy itd. ) euronowomowa? nowa rzeczywistośc - nowe pojęcia – nowe terminy Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 35

Błędy w prawie pierwotnym 11/23/2020 Traktaty sankcjonują błędy! możliwość sprostowania = 0, 0001% nowa wersja 1. 1. 2006 outermost - peripheral regions crisis management – zarządzanie kryzysami czy kryzysowe? delegations – delegacje czy delegatury? kiepski wizerunek UE (dyskusja prasowa na temat TK w Polsce) Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 36

Prawo wtórne. . . czyli witajcie na wysypisku terminologicznym (eurlex) 11/23/2020 porozumienie partnerskie dotyczące rybołówstwa Porozumienie partnerskie w sprawie połowów Porozumienie partnerskie w sprawie rybołówstwa umowa o partnerstwie w dziedzinie rybołówstwa Umowa o partnerstwie w zakresie rybołówstwa Umowa o współpracy (. . . ) w sprawie połowów na wodach przybrzeżnych Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 37

OTWOCK kontra WOŁOMIN 11/23/2020 Drób, który się wykluł Drób wylężony Skorupki na podściółce Skorupy na ściółce Ptasia grypa Grypa ptaków Poziomy odniesienia Benchmarki (benczmarki) Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 38

Niech pan to zmieni. . . czyli ingerencje spoza rzeczywistości językowej 11/23/2020 W służbie neutralności (SV), czyli taktyczne siły reagowania zamiast grup bojowych Gender? Cóż to za dziwactwa? Rzecz o European Institute for Gender Equality Gdzie leżą Niderlandy? Po drodze do Zjednoczonego Królestwa. Czy rybactwo to rybołówstwo? Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 39

W kwitnącym ogrodzie nazw własnych. . . oficjalne i skrócone nazwy państw: wykaz GUGIK agencje, organy, instytuty, fundusze, systemy, programy, instrumenty, mechanizmy, agendy, cele, księgi białe i zielone. . . Akt ustanawiający swoje, agencja swoje Historia pewnego funduszu • Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców (UKIE) • Europejski Fundusz Uchodźców (Komisja Europejska) • Europejski Fundusz Uchodźczy (Urząd ds. Repatriacji i Cudzoziemców) 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 40

W wieży z kości słoniowej. . . 11/23/2020 prezydencja czy przewodnictwo? kodecyzja czy współdecyzja? codification to nie kodyfikacja derogacja oscypka? osobliwości unijnej ortografii Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 41

„Belastyczność erządu”? 11/23/2020 flexicurity = flexible security energy mix gender mainstreaming put and take fishery e-verything (e-learning, e-justice, egovernment, e-health) Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 42

Raczkowski (dowcip rysunkowy z Przekroju) 11/23/2020 Czym się pan zajmuje? E. . . biznesem Internet? Komputery? E. . . nie. . . Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 43

lista kontrolna terminologia 1. poprawność terminu zrozumieć koncept (jest definicja? kontekst? koncept typowo UE czy ogólny? ) sprawdź IATE (kompletność wpisu, kod wiarygodności, instytucja? ) sprawdź bazę tekstów np. eurlex (kontrola wyrywkowa co najmniej kilku tekstów! Nowe teksty) przetestuj występowanie propozycji w sieci (nie tylko liczba trafień! fleksja? wiarygodne strony) poradź się specjalisty (strony instytucji) 2. zapewnij spójność w obrębie tekstu! 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 44

Ważne źródła 1. linki - patrz dodatek 2. Literatura 11/23/2020 ”Przekład prawny i sądowy” A. Bosiacka-Jopek ”Poradnik językowy dla prawników” H. Jadacka ”Słownik poprawnej polszczyzny” (A. Markowski red. ) ”Słownik dobrego stylu” (kolokacje!) M. Bańko ”Mały słownik wyrazów kłopotliwych” M. Bańko ”Słownik interpunkcyjny j. polskiego” J. Podracki Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 45

Na deser. . . literuffki . . . pomioty prawne. . . skorzystano z opinii pełnonocnika ds. . . obradował zepsół budżetowy. . . poprawa jajkości życia. . . miska Narodów Zjednoczonych w Kosowie. . . pornografia dziecięcia. . . obudowa Afganistanu. . . osoby są informowane o sowich obowiązkach. . . będzie miała dalekosiężne sutki. . . pożądanie jest, aby. . . 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 46

Na deser. . . literuffki c. d. 07 -11 -17 . . . sprawa leży przerażająco w kompetencji. . . zmiana brzemienia artykułu. . . przedstawiciele dwóch parterów społecznych. . . statek znajduje się na kotwicy w pocie. . . Unia Europejska realizując swe cwele. . . zmiany przestawione w dokumencie. . . rozporządzenie pozostaje w nocy. . . konieczne jest rozszczerzenie kompetencji. . . osoby odpowiednio przeszklone. . .

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! 11/23/2020 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 48