BBY 263 BILGI KAYNAKLARININ TANIMLANMASI Bilginin Dzenlenmesinde Aralar

BBY 263 BILGI KAYNAKLARININ TANIMLANMASI Bilginin Düzenlenmesinde Araçlar, Sistemler ve Üstveri Arş. Gör. Tolga Çakmak

Ders İçeriği § Kaynak Tanımlama ve Üstveri § Araçlar ve Sistemler § Üstveri Kaynakları § Üstveri Temelleri § Üstveri Türleri § Üstveri Kodlama Standartları § Üstveri Tanımlama

Kaynak Tanımlama § Kaynak tanımlama nedir?

Neden Kaynak Tanımlama § Yönlendirme yapabilmek için – kaynakların hangi bilgiyi içerdiklerini gösterebilmek için § Kaynakları birbirlerinden ayırt edebilmek için § Kaynak kümeleri (koleksiyon) içerisinde arama yapabilmek için § Koleksiyonlara erişimi yönetebilmek için § Kaynakları koruyabilmek için Nasıl bir süreçtir? Avantajları neler? § Her bir amaç/neden farklı bir tanımlama gerektirebilir. § Tanımlama işlemleri her iletişim sürecinde öne çıkan temel işlemlerden biridir. § Düzenleme sistemlerinin var olmasını sağlayan işlemler bütünüdür.

Description - Tanımlama § Bir şeyi/kaynağı temsil etmek ya da karakterize etmek için görülebilir veya önemli özelliklerinin ifade edilmesidir. § Kaynak Tanımlama – Resource Description – § Resmi, kurumsal ve sistematik boyut için kullanılan şekli § Kütüphanecilik ve Bilgibilim alanı – Bibliyografik tanımlama/Bibliographic Description § Tanımlayıcı / Descriptor => bir kaynağa ait olabilecek özellikler, karateristik özellikler, anlamlar ve diğer kaynaklarla olan ilişkiler § Bilgi sistemleri açısından § Anahtar kelimeler, dizin terimleri, özellikler, veri elemanları, veri değerleri § Daha esnek sistemler için § Etiketler, (labels and tags)

Bibliyografik Denetim § Tanım ? Erişim odaklılık? ? § Bilginin transferi? § Standartlar § Protokoller (FTP, HTTP…) § İşaretleme Dilleri § Bilginin paylaşımı?

Bibliyografik Denetim § Konu erişimi § Konu başlığı listeleri (LCSH, Me. SH) § Sınıflama şemaları (LC, Dewey, UDC) § Yetke dizinleri § Taksonomiler § Terim listeleri § Etiketler / Folksonomiler § Ontolojiler

Bibliyografik Denetim § Taksonomi

Bibliyografik Denetim § Terim listeleri CHEFS UF Cooks BT Catering personnel RT Food preparation

Bibliyografik Denetim Fasat Yapılar Wine § § § § § by region France Germany Italy by color Red White Rose by price less than 100 € between 100 and 200 € more than 200 €

Bibliyografik Denetim

Bibliyografik Denetim § Ontolojiler

Bibliyografik Denetim

Veri Tabanı

BBY 306 Dizinleme ve Öz Hazırlama Yapılandırılmış Veri Hafta 2: Dizinleme ve Öz Hazırlamaya Giriş 23. 02. 2012

Yapılandırılmamış Veri

Metadata - Üstveri Data about data – veri hakkında veri Farklı meslek grupları farklı tanımlamalar Bilgi sistemlerinin ve kaynaklarının kullanımı, korunması, tanımlanması ve üretimi/oluşturulması Kataloglama ve sınıflama -> etiketleme Bilgi profesyonellerinden -> ? ?

Metadata - Üstveri Web sayfaları – etiketleme Arama Motorları Sosyal etiketleme siteleri Bilgi kalitesi – web kaynakları – eleştirel düşünce bilgi kaynaklarının değerlendirilmesi

Metadata - Üstveri Gelişim; 1990’ların ortaları Coğrafik veri yönetimi ve karşılıklı işlerlik Sanayii özellikle Savunma Sanayii Veri yönetimi – kurumsal çalışmalara yönelik dokümantasyon işlemleri

Metadata - Üstveri Information Object Fiziksel yada entelektüel formda § İçerik - Content § Bağlam - Context § Yapı – Structure Dijitalleştirme çalışmaları

METADATA Nedir? § Veri hakkında veri – Data about data § Bilgiye yönlendiren, bilginin yerini gösteren, bilgiyi açıklayan ve erişim sağlayan bilgilerdir. § Farklı alanlarca farklı tanımlamaların yapıldığı bir kavramdır § Makinece anlaşılabilir bilgi § Elektronik bilginin kayıtları § Kütüphanecilik ve bilgi yönetimi alanında ise metadata her tür bilgi kaynağının tanımlanmasında kullanılan tanımlama unsurları olarak yer almaktadır. § Geleneksel kütüphane katalogları, AACR 2 ve MARC 21 gibi unsurlar metadata olarak yer almaktadır (NISO, 2004, s. 1).

Metadata Nedir? Bilginin; § Ne? § Nerede? § Nasıl ? § Ne zaman ? ve § Kim ? Tarafından oluşturulduğu hakkında bilgi veren unsurlar bütünüdür. § Genel olarak bilgi kaynağının kimliklenmesini sağlayan unsurlar bütünüdür.

T. C. KİMLİK NUMARALARI ÖĞRENCİ NUMARALARI…

Web Sayfaları ve Elektronik Kaynaklar § Web sayfaları nasıl oluşturuluyor? § Kodlar <html> <head > <title> My Web Page </title> </head> <body> <h 3> Welcome to my web page. It is under construction now </h 3> </body> </html>

Web Sayfaları ve Elektronik Kaynaklar § Bir web sayfasının oluşturulma süresi maksimum 30 dk. § Bir web sayfasının ömrü ortalama 44 gün § Metadata ile denetim nasıl sağlanmaya çalışılıyor? § Çözüm Arama Motorları ve bu araçların çeşitli zamanlarda arama yapan örümcek programları

Google

Web sayfaları için Meta. Data Nasıl Oluşturulabilir? ? § HTML kodları içine gömülebilen Meta. Etiketleri ile. § Metadata Oluşturucular § Metadata Editörleri

Metadata Standartları § En önemli standart 1990’larda geliştirilen Dublin Core Standardı. § Web kaynaklarını 15 meta etiketi ile tanımlama

Dublin Core Alanları �Title (Başlık) �Format (Biçim) �Creator (Yaratıcı) �Identifier (Belirteç): URL (Uniform Resource Locator) �Subject (Konu) keyword �Description ( Tanımlama) Kaynak içeriğinin tanımı �Publisher (Yayımcı) Kaynağı yaratan ve yayımlayan �Contributor �Date (Tarih) �Type (Tür) �Source �Language �Relation �Coverage �Rights

� <meta http-equiv="Content-Type" � content="text/html; charset=windows-1254"> � <meta name="GENERATOR" content="Microsoft Front. Page 6. 0"> � <META NAME="description" CONTENT=“Tolga Çakmak, Hacettepe University -Department of Information Management-"> � <META NAME="keywords" CONTENT=“Tolga Çakmak, Hacettepe Üniversitesi, bilgi ve belge yönetimi, department of information science, elektronik belge yönetimi, electronic records management, web 2. 0, enterprise content management, records management, belge yönetimi, bilgi teknolojileri, information technologies"> � <META NAME="author" CONTENT=“Tolga Çakmak"> � <META NAME="update" CONTENT="2009"> � <META NAME="DC. Title" CONTENT=“Web Page of Tolga Çakmak"> � <META NAME="DC. Description" CONTENT="H. Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü - Department of Information Management"> � <META NAME="DC. Subject" CONTENT=“Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Tolga Çakmak, Department of Information Management, Publications, Library Science"> � <META NAME="DC. Creator" CONTENT=“Tolga Çakmak"> � <META NAME="DC. Source" CONTENT="H. Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü"> � <META NAME="DC. Language" CONTENT="English"> � <META NAME="DC. Publisher" CONTENT=“Tolga Çakmak"> � <META NAME="DC. Coverage" CONTENT="H. Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü">

§ http: //www. ukoln. ac. uk/metadata/dcdot/

Mobil Ortamda Metadata § QR Code § Akıllı telefonlar. . .

Uygulamalar § http: //bbytezarsivi. hacettepe. edu. tr/jspui/handle/2062/276? mode =full&submit_simple=T%C 3%BCm+%C 3%96%C 4%9 Fe+Kayd%C 4% B 1 n%C 4%B 1+G%C 3%B 6 ster

BBY 263 BILGI KAYNAKLARININ TANIMLANMASI Arş. Gör. Tolga Çakmak