BBY 247 BLG ERM 11 12 HAFTA Prof

BBY 247 BİLGİ ERİŞİM 11 -12. HAFTA Prof. Dr. Oya GÜRDAL TAMDOĞAN Ankara Üniversitesi DTCF Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

11 -12. HAFTA Ø 5 C l l l Modeli (Oya Gürdal Tamdoğan’a ait Paradigma) 5 C Modeli ile Bilgi erişim sistemlerinin analizi 5 C Modeli ile Bilgi erişim sistemlerinin karşılaştırılması 5 C Modeli ile Bilgi erişim sistemlerinin kullanımına talep yaratma

Bilgi Depolama Nitelik Connectivity Bilgi Erişim Özümseme Content Community Communication Nicelik Commerce DENGE Kullanılırlık / Yarar

Connectivity Genel anlamda bilgi ve/veya “bilgi erişim sistemleri”nin kullanımına talep nasıl yaratılabilir? Bilgilenme kültürü, gerekirse, popüler kültürün unsuru olabilir mi; olmalı mı; nasıl? Ø Basılı ve/veya elektronik ortamdaki bilgi erişim sistemleri”ni oluşturan altyapı unsurları nelerdir? Elde tuttuğumuz ve sahip olamadığımız değerler nelerdir, nasıl elde edilebilir, ediniminde izlenecek “iş modeli” neleri içermelidir? Ø

Connectivity……. “Bilgi /dijital uçurumu” (digital divide) aşmada BES nasıl kullanılabilir? Olgunun içerdiği tehditler fırsatlara nasıl dönüştürülebilir mi? Ø Bilgi kullanımı/ bilgiye talep açısından ülkenin gerçekleri- bilgi bağlamında toplumsal gereksinimler; bilgiyi kullanma/kullanmama nedenleri; bilgiyi kullanma alışkanlığı; bilgiyi arama davranışı; tercih edilen BES türü ve nedenleri; BES’nin varlığından haberdar olma durumu- kim(ler) nasıl tespit edebilir? Ø Uygun BES ile hedef kitle/kullanıcı grupları nasıl buluşturulabilir? Ø

Content BES’nin kapsamı, içerdiği konu(lar) ya da hangi konuda hangi BES kullanılabilir? Seçenekler arasında öncelikler? Ø Veritabanlarının içeriğini oluşturan bilgi kaynaklarının (büyük ölçüde dergilerin) niteliği; Ø l l Bilimsel/aktüel (%? ) Hakemli/hakemsiz (%? ) Nerelerde indekslendiği Güncellik

Content……… Ø Sorgulama sonucu sunulan bilginin içeriği; l l l Bibliyografik kimlik (%? ) Öz (? ) Tam metin (? )/ niteliği Ø Ne kadar geriye dönük/arşivleme olanağı Ø Kavramlar dizini (thesaurus), konu başlığı listesi vb. denetim araçlarını içerip içermediği

Content……. Ø Sorgulama sonucu elde edilen kayıtları edinme kolaylıkları/süzme olanakları l l l Ø Basılı çıktı (print-out) Download E-posta Uygun dokümanları sıralama seçenekleri l l Anlamlılık Yazar adı Kronolojik Dergi/yayın adı

Community Kullanıcının veritabanı ile ortak değerlerini keşfetmesinde izlenecek yöntem, kullanılabilecek araçlar (kullanıcı arayüzü) yeterli mi? Ø Veritabanı söz konusu değeri yaratmak için gerekli bilgiyi yeterince içeriyor mu? Ø l l İçerikteki konular Taranan yayınlar Kullanım bilgisi Çıktı bilgileri vb. hakkında ön bilgi

Communication Ø Bilgi-kullanıcı etkileşimi l l Ø Hız Kullanım kolaylığı /Kullanıcı dostu (user friendly) Dizinleme dili ve yöntemi açısından BES’nin hedefi l l l Kesin isabet (precision) – Erişim isabeti (recall) Sorgu cümlesindeki terimin nere(ler)den arandığı Yöneltmeler

Communication……. . Ø Sorgu dili ve sistemin dili l l l l Ø İlişkili kayıtlara yöneltme l l Ø Sorgulama formülasyonuna (soruyu tanımlama ve rafine etme) ilişkin seçenekler; Dil Coğrafi alan Doküman türü Zaman vb. Operatörler, “ “, * vb. Büyük harf-küçük harf duyarlılığı Diğer dokümanlar (related records) Tanıtaçlar (descriptor) aracılığyla Kullanım kolaylıkları yeterince ayrıntılı ve anlaşılır mı?

Commerce Ø Kullanılırlık l l Veri tabanındaki bilginin dolaşımı ve üretimi süreci sonundaki ürünün yarattığı katma değeri ölçme Özümseme • • • l l l Anlamlılık Yeterlilik Yenilik Zamanlılık Anlaşılırlık Geribildirim alma teknikleri “Dokümanter ispat” Kİ ve Eİ değerleri ve oranları

Commerce……… VT üreticisi/dağıtıcısı tarafından kullanılırlık verilerini içeren istatistiki verilerin varlığı/geçerliliği Ø BES’nin, bilgi merkezine, kullanılırlığı izlemek üzere Access gibi bir VTYS aracılığıyla VT oluşturma ve farklı amaçlarla rapor üretme şansını sunup sunmadığı Ø Elektronik (Evet)- basılı (Hayır) gibi bir anlayış bilmenin mi yaksa bilgilenme bilinci ve/veya kültüründen yoksunluğun göstergesi mi? Ø Bilgilenme bilinci ve kültürü için ne yapmalıyız? Ø