Bayra BYK SELUKLU DEVLET 1040 1157 Kurulduu Yer

Bayrağı BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ [1040 -1157] Kurulduğu Yer: Horasan. Kurucusu: Tuğrul Bey. 1 tarihyolu. com

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ [1040 -1157] 2 tarihyolu. com

�Hutbe �Hanedan �Nizamülmülk �Batıni �Subaşı �Atabey �Akın: Düşman topraklarına tedirgin etme, yıldırma, çapul vb. amaçlarla toplu olarak yapılan baskın KAVRAMLAR tarihyolu. com 3

Oğuzlar-Üçoklar(Sol kol)-Denizhan Boyun adı � Yigdir � Bügdüz � Yıva �Kınık Anlamı İyilik, büyüklük, yiğitlik Herkese tevazu gösterir ve hizmet eder Derecesi hepsinden üstün Nerede olsa azizdir Sembolü Çakır Ø Oğuzlar, günümüzde Türkiye, Balkanlar, Azerbaycan, İran, Irak ve Türkmenistan’da yaşayan Türklerin mensup olduğu boya verilen genel isimdir. Ø Oğuzlar için Araplar Guz, Bizanslılar Uz, Ruslar Torki isimlerini kullanmışlardır. tarihyolu. com 4

tarihyolu. com OĞUZ � Oğuz kelimesi boy anlamına gelen “OK” sözüne, çoğul eki olan “UZ”’un eklenmesi ile meydana gelmiş olup, boylar anlamına gelmektedir. Oğuzların İslamiyet’i kabul edenlerine “………………”, adı verilmiştir. 5

Gazneli-Karahanlı İttifakı 6 �Selçuklular Oğuzların Üçoklar’a bağlı Deniz Han’ın Kınık Boyu'na mensuptur. Boyun başı olan Dukak Bey'in ölümü üzerine boyun başına ……………. …… Bey geçti. �Kınık Boyu'nun Oğuz hükümdarı ile arası açılınca ………………. . Bölgesine göç etti. �Selçuk Bey’in ölümünden sonra devletin başına geçen ………… Sultan Mahmut tarafından esir edildi. �Kınık Boyu'nun başına daha sonra ……………. …. . ve ………. . …. …. Beyler geçti. tarihyolu. com

2012 LYS SORUSU 7 1025 yılında Karahanlı ve Gazneliler aşağıdakilerden hangisinin güçlenmesine karşı önlem almışlardır? A) Abbasiler B) Selçuklular C) Bizanslılar D) Tolunoğulları E) İhşitoğulları tarihyolu. com

Tuğrul Bey Dönemi[1040 -1063] � Tuğrul Bey, 1038'de …………………. . . ………… Kenti'ni alarak burayı merkez yaptı. � Gazne Hükümdarı Sultan Mesut'u, 1040 tarihinde ………………… Savaşı'nda yendi. � Sebepleri: * Gazneliler’in Selçukluları Horasan’dan çıkarmak istemeleri. * Selçukluların kendilerine yurt arayışı içinde olmaları. Sonuçları: Gazneliler yenilgiye uğratıldı ve yıkılma sürecine girdi. � Selçuklular büyük bir zafer kazandı. Horasan ve İran toprakları Selçukluların eline geçti. � Büyük Selçuklu Devleti kuruldu (1040). � Tuğrul Bey sultan ilan edildi. Devleti Çağrı Bey ile birlikte yönetti. � Rey şehri alınarak başkent yapıldı. � Selçukluların İslam dünyasındaki otoritesi arttı. UYARI: 1040’da kurultay tarafından hükümdarlık verilen Tuğrul Bey adına hutbe okutup, para bastırdı. Devletin merkezini Nişabur’dan Rey’e taşıdı. 8 tarihyolu. com

9 tarihyolu. com İkinci başkent Rey’i gösteriniz

Tuğrul Bey Dönemi[1040 -1063] �Selçuklularda Anadolu’ya ilk akın Çağrı Bey tarafından gerçekleştirilen VASPURAGAN SEFERİ’dir. 3000 kişilik bir kuvvetle Van gölüne kadar gelmiştir. Dönüşte Tuğrul Bey’e; “Öyle bir yurt keşfettim ki; iklimi Horasan kadar güzel, ürünleri Hindistan kadar bol ve çeşitli…” demiştir. 10 tarihyolu. com

Tuğrul Bey Dönemi[1040 -1063] � BİZANSLA İLK SAVAŞ / PASİNLER ØAnadolu’ya yapılan akınlar sırasında şehit düşen Musa Yabgu’nun oğlu Hasan’ın öcünü almak için İbrahim Yınal komutasındaki bir Selçuklu ordusu Erzurum’a kadar ilerledi. ØPasinler Savaşın’da Bizans ve Gürcü kuvvetlerini yendi. ØSavaş sonucunda Van ve Erciş tarafları Selçuklu hakimiyetine girdi. ØYapılan antlaşmaya göre Bizans İstanbul’da bir camiyi onartıp burada Tuğrul Bey adına hutbe okutulmasını kabul etti. 11 NOT: Pasinler Savaşı Bizans’a karşı kazanılan ilk savaştır. tarihyolu. com

Tuğrul Bey Dönemi[1040 -1063] Abbasi Halifesinin Büveyhoğulları Baskısından Kurtarılması �Abbasi halifesinin, Şii Büveyhoğullarının baskılarına karşı Selçuklulardan yardım istemesi üzerine Tuğrul Bey, Bağdat Seferine çıkarak 1055 Abbasileri Şii Büveyhoğullarının baskısından kurtardı. Böylece Türkİslam dünyasının koruyuculuğu Selçukluların eline geçti. Bu olaydan sonra İslam Dünyasının dini lideri Abbasiler, siyasi lideri de Selçuklular oldu. Abbasi halifesi Tuğrul Bey’e “……………. . . ve …………………. . ” unvanını vermiştir. 12 tarihyolu. com Halifenin siyasi yetkilerini Tuğrul Bey’e vermesinin önemi neler olabilir?

Tuğrul Bey Dönemi[1040 -1063] �Selçuklu imparatorluğunu kuran ve imparatorluk haline getiren Tuğrul Bey, 1063 yılında vefat etti. �Tuğrul Bey’in ölümünden sonra Çağrı Bey’in oğlu Süleyman tahta geçmişse de Alp Arslan Selçuklu tahtını ele geçirmiştir. qÜlkenin hanedanın ortak malı olması devleti nasıl etkilemiş olabilir? 13 tarihyolu. com

Alp Arslan Dönemi [1063 -1072] Ani Kalesinin Fethi �İlk seferini Azerbaycan ve Kafkasya üzerine yapan Alp Arslan, kaynaklarda “Asla zapt edilemez. ” diye bahsedilen Ani ve Kars Kalelerini Bizans ve Gürcü ittifakının elinden aldı. �Hıristiyan aleminin kutsal yerlerinden olan ani kalesinin alınması Müslüman dünyasında büyük sevinç kaynağı oldu ve halife Alp Arslan’a Ebu’l Feth (Fetihlerin Babası) unvanını verdi. 14 tarihyolu. com

Alp Arslan Dönemi [1063 -1072] Malazgirt Savaşı’nın Nedenleri (1071) �Alp Arslan’ın Anadolu’ya gönderdiği kuvvetlerin Kayseri’ye kadar ilerlemesi ve Anadolu’nun Batı kıyılarına akınlar yapması üzerine Bizans İmparatoru Romen Diyojen büyük bir ordu ile harekete geçti. �Bizans ordusunun harekete geçtiğini öğrenen Alp Arslan Doğu Anadolu’ya gelerek hazırlıklar yaptı. �Bizans İmparatoru’na elçi göndererek barış teklifinde bulunsa da teklifi reddedildi. 15 tarihyolu. com

Alp Arslan Dönemi [1063 -1072] �Malazgirt Savaşı 1071 • Savaş Muş’un Malazgirt ovasında başladı. Selçuklu kuvvetleri üçe bölündü. • Alp Arslan sahte geri çekilme planı uygulayarak Bizans ordusunu merkezden ayırdı. • Bu sırada Bizans ordusunda bulunan Peçenek ve Uzlar, Selçuklu tarafına geçtiler. Pusuya yatan Türk askerlerinin seri hücumu ile Bizans ordusu büyük bir yenilgiye uğradı. 16 tarihyolu. com

Alp Arslan Dönemi [1063 -1072] �Malazgirt Savaşı’nın Sonuçları (1071) • Anadolu’nun kapıları Türklere açılmıştır. • Anadolu topraklarına Türk göçü hızlanmıştır. • Bizans’ın İslam Dünyası üzerindeki baskısı sona ermiştir. • Anadolu’daki Türk ilerleyişi ile baş edemeyen Bizans kışkırtması Haçlı Seferleri’nin sebeplerinden biri olmuştur. • 1071 tarihi Türkiye Tarihi’nin başlangıcı kabul edilmiştir. • Alparslan tarafından görevlendirilen komutanların Anadolu’ya yaptıkları akınlar sonrasında Mengücek, Saltuklu, Danişment, Artuklu ve Çaka Beyliği gibi ilk Anadolu’da ilk Türk beylikleri kurulmuştur. UYARI: 17 tarihyolu. com “Toprak fethedenin malıdır. ” Alp Arslan, bu tutumuyla Anadolu’da Türk beyliklerinin oluşumuna zemin hazırlayarak Türk tarihinde yeni bir dönemi başlatmıştır.

Alp Arslan Dönemi [1063 -1072] � Sultan Alp Arslan, Çıktığı Maveraünnehir Seferinde esir alınan bir kale kumandanı tarafından şehit edildi. � Alp Arslan’dan sonra devletin başına oğlu Melikşah geldi. 18 tarihyolu. com

2013 LYS SORUSU 19 Soru: Aşağıdakilerden hangisinin 1071’de yapılan Malazgirt Savaşı’nın sonuçları arasında olduğu savunulamaz? A) Doğu-Batı arasındaki ticaret yolları değişmiştir. B) Anadolu’nun kapısı Türklere açılmıştır. C) Anadolu’da Türk beyliklerinin oluşumuna zemin hazırlanmıştır. D) İslam dünyası üzerindeki Bizans baskısı azalmıştır. E) Haçlı seferlerinin başlamasında etkili olmuştur. ( 15. 06. 2013 – LYS ) tarihyolu. com

Melikşah Dönemi [1072 -1092] � Melikşah Döneminde İran asıllı vezir NİZAM-ÜL 20 MÜLK devlet yönetiminde ona yardım etti. � Amcası Kirman meliki Kavurd’un ayaklanmasını bastırdı. � Devlet merkezini Rey’den İsfahan’a taşıdı. � Karahanlılar ve Gazneliler üstüne sefere çıkarak onlara üstünlüğünü kabul ettirdi. � Alp Arslan döneminde başlayan Anadolu ve Suriye'nin fethini tamamladı. Bu dönemde, ilk defa divan teşkilatı kuruldu, ikta sistemi uygulandı. Vezir Nizamülmülk "……………" adlı eseri yazdı. Dönemin sonlarına doğru "……………" mezhebi ortaya tarihyolu. com çıktı.

Melikşah Dönemi [1072 -1092] • Batınilik / Hasan Sabbah / Alamut Kalesi �Fatimi Devleti’nin desteklediği ve Şii inancını yaymaya çalışan bu kişiler, Kur’an ayetlerinin gizli manalarının olduğunu ileri sürmüşlerdir. Liderleri Hasan Sabbah’tır. �Birçok devlet adamına suikast yaparak öldürdüler. Bunlardan birisi de vezir Nizamülmülk’tür. �Melikşah Batınilerin faaliyetlerine son vermek için Alamut Kalesini kuşattığı sırada 38 yaşında ölmüştür. 21 tarihyolu. com

Melikşah Dönemi [1072 -1092] �Melikşah dönemi Selçuklu Devletinin en parlak dönemi olmuştur. �Bu dönemde devletin sınırları Orta Asya’dan İstanbul Boğazı’na; Umman Denizinden Aral Gölü’nün kuzeyine kadar genişlemiştir. 22 tarihyolu. com

Fetret Dönemi [1092 -1118] �Nizamülmülk ve Melikşah’ın ölümünden sonra taht kavgaları başladı ve ülkede ayaklanmalar çıktı. �Bu taht kavgaları Büyük Selçuklu Devlet’nin eski gücünü kaybetmesine ve parçalanmasına neden olmuştur. �Sultan Sencer taht kavgasına karışan kardeşlerini yenerek Fetret Devri’ne son vermiştir. tarihyolu. com 23

Sultan Sencer Dönemi [1118 -1157] �Daha önce Horasan Valiliği yapan Sultan Sencer devlet işlerinde tecrübe kazanmıştır. �Sultan Sencer dönemi, Selçukluların son parlak devridir. �Sencer döneminde iki tehlike ortaya çıkmıştı. Bunlardan birisi Anadolu ve Suriye’ye saldırmakta olan Haçlılar, diğeri doğudan gelen ve devletin sınırlarını zorlayan Karahitaylar olmuştur. tarihyolu. com 24

Sultan Sencer Dönemi [1118 -1157] � 1141 tarihinde Karahitaylarla yaptığı ………. . …………… Savaşı'nda yenildi. �Bu savaştan sonra Seyhun Nehri’ne kadar olan topraklar Karahitayların eline geçmiştir. �Katvan Savaşı sonucu Selçuklu ülkesi Müslüman olmayan Türk ve Moğol birliklerinin istilasına uğramıştır. �Sultan Sencer, 1152’de Gurlular’ı yenilgiye uğratmıştır. �Oğuzlara esir düşerek ölmüştür. tarihyolu. com 25

Soru: Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılış sebeplerini yazınız? a) Feodal yönetim, veraset sistemi ve taht kavgaları b) Fatimiler ve Bâtınilik faaliyetleri c) Haçlı Seferleri d) Türkmenlerin tepkisi e) Abbasi halifelerinin siyasi güç için mücadele etmeleri tarihyolu. com 26

Selçukluların Dağılışı aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir; I- Selçuklu Soyuna Mensup Olanlar; Anadolu Selçukluları – İznik-Konya Suriye Selçukluları – Şam Irak Selçukluları – Hamedan Kirman Selçukluları – İran Horasan Selçukluları – Merv tarihyolu. com II- Atabeylikler; İldenizoğulları – Azerbaycan Salgurlular – Şiraz Börüler – Şam Zengiler – Musul Beğtekinler – Erbil 27

Yorumlar: a) Karahanlılarda başlayan Türk – İslam kültür birleşimi bu dönemde tamamlanmıştır. b) Anadolu’nun kapıları açılarak, Anadolu’nun Türkleşmesine zemin hazırlamışlardır. c) İslam dünyasının liderliği bu dönemde Türklere geçmiş ve Bizans’ın, Arap-İslam dünyası üzerindeki baskısı ortadan kaldırılmıştır. d) Bağdat’ta açtıkları Nizamiye Medreseleri ile dünya bilim ve kültür tarihine önemli katkıda bulunmuşlardır. tarihyolu. com 28

2013 LYS 29 Soru: Nizamülmülk, Siyasetname adlı eserinde askerî ve idari görevlilerin kendilerine verilen iktalarda sürekli tutulmayıp belirli sürelerle değiştirilmesini önermiştir. Nizamülmülk’ün bu önerisiyle, I. ülkede feodal güçlerin ortaya çıkmasını önlemek, II. ikta sahiplerinin halka baskı yapmasını engellemek, III. tarım ürünü çeşitlerini artırmak durumlarından hangilerini amaçladığı savunulabilir? A) Yalnız I tarihyolu. com B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III ( 15. 06. 2013 – LYS )

1995 - ÖSS 30 Soru: Selçuklu sultanları, din ve ırk ayırımı gözetmeden halka toprak dağıtarak boş araziyi değerlendirmeyi devletin görevi saymışlardır. Selçuklu Sultanlarının izledikleri bu politika, öncelikle aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yöneliktir? A) Vergi toplama düzenini B) Üretimde artışı C) Ülkede asayişi D) Yönetimde sürekliliği E) Toprak bütünlüğünün korunmasını ( 1995 - ÖSS ) tarihyolu. com

2013 – LYS 31 Aşağıdakilerden hangisi Büyük Selçuklular Dönemi’nin eğitim kurumudur? A) İdadi Medrese D) Darülfünun tarihyolu. com B) Rüştiye C) E) Enderun ( 15. 06. 2013 – LYS )

SORU 32 Büyük Selçuklu Devleti'nin zayıfladığı dönemlerde bağlı beylik ve devletler Selçuklu Devleti'nin otoritesine karşı çıkan uygulamalar yapmıştır. Aşağıdaki gelişmelerden hangisi bu duruma kanıt olarak gösterilebilir? A) Suriye Selçukluları'nın Haçlılarla savaşması B) Anadolu Selçukluları'nın kendine ait para bastırması C) Danişmentlilerin Bizans'a karşı başarı kazanmaları D) Karahanlılar ve Gazneliler'in Selçuklu hâkimiyeti altına alınması E) Anadolu'da Alparslan'ın emriyle ilk beyliklerin kurulması tarihyolu. com

SORU 33 Türklerin Müslüman olmalarında Gök-Tanrı dini ile İslamiyet arasındaki dini, askeri ve sosyal benzerlikler etkili olmuştur. Buna göre aşağıdakilerden hangisi Türklerin İslamiyet'e girişini kolaylaştıran nedenlerden değildir? A) Kurban kesme adetlerinin olması B) Cihad anlayışı ile cihan hâkimiyeti düşüncesinin benzeşmesi C) Tek tanrı inancının olması D) Hükümdarlığın babadan oğula geçmesi E) Türklerde ailenin kutsal sayılması tarihyolu. com

34 İslamiyet’i kabul ettikten sonra Türk halkının yaşam tarzına müdahale edilmemiştir. İslam Dini'ne ters düşmeyecek bütün geleneklerin yaşatılmasına özen gösterilmiştir. Bu bilgilere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangilerine ulaşılamaz? A) Türkler ulusal benliklerini korumuştur. B) Müslüman olan devletlere karşı hoşgörülü bir siyaset uygulanmıştır. C) Türkler eski gelenekleriyle yeni dinlerini bütünleştirmiştir. D) İslam’a aykırı gelenekleri sürdürenler cezalandırılmıştır. E) Eski gelenek ve adetler yeni dinle birlikte yaşatılmaya devam edilmiştir. tarihyolu. com

35 Büyük Selçuklu Devleti; – Kısa sürede Anadolu'ya hâkim olmuş – Birçok şehirde medreseler açmış – Bizans ve Haçlı kuvvetleriyle mücadele etmiş – Müslüman dünyasının koruyuculuğunu üslenmiştir. Bu bilgilere göre, Selçuklularla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi söylenemez? A) Eğitim faaliyetlerine önem verdiği B) İlk Müslüman Türk devleti olduğu C) Askeri güçlerinin kuvveti olduğu D) Müslümanları Hıristiyanlara karşı koruduğu E) Anadolu'nun Türkleşmesine katkıda bulunduğu tarihyolu. com