Baten ondergrond Drechtsteden Martijn Blom en Mark in

Baten ondergrond Drechtsteden Martijn Blom en Mark in ‘t Veld

AD Dordrecht, 30 september 2014 Martijn Blom – 8 oktober 2014 2

Onderzoek Economische baten van “Denken Zonder Maaiveld” • Meer regie en bundeling kabels en leidingen • Wateradaptatie • Herontwikkeling stortplaatsen • Duurzame (bodem) energie focus presentatie Martijn Blom – 8 oktober 2014 3

Transitie duurzame energie 2050 Scenario Hernieuwbaar - Bruto eindverbruik Benodigde transitie NL Kernenergie 2 500 voor klimaatneutraal Aardgas Kolen 2 000 in 2050 Fossiele olie (transport) Overig 1 500 Import elektriciteit PJ Groen gas Biomassa en -olie 1 000 Ook Dordrecht heeft deze doelstelling Zonne energie Wind op zee 500 Wind op land Geothermie 2012 2025 2038 2050 BAU Martijn Blom – 8 oktober 2014 4

Transitie in bodemenergie Netto-omzet van fossiel en duurzaam gebruik van bodemenergie 4 E-07 3, 5 E-07 Netto-omzet (miljard) 3 E-07 2, 5 E-07 Aardgasproductie (-2%) 2 E-07 Aardgasproductie (-3%) WKO systemen (12%) 1, 5 E-07 1 E-07 5 E-08 0 2015 2020 2025 2030 2035 Martijn Blom – 8 oktober 2014 5

Bodem in Drechtsteden en Dordrecht Bodemsector belangrijk voor economie: • 6. 000 werkzame personen (5, 5% van totaal in regio) • 286 miljoen euro toegevoegde waarde • 918 miljoen euro productiewaarde Vooral marktsegment bodembouw belangrijk: grondverzet, baggeren, bouwrijp maken grond, waterbouw… Martijn Blom – 8 oktober 2014 6

Transitie bodemenergie = economie Nu: 95% van fossiele productie in handen energiebedrijven (buiten regio) Inzet op Warmte Koude opslag (WKO) levert op: • 60 tot 80% besparing op energierekening • Investeringen rendabel, terugverdientijd is kort (<10 jaar, utiliteit <5 jaar) • Impuls lokale economie, vooral kleine, gesloten projecten Geothermie: meer risico’s Martijn Blom – 8 oktober 2014 7

Kansen Belangrijke potentie voor bodemenergie en restwarmte in regio Gevarieerd restwarmteaanbod: • Op dit moment warmtelevering via HVC en TWC’s • Leveringszekerheid waarborgen → inzet op geïntegreerd netwerk • Stap voor stap aanleg warmtenet meerdere duurzame bronnen Veel verschillende gebruikers: • Utiliteitsgebouwen (Wet Milieubeheer, standaard bij nieuwbouw) • Woningbouw (veel warmteaansluitingen, westkant) Martijn Blom – 8 oktober 2014 8

Warmtenet Dordrecht Martijn Blom – 8 oktober 2014 9

Gebiedsgericht is goedkoper dan nul-op de-meter Martijn Blom – 8 oktober 2014 10

Realiseren van baten 1) Niets doen 2) Faciliteren – Vergunningaanvragen honoreren – Aanwijzen van inteferrentiegebieden 3) Kiezen en actief stimuleren • Bestemmen gebieden met potentieel • Toezicht Wet Milieubeheer • Energieprestatie van locatie Martijn Blom – 8 oktober 2014 11

Vragen? drs. M. J. (Martijn) Blom senior onderzoeker/ adviseur themaleider Financiële instrumenten CE Delft Oude Delft 180 2611 HH Delft +31 (0)15 -2150190 +31 (0)6 -17400535 blom@ce. nl www. ce. nl Martijn Blom – 8 oktober 2014 12

Bodemlagen, -functies en kosten/baten Martijn Blom – 8 oktober 2014 13

Kosten en baten (NCW, mln Euro) Bodemenergie/WKO Projectalternatief Inzet op WKO bij verduurzaming van de Kosten 2 Baten 6 210 216 bestaande voorraad kantoren op 4 locaties Bodemenergie/Geo- Inzet op realisatie van 1 tot 4 geothermie- thermie bronnen in de regio Drechtsteden voor warmtelevering aan woningen via het warmtenet Water(adaptatie) Inzet op een geleidelijke maar gerichte afname van het percentage afgedekte bodem (inzet 5 % in de komende 50 jaar) in de risico-gebieden voor wateronderlast PM 1, 5 Regie en bundeling kabels en leidingen Meer regie op de aanleg en het beheer van ondergrondse infrastructuur Inzet op de ondergrondse bundeling van kabels en leidingen (bijvoorbeeld in kabelgoten) in combinatie met geplande rioleringswerken en omvangrijke herstructureringen (met als gevolg een doorlooptijd van 50 jaar tot meer) PM 3, 5 Herontwikkeling stortplaatsen Inzet op herontwikkeling en realisatie van de kansen voor recreatie, natuurontwikkeling en productie duurzame energie met zone-energie op 4 van de 5 aanwezige stortplaatsen PM 9, 5 Martijn Blom – 8 oktober 2014 14

Overzicht aannames in alternatieven (1) Nulalternatief Geen specifiek beleid of Projectalternatief Inzet vanuit de gemeente(n) op WKO bij investeringen gemeente(n) verduurzaming van de bestaande voorraad kantoren (nadere uitwerking in aantallen en capaciteit zie Paragraaf 4. 3). Waar nodig aanwijzing van interferentiegebieden en uitwerken aanvullend beleid gericht op optimale benutting bodemenergie. Bodemenergie/ Geothermie Geen specifiek beleid of investeringen gemeente(n) Inzet vanuit de gemeente(n) op realisatie van 1 tot 2020 en daarna aanvullend 3 geothermie-bronnen in de regio Drechtsteden voor warmte-levering aan woningen (nadere uitwerking in aantallen en capaciteit zie Paragraaf 4. 3). Wateradaptatie Bestaand beleid voor problematiek grondwateronderlast. Geen specifiek beleid op het gebied van bodemafdekking Inzet vanuit de gemeente(n) op een geleidelijke maar gerichte afname van het percentage afgedekte bodem (inzet 5 % in de komende 50 jaar) in de risicogebieden voor wateronderlast. Bodemenergie/WKO Martijn Blom – 8 oktober 2014 15

Overzicht aannames in alternatieven (2) Ondergrondse ordening kabels en leidingen Herontwikkeling van stortplaatsen Nulalternatief Bestaand wetgeving en huidig beheersregime Projectalternatief Meer regie vanuit de gemeente(n) op de aanleg en het beheer van onder-grondse infrastructuur. Inzet op de ondergrondse bundeling van kabels en leidingen (bijvoorbeeld in kabelgoten) in combinatie met geplande rioleringswerken en omvangrijke herstructureringen (met als gevolg een doorlooptijd van 50 jaar tot meer). Continuering bestaand gebruik 5 aanwezige stortplaatsen Inzet op herontwikkeling en realisatie van de kansen voor recreatie, natuurontwikkeling en productie duurzame energie met zonne-energie op 4 van de 5 aanwezige stortplaatsen Martijn Blom – 8 oktober 2014 16

WKO-kantorenlocaties in het projectalternatiev Locaties Schil-west Dordrecht Bestaand BVO (m 2) 176. 000 0 -scenario (zie kaartje) 1 WKO aanwezig aan de rand, nog ruimte voor uitbreiding Stationsgebied Zwijndrecht 35. 000 1 WKO aanwezig aan de rand, nog ruimte voor uitbreiding Businesspark Amstelwijck Dordrecht 70. 000 Geen WKO Stationspark Sliedrecht 36. 000 Geen WKO Martijn Blom – 8 oktober 2014 17

Overzicht resultaten Private terugverdientijd Maatschappelijke terugverdientijd Netto Contante Waarde Zonder warmte-net Met warmtenet WKO kantoor-locaties 4 - € 4, 17 - Geothermie 5. 000 appartementen 9 13 8 12 € 23, 9 € 13, 9 Geothermie 5. 000 woningen 8 18 8 17 € 33, 5 € 3, 5 Geothermie 15. 000 woningen na 2020 9 20 8 17 € 85, 4 € 0, 1 Martijn Blom – 8 oktober 2014 18